Agsubli nga Ageskuela​—Apay?

MAKAUPAY a kapadasan ti panagsapsapul ni Robert iti pagtrabahuan a nagpaut iti tallo a makatuok a tawen. Idi agangay, idi agtawen iti 21, naawat kas mamalbalakad iti kampo a pagbabakasionan no kalgaw. Nupay medio nabang-aranen, nabannog ni Robert iti makautoy a panagsapulna iti trabaho. “Basta didatay maawatan dagiti dadakkeltayo,” kunana. “Narigrigat ti agsapul iti trabaho kadagitoy nga aldaw.”

Kas ken Robert, adu nga agtutubo a nabiit pay a nagturpos iti eskuelaan, ti sumrek iti trabaho iti tinawen. Adda namnamada. Adda planoda. Ngem umad-adu ti makasarak a dida makagun-od iti kita ti pagtrabahuan a ninamnamada.

Gapuna, adut’ mangitultuloy iti panageskuelada.a “No nangipaay dagiti kapadasan idi dekada Setenta iti negatibo a panangmatmat iti edukasion,” kuna ti magasin a Fortune, “naiduma ti panangmatmat dagiti tattao iti dekada Otsenta: Mangalaka iti kurso wenno agsagabakanto.”

Apay Adda Parikut?

Apay a masansan a nasken ti kanayonan nga edukasion? Umuna, kalikaguman ti adu a trabaho itatta ti ad-adda a kinasigo. “Sinukatanen ti money machine [wenno ATM] ti maysa a teller ti banko a basta agaw-awat ti deposito,” kuna ti maysa a pannakabagi ti Labor Department ti E.U. “Itan [ti teller] masapul a balakadannak maipapan iti tallo a kita ti money market deposits ken ilawlawagna no apay a kayatko daytoy imbes a dayta.” Kuna ni William D. Ford, tserman iti House Education and Labor Committee: “Awanen dagiti simple a trabaho.”

Maikadua, marikna ti dadduma a saan nga ipapaay dagiti eskuelaan kadagiti estudiante ti maitutop nga edukasion. Kunaenda a ti pannakaipaganetget dagiti isyu a kas iti panangabuso ti droga, AIDS, ken panangtiped iti sikog ringbawanda ti panangisuro iti panagbasa, panagsurat, ken panagkuenta. Agsennaay ni Dr. Robert Appleton, maysa a mannursuro iti 27 a tawen, a dagiti eskuelaan ti kasla nagbalinen nga “institusion nga agserserbi iti kagimongan” a “mangtamtaming kadagiti parikut a saan idi a maibilang a trabaho ti eskuelaan.”

Kas banag ti di panangisuro ti dadduma nga eskuelaan kadagiti estudiante iti kasapulan a kinasigo [tapno makagun-odda iti trabaho], adu a nagturpos iti high school ti di makabael a mangsuportar iti bagbagida. “Saanda a naisuro nga agtrabaho,” kuna ni Joseph W. Schroeder, manedyer ti maysa nga opisina iti ahensia ti panangyempleo iti Florida. “Iti pannakilangen kadagiti agtutubo, ti parikut a kanayon nga ibaga dagiti mangyempleo kaniak ket saan a makabasa wenno makasurat a naimbag dagiti agtutubo. Dida maisurat dagiti impormasion iti aplikasion ti trabaho.”

Ti maikatlo a rason a mabalin a kasapulan ti kanayonan nga edukasion ket iti umad-adu a daga adda nagadu a nagturpos iti kolehio nga agsapsapul iti pagtrabahuan. “Ad-adu dagiti nagturpos iti kolehio nga agsapsapul iti trabaho ngem ti magun-odan a trabaho a makasapul iti kinasigoda,” kuna ti The New York Times. “Gapu ta sobra ti suplay,” kuna ti report, “dagiti mangyempleo agkedkedda a mangyempleo iti saan a nasigo a nagturpos iti high school.”

Tapno kualipikado nga agpaay iti kita ti pagtrabahuan a kasapulan tapno masuportaranda a naimbag ti bagbagida, adut’ agsubsubli nga ageskuela. Idiay Estados Unidos, 59 porsiento ti mangituloy iti edukasionda kalpasan ti high school. Daytoy ipamatmatna a dakkel ti nginatuanna iti kanayonan a 50-porsiento a bilang [dagiti agsubli nga ageskuela] kadagiti adu a dekada.

Kasta met laeng ti kasasaad kadagiti dadduma a pagilian. Kas pagarigan, nanipud dekada ’60, napadasan ti Britania ti kasta unay nga inaduan dagiti estudiante a nagtultuloy a nagadal. Iti maysa a nabiit pay a tawen, nakita ti Australia a 85 porsiento kadagidiay a nagturpos iti high school ti nagaplikar kadagiti nadumaduma nga unibersidad ken kolehio. Agarup 95 porsiento kadagiti estudiante idiay Japan ti nangala iti eksamen tapno makapageskuelada pay iti tallo a tawen kalpasan ti junior high school, a sadiay maisaganada nga agpaay iti trabaho wenno iti kolehio.

Nupay kasta, dina kanayon nga ipaay ti kanayonan nga edukasion dagiti matarigagayan a gunggona. Ania dagiti pagsayaatan ken pagdaksan[na]?

[Footnote]