Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Pudno Aya a Maadiktoak iti Panaginum?

NANGRUGI ti amin idi agtawen laeng ni Jerome iti siam. “Pinadasko a rinamanan dagiti nabati nga inumen kalpasan ti maysa a padaya a naangay idiay balaymi, imminumak, ket nagustuak ti nariknak,” ilawlawagna. Idi agangay, nagbalinen nga inaldaw a kadawyan ni Jerome ti pananggatang, panangidulin, ken panaginum iti alkohol. Nupay kasta, aminenna: “Diak impagarup a maaddaanak ti parikut agingga a nagtawenak iti 17. Bayat a mamigat dagiti dadduma, umin-inumak iti 1/4 litro ti vodka!”

Kasta unay ti ilalanlan ti panangusar ken panangabuso iti alkohol kadagiti agtutubo iti intero a lubong. Itay napalabas a tawen idiay Estados Unidos laeng, nasurok a sangapulo a milion​—​kaguddua​—kadagiti estudiante idiay America nga agtawen iti 13 agingga iti 18 ti nakapadasen iti naminsan a panaginum. Agarup walo a milion ti uminom iti linawas. Kinapudnona, dagiti agtutubo idiay E.U. ti uminom iti nasurok a maysa a bilion a lata ti beer ken nasursurok ngem 300 milion a bote dagiti wine cooler, [maysa a karbonato nga inumen nga addaan arak ken kadawyan a nalamiis no maidasar] iti tinawen!

Kuna ti Biblia maipapan ti panaginum iti alkohol: “Siasinoman a mailaw-an iti dayta ket saan a masirib.” (Proverbio 20:1) Nupay kasta, minilion nga agtutubo, kas ken Jerome, ti inlaw-an ti alkohol. Ania dagiti peggad iti panangabuso iti alkohol? Kasanoyo nga ammo no maad-adiktokayon?

Ti Alkohol ken Alkoholismo

No nakoloran iti makaay-ayo kas wine cooler wenno nalabutab kas beer, ti alkohol ket agparang a kasla saan a makadangran. Nupay kasta, makaallilaw dagiti langa ken raman. Ti alkohol ket maysa a droga​—naingel.

Kuna dagiti doktor a ti alkohol ket maysa a depressant a mangapektar iti utek. No inumen ti maysa a nataengan iti kalalainganna, daytat’ saan a makadangran, no di ket mangipaay iti makaay-ayo nga epekto. “Ti arak . . . paragsakenna ti puso ti maysa a tao,” kuna ti Salmo 104:15. Nupay kasta, ti adu unay nga alkohol ket mabalin a makabartek​—maysa a kasasaad a mangdadael iti panangtengngel ti bagi ken panunot. Kas ken Jerome, mabalin a maadikto ti maysa, a matignay nga agtarigagay nga uminom wenno agkasapulan wenno birbiruken iti maysa. Apay a mapasamak daytoy? Mabalin a panuynoyan ti bagi iti alkohol no daytat’ nairuamen. Masapul nga ad-adu pay ti inumen ti maysa tapno mariknana ti epekto dayta. Ngem sakbay a mabigbigna dayta, isu gayam ket adikton. No naadikton ti maysa a tao, nakalkaldaang ti pagbanagan ti biagna. Nganngani lima a milion nga agtutubo idiay E.U. ti addaan parikut iti panaginum.

No Apay nga Uminomda

Kadagiti tawen 1930’s, ti maysa a gagangay nga agtutubo idiay E.U. nga agtawen iti 18 ti nangpadas a mangraman iti alkohol iti umuna a gundaway. Ita, aramidennan dayta sakbay nga isut’ agtawen iti 13. Nasapsapa pay dagiti dadduma. “Idi innem ti tawenko, . . . tinimtimak ti bassit a serbesa iti baso ni lolok. . . . Nakalaglag-an idi ti ulok!” Malagip ni Carlotta​—maysa nga agpapaimbag nga alkoholiko. No nasapsapa ti panangrugiyo, ad-addanto a maadiktokayo.

Siempre, kasta unay ti panangpilit dagiti kapatadayo. Ngem no maminsan, mapabasol met dagiti nagannak. Napalalot’ panaginumda, nga usarenda ti alkohol kas pangpaganaygayda, wenno ipagpannakkelda pay ketdi ti kaadu ti arak a kabaelanda nga inumen. Kuna ti maysa a bokleta maipapan ti alkoholismo: “Dagiti annak a natimbeng ti panaginumda kadawyanna a naggapuda kadagiti pamilia a ti alkohol ket namatmatan a serioso ken makaapekto iti panunot . . . , a ti panaginum ket adda maiparbeng a panawenna.”a

Maysa met a dakkel nga impluensia ti telebision. No magtengannan ti 18, ti kadawyan nga agtutubo nga Americano ti nakabuyan iti 75,000 nga eksena ti panaginum idiay TV​—11 iti tunggal aldaw. Dagiti makaallukoy a pakaammo, a siaannad a naaramid tapno mapagparang a ti panaginum ket maysa a ruangan nga agturong iti ragsak ken romansa, ti mangipabuya kadagiti sexy a modelo nga umin-inom kadagiti nalaaw a lugar dagiti padaya. Nalaokan dagiti de-alkohol nga inumen kadagiti raman ti prutas ken makaallukoy ti pannakanaganda. Agballigi dagiti ads [pakaammo] a mangitungpal iti gakatda. Iti tunggal ngudo ti lawas, 454,000 nga agtutubo idiay Estados Unidos ti uminom iti adu, a nangtignay iti siruhano-heneral ti E.U. a mangikuna nga adun kadakuada ti “alkoholiko, ket dagiti dadduma ti agbalinto metten a kasta.”

Nupay kasta, dadduma nga agtutubo ti mapilit nga uminom gapu kadagiti mangburburibor iti riknada. Impalgak ni Kim ti makagapu iti panagin-inumna: “Imminumak [iti alkohol] tapno baliwak ti rikriknak ken gumanaygayak.” No managbabain ti maysa nga agtutubo wenno awan unay ti panagtalekna iti bagina, ti panaginum ti kasla makaay-ayo a solusion. Nupay kasta, dadduma ket uminom tapno malipatanda dagiti nasaem a pasamak iti biag, kas ti panangabuso ti nagannak wenno panangbaybay-a. Apay a rinugian ni Ana ti naginum? “Pulos a saanak a naipatpateg.”

Aniaman ti rason iti panangirugi, matakuatanton ti maysa nga agtutubo a narigatnan a tenglen ti panagin-inumna. Iti dayta a tiempo, mabigbignanton nga isut’ naisagmaken iti alkoholismo. Inrugiyo kadin ti aginum? Padasenyo a sungbatan ti quiz a napauluan “Nanipud Inrugiyo ti Uminum.” Matakuatanyo a medio makakellaat dagiti sungbatyo.

Alkohol​—Napeggad Kadagiti Agtutubo!

“Dagiti agtalinaed a napaut iti arak” ti pakdaaran ti Biblia a “ti panungpalanna . . . sumippit a kas karasaen.” (Proverbio 23:29-32) Ti makasabidong a kagat ti uleg, mabalin nga in-inot a dangranna wenno patayenna ti maysa a tao. (Idiligyo iti Aramid 28:3, 6.) Kasta met, in-inot a patayennakayo ti napaut ken kasta unay a panangabuso ti alkohol. Dangran wenno dadaelenna dagiti kangrunaan nga organo ti bagiyo, kas ti dalem, pali, utek, ken puso. Dagiti ubing ken dumakdakkel pay a pammagi ken panunot ti kangrunaan a maapektaran ti kasta a pannakadangran, a no maminsan ket saanen a maagasan.

Ti panangabuso iti alkohol ti ad-adda pay a makadadael iti panunot ngem iti bagiyo. Mabalin a ti panaginum paturedennakayo iti apagbiit. Ngem ti tured nga ipaayna ket apag-apaman​—ket daytat’ maawanto met laeng. Tiltiltilenyo ti irarang-ay ti emosion ken panunotyo. Imbes a nalimbongen ti panunotyo ken awatenen ti kinapudno, uminomkayo manen. Ngem kalpasan ti panagbalinna a nasimbeng iti 11 a bulan, kuna ti 18-años a ni Peter: “Masursurokon a tenglen dagiti rikriknak ken mangsapul kadagiti baro a pamay-an a mangsaranget kadagiti kasasaad a sinarangetko idi naginumak. Nabigbigko nga iti panunot ken pannakilangen kaslaak maysa a trese años.”

Addada met peggad ti panaginum ken panagmaneho. Dagiti aksidente a nainaig-iti-alkohol ti kangrunaan a mammapatay kadagiti agtutubo idiay Estados Unidos. Mainaig met ti panaginum kadagiti panangpapatay, panagbekkel, ken pannakalmes​—dagiti dadduma pay a pakaigapuan ti ipapatay dagiti agtutubo.

Kanayonanna pay, ti panangabuso iti alkohol ti makaiyeg kadagiti makadadael nga epekto iti biag ti pamilia, pannakipagayam, trabaho idiay eskuelaan, ken espiritualidadyo. Kastoy ti nailanad iti Biblia: “Iparangmo kaniak ti maysa a managinum, . . . ket iparangko kenka ti maysa a nakaay-ay-ay ken naladingit, kanayon a mangrirriribuk ken umas-asug. Nalabbasit dagiti matana, ken addaan sugsugat a naliklikanna koma. . . . Mariknam a kasla addaka iti tengnga ti taaw, maul-ulaw, nga agin-indayon iti murdong ti palo ti maysa a maiyan-anud a bangka.” (Proverbio 23:29-34, Today’s English Version) Daytoy ti kasasaad a saan a pulos a maiparang kadagiti makaallukoy a pakaammo iti TV.

Apay a Mangrugi?

Gapuna, adu a pagilian ti manglapped kadagiti agtutubo nga uminum iti de-alkohol. No maysakayo a Kristiano, addaankay iti pakatignayan nga agtulnog kadagitoy a linteg, ta bilinennakayo ti Dios a “paiturayankayo kadagiti nangato nga agtuturay.” (Roma 13:1, 2) Nupay no maipalubos kadagiti agtutubo ti panangusar iti alkohol gapu iti kadawyan a kultura, pudno kadi a pagsayaatanyo no rugianyon ti uminom iti daytoy a tiempo iti biagyo? Kas kunaen ti 1 Corinto 6:12, “dagiti isuamin a banag maipalubosda . . . ; ngem saan nga isuamin a banag ket maiparbeng.” Nataengankay kadin tapno uminom iti de-alkohol?

Pudno, no itukon kadakayo dagiti kapatadayo ti maysa a makaay-ayo a wine cooler, mabalin a magargarikayo a mangraman iti dayta. Nupay kasta, bigbigenyo a maituktukonankayo iti maysa a makaadikto a droga. Naitured dagiti nadiosan nga agtutubo idi panawen ti Biblia, kas kada Daniel, Sidrac, Misac, ken Abdenago nga intakderan ken nagkitakitan dagiti agtuturay ti Babilonia kadagiti makatulaw a taraon ken inumen nga inkeddeng kadakuada ti pagano nga ari ti Babilonia. Mabalinyo met ti maaddaan iti tured nga agkitakit!​—Daniel 1:3-17.

Inton agangay, nataengankayton​—iti edad, panunot, rikrikna, ken pammagi​—​nga uminom iti alkohol no dayta ti kayatyo. Nupay kasta, masiribkayo no natimbengkayo ken liklikan ti agbalin nga adikto. Adu nga agtutubo ti adikton, ket ilawlawagto ti maysa a masanguanan nga artikulo no kasanoda a maimbagan.

[Footnote]

[Kahon iti panid 24]

NANIPUD INRUGIYO TI UMINOM:

◻ Addaankayo kadi iti nagduduma wenno mammano a gagayyem?

◻ Rumigrigat kadi ti biag idiay pagtaenganyo?

◻ Marigatankayo kadi a maturog, wenno malmaldaang wenno madanagankayo?

◻ Masapul kadi nga uminomkayo tapno nasayaat ti pannakilangenyo iti dadduma?

◻ Naliday wenno maupaykay kadi kalpasan ti panaginumyo?

◻ Ilibak wenno ilimedyo kadi ti kinapudno nga umin-inumkayo?

◻ Mapabainan wenno makaungetkayo kadi no adda mangdakamat maipapan ti panagin-inumyo?

◻ Binalakadan wenno inangawdakayo kadin maipapan ti panangusaryo iti alkohol?

◻ Patienyo kadi a dagiti wine cooler ken serbesa ket OK kadakayo gapu ta saanda met a naingel iti alkohol kas iti whiskey, gin, rum, wenno brandy?

Naawanankay kadin iti interes wenno insardengyon aya nga aramiden dagiti pagay-ayatyo idi nga aramiden ken ti isport a naminsan a nagay-ayatanyo?

No simmungbatkayo iti wen iti nasursurok ngem dua a saludsod, daytat’ mangipasimudaag nga addaankay iti nakaro a parikut iti panaginum. No kasta, masiribkayo no agpatulongkayo a dagus.

Gubuayan: THE REGENT HOSPITAL, Nueva York, NY.

[Ladawan iti panid 23]

Rimsua dagiti parikut iti panaginum dagiti adu nga alkoholiko iti naganus nga edad