Ti Makaay-ayo a Kinapintas ti Opal
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Australia
KUNAEN ti maysa a nalatak a liriko a ‘dagiti diamante ti kangrunaan a gayyem ti maysa a babai.’ Ngem saan laeng a dagiti diamante ti makaallukoy kadagiti nakayawan nga agik-ikut kadagitoy. Ngamin, gapu iti rumimatrimat a kolor ken makaay-ayo a pintasna, ti adut’ kolorna nga opal ket awan pakaipadisanna!
Ti opal ket maysa a kita ti awanan-kristal a silica. No kemikal ti pagsasaritaan, kasla ordinario a darat laeng dayta. Nupay kasta, naglaon iti danum ti nakabuklanna a mineral. Ginasut a tawenen ti napalabas, immagsep ti gel ti silica kadagiti rengngat ken birri dagiti bato. Idi nagalingasaw ti danum, timmangken ti gel idi agangay sa nagbalin nga opal.
Panagsirarak iti Opal
Ngem saan a nalaka a magun-odan ti opal iti ayanna a batbato. Masarakan dayta kangrunaanna kadagiti nasulinek, arig-disierto a lugar, a sadiay ti pudot, riniwriw a sumayengseng a ngilaw, ken limitado a pagtaudan ti danum ti masansan a mangparigat iti biag. Ket no iti kasta unay a panangikagumaan a siraraken dayta, ti balligi agpannuray a nangnangruna iti tsansa.
Kasta pay met a 95 porsiento kadagiti amin a nasarakan nga opal ket kadawyan nga opal. Daytat’ saan a makaay-ayo ken awan serserbina. Kadagiti nabatbati nga opal a nakali, bassit laeng a porsiento ti napateg nga opal, wenno saniata nga opal.
Isu a nupay no dakkel a kinabaknang ti gunggona ti dadduma a managsirarak, adu a sabsabali ti nagkali nga awan naganabda. Dagiti barreta, pala, ken martilio ti kangrunaan a remienta ti managsirarak iti pinulpullon a tawen. Umuna, agkali iti nasupit nga abut iti natangken, namaga a daga agingga a madanonna ti napitak a disso a sadiay ti mabalin a pakasarakan iti opal. Butbutanna a siiiggem iti silaw, sana kitaen ti rumimatrimat a kolor a mangipamatmat a nasarakanna met laengen ti yan ti opal.
Daytoy a pamay-an ti sinukatanen dagiti nangingngina a kagawaan. Dadduma a komersial a kompania ti mangdanonen iti tukad ti opal babaen ti panagarado dagiti bulldozer iti daga. Kaaduan nga abut ket kalienen dagiti dadakkel a pagabut a nakakabit kadagiti truck. Mausar met dagiti kabaruan a makina a pagabut tapno madanonda ti palonapin a mabalin a yan ti opal.
Pannakapapintasna
Siempre, dakkel ti nagdumaan ti kaal-ala nga opal ken iti napapintasen a kitana. Masapul a makorte ken mapalanas dayta. Iti kasta, mausar a kas bato ti singsing, bitin ti kuentas, ken dadduma pay nga alahas. Kuna ti The World Book Encyclopedia: “Yantangay ti kinapintas ti opal ket agpannuray iti makin-uneg a kolor nga irimatna, saan a pulos a makortean iti adu a parupa, kas ti diamante. Imbes ketdi, makorte ti rabawna iti medio nagtimbukel.”
Nabayagen a maysa a misterio no kasano a mangpataud ti opal iti rumimatrimat a kolor. Nupay kasta, babaen kadagiti electron microscope, naammuanen dagiti sientista dagiti palimed ti opal. Ti maysa a diamante ket mangpataud iti kolorna babaen iti refraction, nga isu ti panagiray ti lawag iti rabaw ti saniata [a bato]. Ti makinruar ken makin-uneg nga istruktura ti opal ti mangiwaras iti lawag, a mamagsisina iti dayta iti adu a kolor iti uneg ti bato.
Kuna ti libro nga Australian Opals in Colour: “No likig ti aglawlaw ti saniata a bato, agbalbaliwto amin dagiti kolor. Awagantay daytoy a ‘panagay-ayam ti kolor’ ket gapu iti daytoy a naynay a panagduduma ti kolor ti nakaisalsaluminaan ti kinapintas ti opal.”
Dagiti Mangapektar iti Gatad
Sakbay a gumatangkayo ti maysa nga opal, nupay kasta, masapul a mabigbigyo a saan nga amin nga opal ket solido. Ti doublet ket maysa a naingpis a palonapin, wenno pamarang, ti nasudi nga opal a naisimiento iti kadawyan nga opal. Dagiti triplet ket umasping iti doublet, ngem tapno saanda a magasgas, mainayon ti maysa nga awan kolorna a quartz. Nupay medio napintas dayta, mamakdaar ti libro nga Australian Opals & Gemstones—Nature’s Own Fireworks: “Rumbeng a saan a maiyuper dagiti doublet ken triplet nga opal iti danum, sabon, alkohol wenno maysa nga ultrasonic cleaner, yantangay naisimientoda laeng.”
Ti sabali pay a mangpangina isut’ makimbaba a paset ti bato, wenno aglawlawna a kolor. Kadawyan a ti nangisit nga opal ti kanginaan a kita. Naawagan nangisit gapu iti nangisit nga aglawlawna, ngem ti bato a mismo ket addaan iti naisalsalumina a panagduduma ti kolor a gistay awan patinggana. Ti napusyaw, wenno puraw, ket kadawyan a nalaklaka nga opal. Nupay daytoy a panagduduma ket addaan napusyaw wenno puraw nga aglawlaw, kaskasdi a mangpataud kadagiti naraniag a kolor—de-rosas, nalabaga, berde, ken asul. Makatulong met iti panangammo iti gatad ti opal isut’ natayengteng a kinalabagana (ti nalabaga ket masansan a nangingngina ngem ti berde wenno asul) ken ti padron ti kolor.
Ngem rumimatrimat a solido man dayta wenno simple a doublet wenno triplet, maysa a nakalablabaga a saniata wenno kadawyan nga asul, ti opal ket maysa a banag a napintas a makita ken matagiragsak.
[Dagiti ladawan iti panid 24, 25]
Aggapu idiay Australia ti agarup 95 porsiento iti saniata nga opal
[Credit Line]
Dagiti ladawan: Impaay ti Australian Overseas Information Service