Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Mapasardengko ti Panangrirriribukna?

NI Jose ket maysa a nalatak nga agtutubo. Nagaget, mapagtalkan, ken naguapo, isut’ pagay-ayat ti siasinoman a makipagtrabaho kenkuana. Ti parikut ket, ti asawa ti amona naatrakar kenkuana. Nagbalinen a napampanayag dagiti panagal-alembongna; gagangayen dagiti manggargari a pannakisarsaritana.

Di inkankano ni Jose dagiti pananggargarina a makidenna, ngem maysa nga aldaw idi agtartrabaho nasarakanna a duduada laeng. Naannad ti panangiplanona iti dayta; awan ti adda iti aglawlaw iti mabayag nga or-oras. Sakbay a mabigbig ni Jose ti mapaspasamak, literal nga ipakpakitanan ti derrepna, a dawdawatenna a makidenna kenkuana!—Genesis 39:7-12.

Daytoy a pudno-iti-biag a kapadasan napasamak nasurok a 3,500 a tawenen a napalabas. Ngem dagiti umasping a pasamak mapaspasamakda iti inaldaw idiay eskuelaan ken iti pagtrabahuan. Nupay ti pagiwarnak adut’ maibagana maipapan iti pannakariribuk dagiti babbai—ket nasayaat a maipadamag ta daytat’ maysa a parikut—ti masansan a di maikankano a parikut isut’ pannakariribuk dagiti agtutubo a lallaki.a Babaen iti panangipaganetget ti moderno a kagimongan iti sekso ken ti pannakipada dagiti babbai, agraman ti bumabbaban a moral ken pagalagadan iti kagimongan, mainanama nga adu nga agtutubo a lallaki ti mangipadamag nga isudat’ puntiria iti romantiko a panangriribuk dagiti babbai.

Dadduma nga agtutubo a lallaki ti kasla mangawat itoy a pannakabaliktad ti kasasaad; maawisda iti panangipaay ti babai iti atension. Nupay kasta, dagiti Kristiano nga agtutubo ipangagda ti pagalagadan ti Biblia iti seksual a kababalin. Dida kayat ti mariribuk kadagiti natured a babbai nga addaan imoral a panggep. Ti parikut ket, Kasano a maliklikanda ti kasta a panangriribuk?

Apay a Mapaspasamak Daytoy Kaniak?

Kuna ti Biblia: “Ti kinapintas dagiti agtutubo a lallaki isu ti kinapigsada.” (Proverbio 20:29) Ti kinatan-ok ti agtutubo, agraman ti moral a kinadalus ti agtutubo a lalaki ken dagiti Nakristianuan a kababalin, ket kasta unay ti kinapintasna iti maysa a babai. Daddumat’ mangmatmat pay iti panangdadael iti kinadalus ti agtutubo a Kristiano a kas makagargari a karit.

Ket adda met ti impluensia ti moderno a kagimongan. Adu a liblibro ken artikulo ti naisuraten a tumulong kadagiti babbai a mangawis iti atension dagiti lallaki. Ti magasin dagiti tin-edyer gagangay a paregtaenda dagiti ubbing a babbai a di agbain nga agalembong. Inwaragawag ti magasin a Seventeen: “Ti panagalembong ket nagsayaatan a pamay-an ti panangipakaammo iti maysa a maawiska . . . kenkuana. . . . Mabalin nga agturong dayta iti pannakipagayam wenno panaginnayat.” Ti patauden ti pagiwarnak a gagangayen ken nasaknap nga awan prinsipiona a kababalin agkurri met a mangdadael iti moral a bileg dagiti agtutubo a lallaki. Kuna ti mannurat a ni Kathy McCoy: “Ti kaaduan a kagimongan ken dagiti nagannak ken kapatada a nangnangruna kaaduanna nga ad-adda nga ipalubosda ti kinaaktibo dagiti agtutubo a lallaki iti sekso. Patien dagiti dadduma nga eksperto a di maparparegta dagiti lallaki . . . nga agbalin nga aktibo iti sekso.”

Nupay kasta, balakadan ti Sao ti Dios dagiti agtutubo nga agtalinaed a nadalus. “Ta daytoy ti pagayatan ti Dios, ti pannakapagsantoyo, nga idianyo koma ti pannakiabig.” (1 Tesalonica 4:3) Dikay mabalin nga ipalubos ti impluensia ti lubong a mangallilaw kadakayo! Ania ngarud ti aramidenyo, no adda sinoman iti kasungani a sekso a romantiko a manggargari kadakayo?

Apay a Narigat ti Agkedked

Nupay masansan a dagiti lallaki pisikal a madaeranda dagiti babbai nga agkedked kadagiti romantiko a pananggargari, mammano a madaeran dagiti babbai dagiti lallaki iti kasta a pamay-an. Apay ngarud, a nakarigrigat para iti agtutubo a lalaki ti agkedked iti maysa nga agresibo nga ubing a babai?

Ti maysa a rason ket ‘ti puso manangallilaw.’ (Jeremias 17:9) Kas inamin ti agtutubo a ni Wayne: “Tartarigagayam ti kasta a kita ti atension. Natalingenngenka iti pannakaammo nga adda mangipatpateg kenka. Daytat’ makapnek.” Siempre, gagangay laeng ti mangtagiragsak iti atension ti maysa a babai. Ngem agannadkayo! Ti manangallilaw a pusoyo mabalin a pagbalinenna dagitoy a gagangay a tarigagay a mangringbaw iti umiso a pangngeddengyo. (Santiago 1:14, 15) Sakbay a mabigbigyo dayta, mabalin a masingsingdat a maiturongkayo ‘kas maysa a baka a maipan iti pagpartian’!—Proverbio 7:22.

Ti Proverbio ngarud pakdaaranna dagiti agtutubo a lallaki nga agannad “iti pasablog ti dila ti (imoral) a babai. Dika garteman ti imnasna ita pusom, dika met itulok nga alaennaka kadagiti rumimat a matana.”(Proverbio 6:24, 25) Ti sekreto, ngarud, isut’ panangtengngelyo iti pusoyo ken dagiti tarigagayyo. (1 Tesalonica 4:4-6) No laeng no makumbinsirkayo a naan-anay a ti seksual nga imoralidad awan ti ipaayna malaksid “dagiti daldalan iti Sheol,” wenno ipapatay, a makaipaaykayo iti makakumbinsir ken epektibo a depensa.—Proverbio 7:27.b

Panangtaming iti Panangpilit

“Di agsardeng dagiti babbai; kankanayon nga agsublida,” insennaay ti maysa nga agtutubo a lalaki. “Mangipaayda iti adu a komplimento ken usarenda ti adu a panangal-aliog.” Ti panangal-alliog ket armas dagiti agresibo a babbai. Nalakakay kadi a maawis iti dayta? (Proverbio 26:28) “Kadagiti napakumbaba adda ni sirib,” kuna ti Proverbio 11:2, ket no addaanka iti nasayaat a panangmatmat iti bagim, saanka a nalaka a maallukoy iti awan mamaayna a panangal-aliog.

Ngem aniat’ ibagayo no padayawannakayo ti maysa nga ubing a babai maipapan iti buokyo, kababagiyo, wenno isemyo? Nalabit awan met ti dakes a panggep a nairaman. Ngem agsipud ta dida kayat ti agparang a natangsit, dadduma nga agtutubo ti basta agyaman iti ubing a babai gapu iti pammadayaw—ket dagdagus a baliwan ti topiko a pagsasaritaan. Agannad, nupay kasta, iti panangipaay iti impresion a pagay-ayatyo ti naalembong a panagsasarita.

No dadduma masapul ti nainget nga addang. Dadduma tamingenda a dagus ti banag no mabalin. Iti kasta maliklikanda ti panagpaut iti din nasayaat a kasasaad. “Diak interesado a maaddaan iti kayan-ayat itatta” direkta nga insungbat ni agtutubo a Daniel.

Masansan a naikunan a ti kasayaatan a depensa isut’ nasayaat a panangbusor. Ipaay ti maysa a managsirarak daytoy a balakad: “Tapno naan-anay a mapukaw ti romantiko a panggep, pagsaritaanyo ti relihion.” Kinapudnona, no pagaammodakayo a kankanayon a makisarsarita maipapan iti narelihiusuan a pammatiyo, mabalin a didakayon ikankano iti damdamo pay laeng. Ket no adda asinoman nga umadani kadakayo, ti direkta a panangibaga iti narelihiusuan a pammatiyo ti mabalin a mangpasardeng a dagus kenkuana.

Daksanggasat, no dadduma saan nga usaren dagiti Kristiano nga agtutubo daytoy a nagsayaatan a depensa. Kuna ni agtutubo a Tim: “Adu kadatayo ti basta madi nga agkuna, ‘Kitaem! Maysaak a Kristiano, ket diak kayat nga aramiden daytoy.’ Kayattayo ti agbalin a kas kadagiti dadduma.” Manen, no pudno a makumbinsirkayo a ti pamay-an ni Jehova ti kasayaatan, maaddaankayto iti tured a kasapulan a mangliklik iti moral a pakadangran.

Panangliklik iti Silo!

Ania ngay no, uray ikagumaanyo a naimbag, agtultuloy ti panangraut? Bueno, usigenyo ti ulidan ti agtutubo a lalaki a naisalaysay iti pangrugian—ni Jose. Ibaga ti Genesis 39:6 kadatayo nga isu “nabaneg a lalaki ken makaay-ayo a makita” ket naawis ti asawa ti makinkukua kenkuana, ni Potifar. Inaramidna ti amin a kabaelanna a manggargari kenkuana. Ket ti Biblia awan ipamatmatna nga isut’ nalaad wenno isut’ iti aniaman a pamay-an di makaay-ayo ken Jose. Kaskasdi, nagkedked kadagiti pananggargarina. Kasano a nabaelanna nga inaramid ti kasta?

Umuna ngem amin, natibker ti pammati ni Jose. “Kasano ngarud ti panangaramidko itoy naindaklan a kinadakes ken makabasolak iti Dios?” kinunana. Nupay no awan ti espisipiko a naisurat a linteg a maibusor ti pannakidenna sakbay ti panagasawa iti dayta a tiempo, imbaga ti konsiensiana kenkuana a ti kayat nga aramiden ti asawa ni Potifar ket di umiso. Kaskasdi, intultuloyna. Gaput’ pannakaupay rinabsutna ti pagan-anayna ket kinunana a sipapasnek: “Kaiddaennak kadi!” Di nagmayeng ni Jose a nangpasayaat iti kasasaad babaen iti panagangaw, wenno nagpalawag kenkuana maipapan iti moral. Dagdagus “imbatina ti pagan-anayna iti imana ket nagtalaw.”—Genesis 39:9-12.

Dagus a nagtignay ni Jose ta din masapul nga ikeddengna no aniat’ aramidenna. Naikeddengnan ti aramidenna. Kaykayatna a sagabaen ti banag ti pungtot ti babai imbes a di ay-ayuen ni Jehova. Ket nasaem dagiti nagbanaganna; naibalud ni Jose! Ngem binendisionan ni Jehova dagiti panangikagumaanna nga agtalinaed a nadalus. Kamaudiananna isut’ nagbalin a kangrunaan a miembro iti korte ni Faraon ket naikaykaysa manen iti nabayagen a nakaisinaanna a pamiliana.

Ti panangikagumaanyo nga agtalinaed nga “awan tulawna ken awan basolna . . . iti tengnga ti nakillo ken managdakdakes a kaputotan” ket bendisionanto met ni Jehova. (Filipos 2:15) Aniaman ti langa dagiti bambanag iti damo, ti umiso a kurso ket kankanayonto nga agbanag iti bendision. Ngem masapul a determinadokayo nga agtalinaed a nadalus a kas ken ni Jose. Masapul nga agtalinaedkayo ken parepareho ti takderyo, a bay-anyo a ti sungbatyo a ‘Saan kaipapananna ti Saan.’ (Mateo 5:37) Masapul a sisasaganakayo ken situtulokkayo a mangiraman iti naibatay-Biblia a pammatiyo. No aramidenyo ti kasta, uray pay dagiti katuturedanen a babbai nalawag a maawatanda—ket saandakayon a rirriribuken!

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 19]

Kasanot’ panagtignayyo iti imoral a romantiko a singasing?