Minilion Dagiti Agsagsagaba​—Matulongan Aya Ida?

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Africa

NO ADDA pannakabalinyo, pagpatinggaenyo kadi ti panagsagaba ti tao? La ketdi​—no adda pannakabalinyo! Ngem kinapudnona, awan tao a makabalin a mamagpatingga iti amin nga ut-ot ken panagsagaba ti lubong.

Kaskasdi, mabalin nga adda pannakabalinyo a mangpabassit, ken manglapped pay ketdi iti dadduma a panagsagaba a mapaspasamak iti aglawlawyo. Kas pangarigan, napattapatta nga iti dadduma a dagdaga, pinullo a milion a babbai ti agsagsagaba iti napalaus a rigat ken ladingit kas banag ti maysa a kadaanan ken namulagatan a tradision. Sigun iti tradision, iyurnos dagiti nasayaat-panggepda a nagannak ti pannakaikkat iti paset wenno naan-anay a panangikkat iti tilde. Naawagan dayta a panagkugit ti babai.a Ngem kaaduan nga eksperto awaganda itan dayta nga FGM (female genital mutilation, wenno pannakaikkat ti tilde), maysa a termino nga ad-adda a mayanatup iti daytoy a pamay-an.

Ipakaammo kadatayo ti Hosken Report maipapan iti FGM a ti genital mutilation ket maysa a tradision iti nasaknap a rehion ti Makindaya nga Africa inggat’ Makinlaud nga Africa ken dadduma a nasulinek a lugar. Mangyeg parikut iti salun-at daytoy a naut-ot a pannakakugit ti babbai ken mabalin a mamagpeggad iti biag.

Naiyebkas Dagiti Opinion ti Publiko

Saan a nalaka ti situtured a panangiyebkas kadagiti kapanunotan ti maysa maibusor iti daytoy a tradision. Kinuna ti diario ti Kenya a The Standard a ti FGM ket “napnuan iti palimed. Nagbalin a narigat ken masansan a napeggad kadagidiay a babbai wenno lallaki a mayat a mangpasardeng kadagiti operasion, ti panangbusor iti dayta. Masansan a mapabasolda a bumusbusor iti tradision, pamilia, relihion, pagilian, wenno ilaklaksidda ti kailian ken kulturada.”

Ilawlawag ti isu met laeng a diario ti Africa a ti FGM “saan a ‘makadangran a tradision ti kultura[da]’ ngem maysa a kangrunaan a pakaigapuan ti manayonto a pannakadangran ti bagi ken ipapatay dagiti babbai ken babbalasitang . . . Labsingenna ti kalintegan ti tunggal balasitang a dumakkel a nasalun-at ken normal.”

Iti intero nga Africa ken sangalubongan, adut’ mangiyeb-ebkas iti kapanunotanda iti panangikagumaan a suruan dagiti tao maipapan iti daytoy a tradision. Mamataud daytoy iti ut-ot ken pannakaparigat kadagiti balasitang, uray pay manipud ti kinamaladaga, ken awan pulos medikal a pagimbaganna.

Ti panagadu dagiti manayon, naut-ot a depekto [ti bagi] ken ti naipadamag nga ipapatay ti namagdanag kadagiti opisial ti salun-at ken gobierno ti adu a pagilian. Naisingasing pay a ti FGM ket mabalin nga adda pasetna iti panagraira ti AIDS idiay Africa. Ket gapu iti panagsangpet ti adu nga Africano ken taga-Makintengnga a Daya idiay Australia, Canada, Europa, ken Estados Unidos, nagbalinen nga isyu iti salun-at ti publiko daytoy a pannakakugit dagiti babbai iti dadduma nga ospital/klinika idiay Laud. Nairaman payen dagiti gastos iti madama a pannakaagas dagiti rimsua a komplikasion ti bagi ken, iti adu a kaso, ti pannakadangran ti panunot.

Nagtignayen ti pagpandayan ti linteg a mangkorehir iti daytoy a tradision. Ti Inglatera, Italia, Francia, ken Sweden ti dadduma kadagiti pagilian idiay Europa a pakaiparitan ti FGM. Impadamag ti The Globe and Mail ti Canada a ti FGM ket “impariten ti gunglo a mangtartarawidwid kadagiti doktor ti Ontario.” Kunaenna pay: “Nupay ti linteg ti Canada dina iraman ti pannakakugit ti babai wenno panangserra iti labia majora (ti makinruar a bibig ti vulva), kinuna dagiti opisial ti pagilian a dagita nga aramid ket maibilang a maysa a kita ti panangabuso ti ubing wenno inggagara a panangparigat.”

Pagregreggetan ti adu a sangalubongan nga organisasion kas ti World Health Organization a pasardengen ti FGM. Dimteng ti balligi idi Setiembre 1990, idi a dagiti panguluen ti lubong, agraman dagiti presidente kadagiti pagilian ti Africa kas ti Senegal, Uganda, ken Zimbabwe, ti nagtataripnong idiay New York tapno pirmaan ti Convention on the Rights of the Child (Kumbension Maipapan iti Kalintegan ti Ubing). Iparit daytoy a dokumento ti pannakakugit ti babai kas panangtutuok ken seksual a panangabuso.

Impadamag ti Economist ti London: “Ti panangkugit iti babai​—maiyannatup a maawagan genital mutilation​—agtalinaed a maysa kadagiti kakaruan [ngem] nailimed a kinaaprang idiay Africa. Sigun iti report ti nabuangay-London a Timpuyog Agpaay iti Kalintegan ti Minoridad, . . . pinullo milion a balasitang ti maap-apektaran iti kada tawen.”

Kinuna pay daytoy a publikasion: “Nadumaduma ti panangkugit​—manipud saan unay a naut-ot agingga iti nakaut-ut-ot, ken iramanna ti pannakaikkat ti clitoris ken dadduma a paset [ti mabagbagi ti babai] babaen iti kutsilio, nabuong a sarming, ken labahas​—ngem kadawyan nga awan anaesthesia. Mangituggod dayta iti naut-ot a panagregla, pannakidenna ken panagpasngay, panagalipunget ken ipapatay. . . . Agtultuloy ti ugali gapu iti naanituan a buteng iti seksualidad ti babai, ugali ken ti ulbod a panamati maipapan iti kinadalus.”

Agtultuloy Latta ti Tradision

Iti maysa a pagilian idiay Africa a sadiay adu a babbai ti naglasat iti daytoy a tradision, dagiti linteg idi 1947 iparitda ti nakaro unay a panagkugit. Ngem agtultuloy latta ti tradision. Apay? Gapu ta minilion kadagiti nasayaat-paggepda a tattao ket saan a napakaammuan ken naallilaw iti panamati a makagunggona ti FGM. Kas pangarigan, patien dagiti babbaket a daytat’ pagimbagan dagiti balasitang. Daytoy ti gapuna, kas ti impadamag ti diario ti Nigeria a The Guardian, a kinuna ti Timpuyog Agpaay iti Kalintegan ti Minoridad a nasken a “balbaliwan ti panunot dagiti babbaket a nangisaknap iti dayta a kapanunotan.”

Kasta met ti inlawlawag ti magasin a Nursing Times: “Ti edukasion ti kakaisuna a pamay-an a mapasardeng ti pannakakugit dagiti babbai.” Ket kamaudiananna, kinuna daytoy a magasin: “Mapasardeng ti intero a parikut babaen laeng iti nasaknap a panangipabigbig kadagiti peggad ti pannakakugit dagiti babbai, ken ti panangisuro kadagiti lallaki, agraman dagiti babbai.” Apay a suruan uray dagiti lallaki? Gapu ta adu nga amma ti aggastos iti pannakakugit tapno maiyasawada dagiti babbalasangda kadagiti lallaki a mangasawa kadagiti nakugit laeng.

Ti maysa pay a rason iti panagtultuloy daytoy a [tradision] isut’ kuarta. Kunaen ti The American Journal of Nursing: “Ti panangkugit ket maysa a napateg a panguartaan kadagidiay makiraman iti dayta; gapuna, dagita a tattao ti aginteres la unay nga isaknap dayta nga ugali.” Saan laeng a dagiti babbaket ti matangdanan iti daytoy no di ket uray dagiti partera ken barbero. Mangkugit met dagiti nars ken doktor iti dadduma a klinika tapno iliklik dagiti balasitang iti dadduma a peggad ken impeksion a tumaud manipud kadagiti narugit a panangkugit. Nupay kasta, siasino man ti mangaramid iti dayta, panangkugit latta dayta.

Iti dadduma a kaso, uray dagiti nataengan ket kumanunong a makugit manen kadagiti tawen ti panagpasngayda. Kinuna ti The New York Times International nga “adu a babbai ti aglasat iti naut-ot a pannakakugit ken pannakakugit manen kalpasan iti tunggal panagpasngay. Masugat manen dagiti piglat ti nakakugitanda sakbay ti panagpasngayda ken madait manen kalpasanna. Mangpataud daytoy iti nakaro a panagpadara, napaut a panagpasngay ken ad-adu a peggad iti pannakadangran ti utek ti sikog.”

Impadamag ti magasin a New Scientist nga adu a “balasitang ti agpadara agingga a matay gapu ta dagiti darasudos a managkugit ipungetda ti panangkugit iti clitoris wenno ti makin-uneg a paset ti clitoris. Matay ti dadduma gapu iti pannakatalimudaw kalpasan ti pannakakugit ken agsipud ta awan makaammo no kasano ida a pagangsen manen ken adayo unay ti ospital, wenno mabain nga agpatulong dagiti nairaman gapu iti di-naballigi a panangkugitda.”

Ngem, agtultuloy latta ti tradision. Kanayon nga agparang kadagiti diario idiay Africa ken Europa ti damdamag maipapan iti FGM. Nabiit pay nga impadamag ti maysa a magasin idiay Europa a “kaaduan a biktima ti pannakakugit dagiti babbai ket maladaga ken balasitang. Nupay patien dagiti nagannak a rumbeng ken kasapulan nga ipakugitda dagiti balasitangda, ti operasion ken ti ibungana ket maidilig iti panangtutuok.” Sigun iti diario ti London a The Independent (Hulio 7, 1992), impalgak ti maysa a nabiit pay a surbey a ti “tradision ad-adda a simmaknap idiay UK ngem ti sigud a naipagarup.” Idiay Britania, nasurok a 10,000 a balasitang, “kaaduan ket agtawen iti walo agpababa ti napattapatta nga agpegpeggad iti pannakakugit.”

Maysa a Tradision a Naibatay iti Kinaulbod

Patien ti dadduma ti kinaulbod a narugit ti mabagbagi ti babai ken nasken a madalusan babaen iti pannakakugit. Patienda a dagiti laeng lallaki ti addaan kalintegan a mangtagiragsak iti sekso. Naipagarup met a pasayaaten ti FGM ti kinabunga, lapdanna ti seksual nga imoralidad, ken parayrayenna ti gundaway ti maysa a balasitang a makiasawa. “Ngem,” kuna ti magasin a Time, “nakalkaldaang a ti kinalupes wenno saanen a panaganak nga imbunga ti pannakakugit ti nangituggod iti adu nga assawa a lallaki a panawan dagiti assawada.”

Gaput’ saan a panamati a ti pannakakugit ti babbai ti manglapped iti panagbalinda a nalulok, kinuna dagiti nakipaset iti nabiit pay a kumperensia ti Inter-African Committee a naangay idiay Lagos, Nigeria, nga ad-adda a makagunggona ti nasapa a pannakasanay iti moral. Ti edukasion ti makalapped kadagiti di umiso a tignay, saan a ti panangkugit. Tapno iyilustrar: Rumbeng kadi a putdentayo ti im-ima dagiti maladagatayo tapno malapdan ti panagbalindanto a mannanakaw? Wenno putden ti dilada tapno didanto makapagsao iti dakes?

Maysa nga agassawa idiay Nigeria ti nagkedked nga ipakugit ti balasitangda. Daytoy ti namagpungtot iti nanang ti asawa a lalaki, a nangipagarup a ti balasitang ket dumakkelto a nalulok. Ngem gapu iti nasayaat a pannakapadakkelna iti moral, nagtalinaed a nadalus ti balasitang. Ngem maigiddiat, dadduma a balasitang nga am-ammo daytoy a pamilia, a dagiti nagannakdat’ di nanggundaway a nangisuro kadakuada iti umiso a kababalin, ti nagbalin a nalulok nupay nakugitda. Ita, kumbinsidon ti lelang [ti balasitang] a ti kapatgan ket saan a ti pannakakugit wenno pannakakugit, no di ket ti pannakaisuro iti moral a linlinteg ti Dios kadagiti annak.

No dungdungnguentay dagiti balasitangtayo, ikalintegantayto dagiti dakes a bunga ti FGM iti biagda ken saan nga isaknap wenno iparegta daytoy a tradision iti aniaman a pamay-an. Sapulen daytoy ti tured yantangay iti dadduma a lugar, nakaro unay ti panangpilit dagiti kapurokan a kumanunong iti daytoy a tradision.

Nainaig iti Relihion

Nalawag ti pakasaritaan ti panangkugit kadagiti babbai. Sinigsiglo ti kabayagen daytoy a tradision ken napatak pay ketdi kadagiti mummy idiay kadaanan nga Egipto. Kuna ti magasin a Plastic and Reconstructive Surgery: “Ugalida idi idiay Egipto ti panangkugit iti babai ken nainaig iti pammati dagiti Faraon iti nagkadua a sekso dagiti didios.” Agingga ita, ti awag iti kakaruan a kita daytoy a panangkugit isut’ panangkugit ni Faraon.

Iti dadduma a lugar, nainaig dagiti kadaanan a seremonia ti relihion iti FGM. Inlawlawag ti maysa a pannakabagi ti linteg ti Africa a ti seremonia ket naibilang a pannakiuman iti inapo a dios, a makiddaw ti pannalaknibna a mangbadang kadagiti balasitang a makugit ken ikkanna metten ida iti sirib dagiti inapoda.​—Idiligyo ti 2 Corinto 6:14-18.

Saan a narigat a maawatan ti rason a ti FGM ket saan nga al-alagaden dagiti pudno a Kristiano nga agtataeng kadagiti pagilian a mangan-annurot iti daytoy a tradision. Awan pulos masarakan idiay Biblia a mangiparipirip man laeng a nasken a makugit dagiti babbai. Nalawag a ti babai ket dinisenio ti Namarsua tapno tagiragsakenna met ti sekso iti uneg ti urnos ti panagasawa. Saan a maitunos ti pannakakugit dagiti babbai iti prinsipio ti ayat, empatia, ken kinanainkalintegan nga ipapaalagad ti Nasantuan a Kasuratan.​—Efeso 5:28, 29; Filipos 4:5.

Kapatgan iti amin, ti managayat a Dios a ni Jehova ket maladingitan iti daytoy di nainkalintegan a pannakakugit ken ti ibungana a panagsagaba ti minilion a babbai ken babbalasitang. Anian a ragsaktayo ta inkarina ti maysa a baro a lubong a sadiay awanton ti agsagaba!​—Apocalipsis 21:3, 4.

[Footnote]

[Kahon iti panid 21]

Ti Met Ngay Pannakakugit ti Lalaki?

Mabalin nga isaludsod ti dadduma, Saan kadi a ti panangkugit iti lalaki ket panangdangran met laeng iti bagi? Kunaen ti Biblia nga adda idi tiempo nga imbilin ti Dios ti pannakakugit dagiti lallaki. Idi agangay, iti pannakaipasdek ti Nakristianuan a kongregasion, daytat’ saanen a naipaalagad nupay di naiparit. Naipabiang iti tunggal maysa ti pangngeddeng no kayatna a pakugit ti bagina wenno dagiti baritona wenno saan.

Ita, ti pannakakugit dagiti lallaki ket maipapaalagad iti adu a lugar. Pudno, ti operasion iramanna ti pannakaikkat ti lasag. Ngem saan a maipada daytoy iti FGM. Kas nakaisigudan, saan nga agsagaba dagiti lallaki kadagiti dakes nga epekto kalpasan ti pannakakugit. Maigiddiat ketdi, dagiti gagangay a mapadasan dagiti babbai, kas ti panagregla, pannakidenna, panagpasngay, panagisbo, ti masansan a napakuyogan iti manayon a panagpaut-ot kas bunga ti FGM. Kasta met a ti nakaro a komplikasion ti panaganak ti nangpataud iti nakaro a depekto ken pannakatay pay ketdi dagiti kappasngay.

Kasano kaadu a lallaki ti nangipalubos iti bagida wenno dagiti baritoda iti pamay-an a mangdangran iti mabagbagida tapno lapdan amin a ganas bayat ti panagdenna ken nangibunga iti agtultuloy nga ut-ot ken peggad iti salun-at aginggat’ tungpal biag? Nalawag, saan nga agpada ti pannakakugit ti lallaki ken ti FGM.

[Kahon iti panid 23]

Agipudno ti Maysa nga Africano a Balasitang

‘Walo ti tawenko idi a nakugitak. Sangapulo ket maysa itan ti tawenko, ngem malagipko pay ti operasion. Ti pananglagipko laeng iti dayta ti mangpadanagen kaniak, ket no maminsan agtagtagainepak iti nakabutbuteng. Naragsakak iti kaaduan nga aldaw, ngem no malagipko dayta, maam-amakak.

‘Naragsakak a talaga idi damo a nangngegak dayta. Ikkandakto dagiti kabagiak ken ti pamiliak iti adu a regalo. Diak ammo no aniat’ pannakakugit, ket diak impagarup a naut-ot gayam.

‘Napukaw ti ragsakko. Nangrugiak a nagsangit ken nagbuteng a talaga. Uppat a babbai ti nangiggem iti im-imak ken saksakak. Maysa a babai ti nangappot iti ngiwatko. Naggulagolak, ngem napigpigsada ngem siak ket pinilitdak nga agidda manen. Nakaut-ut-ot la unay.

‘Idi sinugatnakon ti kutsilio, nagsayasay ti dara iti aglawlaw[ko]. Diak pulos impagarup a kastat’ kaut-otna. Kalpasanna, minalamalanda ti sugat iti napaglaok nga itlog ken asukar. Idi kuan, rineppetda ti saksakak. Inlugandak idiay kotse. Nagsangsangitak a nagsubli idiay purokmi.’​—Naadaw manipud iti diario ti Kenya a The Standard.

[Picture Credit Line iti panid 20]

WHO/OXFAM