Ti Panangmatmat ti Biblia

Ti “Narasrasi a Basehas”​—Insulto Kadagiti Babbai?

“APAY A MAUKOM DAGITI BABBAI BABAEN ITI KINABABAIDA IMBES A BABAEN ITI KAPADASAN, ABILIDAD, KEN KINALAINGDA?”​—BETTY A.

“NAIPASAGEPSEP KADAGITI BABBAI TI PANANGPANUNOT A NABABBABADA A PARSUA.”​—LYNN H.

TI KADI sasao iti Biblia a “narasrasi a basehas” ipababana dagiti babbai? Ti bersikulo ti Biblia a masupsupiat isu ti 1 Pedro 3:7, a kunaenna: ‘Dakayo nga assawa a lallaki, agtultuloykayo a makipagtaeng kadakuada iti umasping a pamay-an maitunos iti pannakaammo, nga itudinganyo ida iti dayaw a kas iti maysa a narasrasi a basehas, ti nababaían, yantangay makipagtawidkayo met kadakuada iti di kaikarian a parabur ti biag, tapno saan koma a malappedan dagiti kararagyo.’

Idi insurat ni Pedro dagitoy a sasao kadagiti padana a Kristiano, sumagmamano laeng ti kalintegan dagiti babbai, saan laeng nga iti kadaanan a pagano a lubong no di ket kadagiti pay apostata a komunidad dagiti Judio. Itantandudo kadi ni Pedro ken dagiti immuna a Kristiano ti nasaknap idi a panangmatmat kadagiti babbai?

Nakapkapuy a Basehas?

Kasanot’ panangtarus dagiti umuna-siglo a managbasa iti sasao ni Pedro iti termino a “narasrasi a basehas”? Namin-adu a daras a nausar iti Griego a Kasuratan ti Griego a sao a basehas (skeuʹos) ket tuktukoyenna dagiti nadumaduma a pagkargaan, ramit, alikamen, ken instrumento. Iti panangawagna kadagiti babbai a ti “narasrasi a basehas,” saan nga ipabpababa ni Pedro dagiti babbai, ta ti ebkas ipamatmatna a ti asawa a lalaki ket maysa met a narasi wenno nakapuy a basehas. Dadduma a teksto ti Biblia usarenda ti umasping a panangiladawan iti panangtukoyda agpadpada kadagiti babbai ken lallaki, kas “damili a basehas” (2 Corinto 4:7) ken “basehas ti asi” (Roma 9:23). Pudno, iladawan ni Pedro dagiti babbai kas “nakapkapuy” kadagiti dua a sekso. Ngem ti Roma 5:6 usarenna ti “nakapuy” nga agaplikar kadagiti amin a tattao​—lalaki ken babai. Ngarud, dagiti immuna a Kristiano saanda nga imbilang ti termino a “narasrasi a basehas” a mangipababa kadagiti babbai.

Imbes ketdi, dagiti sasao ni Pedro namatmatanda a kas panangitan-ok iti kasasaad dagiti babbai. Idi kaaldawan ni Pedro dandani awan ti panagraem kadagiti babbai. Kas nakita idin ti Dios nabayag pay sakbayna, dagiti asawa a lallaki dominaran ken abusuenda dagiti asawada iti pisikal, seksual, ken emosional. (Genesis 3:16) Gapuna, ti balakad ni Pedro kadagiti Kristiano nga asawa a lallaki ipamatmatna ketdi ti: Dikay gundawayan ti pannakabalin nga impaay ti nailubongan a kagimongan kadagiti lallaki.

Usigentayo a naimbag ti ebkas a “narasrasi.” Tuktukoyen ni Pedro iti daytoy a bersikulo, saan a ti emosional, no di ket ti pisikal a kababalin. Narasi a basehas dagiti lallaki; no maidilig, narasrasi a basehas dagiti babbai. Kasano a kasta? Kadawyanna nga iti pannakabukel dagiti tulang ken piskelda ket naikkan dagiti lallaki iti ad-adu a pisikal a kinabileg. Nupay kasta, awan ti mangipamatmat a pagdildiligen ni Pedro ti moral, naespirituan, wenno mental a kinabileg. Kinapudnona, no maipapan iti emosional a panagtignay kadagiti pasamak, nasaysayaat a madeskribir dagiti babbai a kas naiduma kadagiti lallaki, saan a nasken a nakapkapuy wenno nabilbileg. Deskribiren ti Biblia ti nabileg a moral a kababalin, ti panagibtur, ken ti pannakaawat dagiti babbai a nangsurot iti dalan ti Dios​—kas kada Sara, Debora, Ruth, ken Ester, tapno inaganan ti sumagmamano. Dagiti napakumbaba a lallaki dida marigatan a mangbigbig a dagiti babbai mabalin a nalalaingda ngem dagiti lallaki.

Nupay kasta, patien ti dadduma a ti panangtukoy kadagiti babbai kas “narasrasi” iparangarangna a nakapkapuyda a tattao. Ngem usigenyo daytoy a pagarigan. Addaan iti dua a kanayon a mausar a pagkargaan ti maysa a tao. Natibker ti maysa, ti sabali ket narukrukop. Saan unay kadi a maipatpateg ti maikadua gapu ta saan a natibker? Kinapudnona, ti narukrukop ti gagangay a maan-annadan ken maitantan-ok ngem ti natibtibker. Ngarud, ti kadi babai a narasrasi basbassit ti pategna gapu ta nakapkapuy ti bilegna ngem ti lalaki? Talaga a saan! Inusar ni Pedro ti ebkas a “narasrasi a basehas,” saan a tapno ipababa dagiti babbai, no di ket tapno parang-ayenna ti panagraem.

“Iti Umasping a Pamay-an . . . Maitunos iti Pannakaammo”

Binalakadan ni Pedro dagiti asawa a lallaki nga “agtultuloykayo a makipagtaeng kadakuada [kadagiti assawada] iti umasping a pamay-an maitunos iti pannakaammo.” “Iti umasping a pamay-an” iti siasino? Iti immun-una a bersikulo salsalaysayen ni Pedro ti naayat a panangaywan ni Kristo kadagiti pasurotna, ket binilinna dagiti asawa a lallaki a mangaywan kadagiti assawada “iti umasping a pamay-an.” (1 Pedro 2:21-25; 3:7) Kanayon nga inyun-una ni Kristo ti pagimbagan ken interes dagiti adalanna ngem ti personal a tarigagay ken pagayatanna. Isut’ interesado iti naespirituan ken pisikal a pagimbaganda, ket tiningitingna met dagiti pagkapuyanda. Dagiti asawa a lallaki masapul a tuladenda ti naayat nga ulidan ni Kristo, nga agtignayda kadagiti assawada “iti umasping a pamay-an.”

Ti naannayas a panagasawa saan a maiparna a mapasamak. Masapul nga ammo ti agassawa ti mangipaay iti balligi iti panagasawa. Gapuna, ti balakad ni Pedro ket dagiti asawa a lallaki itultuloyda ti makipagtaeng kadagiti asawada “maitunos iti pannakaammo.” Dagiti asawa a lallaki masapul nga adalenda no kasano a nakilangen ni Jehova ken ti Anakna, ni Jesu-Kristo, kadagiti babbai. Masapul nga ammuenda no kasano ti tarigagayan ti Dios a panangtratoda kadagiti asawada.

Mainayon pay, masapul nga am-ammuen a naimbag dagiti asawa a lallaki dagiti asawada​—dagiti rikna, bileg, limitasion, pagay-ayatda, ken dida pagay-ayat. Masapul nga ammoda no kasano a raemenda ti kinalaing, kapadasan, ken dayaw dagiti assawada. Kuna ti Biblia: “Assawa a lallaki, itultuloyyo nga ayaten dagiti assawayo, no kasano a ni Kristo inayatna met ti kongregasion ken inyawatna ti bagina a maipaay iti dayta. Iti kastoy a pamay-an rebbeng a dagiti lallaki ayatenda dagiti assawada a kas kadagiti bukodda a bagi. Ti agayat iti asawana a babai ay-ayatenna ti bagina, ta awan pay a pulos ti tao a nanggura iti bukodna a lasag; no di ket taraonan ken ipatpategna dayta.”​—Efeso 5:25, 28, 29.

Itudinganyo Ida iti Dayaw

Idi tinukoy ni Pedro dagiti babbai kas “narasrasi a basehas,” kinunana met a dagiti asawa a lallaki rumbeng nga “itudinganda ida iti dayaw.” Iti Griego, ti pangnagan a ti·meʹ addaan kaipapanan a dayaw, balor, gatad, kinapateg. Iti sabali a pannao, ti panangitudingyo iti dayaw saan laeng a pananganamong no di ket panangbigbig iti maiparbeng kadakuada. Binilin ni Pablo dagiti amin a Kristiano, agpadpada dagiti lallaki ken babbai, kas iti sumaganad: ‘Iti nainkabsatan nga ayat maaddaankayo iti nadungngo a panangipateg iti maysa ken maysa. Iti panangipakita ti pammadayaw iti maysa ken maysa mangidaulokayo.’​—Roma 12:10.

Pudno a saan nga ibilang ni Jehova a Dios dagiti babbai a basta pabuya laeng. Idiay Israel, agaplikar dagiti linteg ti Dios nga agpadpada ti puersana kadagiti lallaki ken babbai a nakabasol iti pannakikamalala, insesto, bestialidad, ken dadduma pay a krimen. (Levitico 18:6-17, 23, 29; 20:10-12) Malak-aman ti babbai dagiti gunggona ti Panaginana, ti linlinteg a mangsaklaw kadagiti Nazareo, dagiti piesta, ken adu a sabsabali pay a probision ti Linteg. (Exodo 20:10; Numeros 6:2; Deuteronomio 12:18; 16:11, 14) Ti ina, agraman ti ama, masapul a mapadayawan ken mapagtulnogan.​—Levitico 19:3; 20:9; Deuteronomio 5:16; 27:16; Proverbio 1:8.

Padayawan ti bersikulo 10 agingga iti 31 iti Proverbio kapitulo 31 ti “natalunggadingan nga asawa” gapu iti kinamatalek, kinagaget, ken kinasiribna a mangaywan iti adu a rebbengenna. Isut’ mabigbigbig gapu iti pasetna iti pannakataming ti panggedan ti pamilia, agraman dagiti dadduma pay a pinansial a bambanag. Anian a nagpaiduma iti kababalin dagiti dadduma a lallaki a mangipagarup a dagiti babbai ket basta arkos laeng! Kamaudiananna, iti umuna a kongregasion Kristiano, naikkan dagiti babbai iti pannakabalin ti nasantuan nga espiritu kas dagiti saksi ni Kristo. (Aramid 1:14, 15; 2:3, 4; idiligyo iti Joel 2:28, 29.) Gapuna, dadduma a babbai ket naitudingda nga agbalin a nailangitan nga ukom dagiti lallaki, babbai, ken uray dagiti anghel. (1 Corinto 6:2, 3) Agpayso, dagiti babbai saanda a mangisuro iti gimong ti kongregasion; nupay kasta, addada kasasaad a dagiti Kristiano a babbai mabalinda ti agkararag wenno mangipadto. Natudinganda nga agbalin a mannursuro kadagiti agtutubo a babbai, ubbing, ken dagidiay adda iti ruar ti kongregasion.​—Mateo 24:14; 1 Corinto 11:3-6; Tito 2:3-5; idiligyo iti Salmo 68:11.

Sabali pay a naimbag a mangipamatmat ti adda iti panunot ni Pedro idi kinunana nga itudingan ida iti dayaw a masarakan idiay 2 Pedro 1:17. Mabasatay sadiay nga indayaw ni Jehova ni Jesus babaen ti panangyebkasna iti anamongna kenkuana iti imatang dagiti dadduma babaen ti panagkunana: “Daytoy ti anakko, ti dungdunguek.” Umasping iti dayta, ti asawa a lalaki rumbeng nga ipakitana babaen iti ar-aramidna, agpadpada iti publiko ken pribado, nga itudinganna ti asawana iti dayaw.

Makipagtawid iti Biag

Iti intero a historia, masansan a matmatan dagiti lallaki ti babbai a maikari iti bassit laeng a dayaw wenno panagraem​—kas adipen, wenno kas maysa laeng nga instrumento a mangpennek iti lallaki. Ti Kristiano a kapanunotan a panangituding iti dayaw kadagiti babbai talaga nga itan-okna ida iti nangatngato a tukad iti panagraem. Kuna ti Barnes’ Notes on the New Testament a ti balakad ni Pedro “linaonna ti maysa a nakapatpateg a kinapudno maipapan iti babai. Iti sidong ti tunggal sabali a sistema ti relihion malaksid ti Kristiano a sistema, maibilang ti babai a nababbaba iti isuamin a kasasaad ngem iti lalaki. Isuro ti Kinakristiano nga . . . isut’ maikari kadagiti amin nga inanama ken kari nga ipaay ti relihion. . . . Daytoy laeng a kinapudno itan-okna ti babai iti amin a lugar manipud pannakaipababa, ket pasardengenna a dagus ti kagudua ti kinadakes iti kagimongan iti sangatauan.”

Yantangay ni Kristo ti makinkukua agpadpada iti lallaki ken babbai, adda nakapatpateg a rason a masapul nga ipateg dagiti asawa a lallaki ti assawada a kas kukua ni Kristo. Kalpasan la unay ti panangtukoyna kadagiti babbai kas ti “narasrasi a basehas,” intuloy a kinuna ni Pedro: “Yantangay makipagtawidkayo met kadakuada iti di kaikarian a parabur ti biag, tapno saan koma a malappedan dagiti kararagyo.” (1 Pedro 3:7b) Impamatmat ni Pedro a ti panangmaltrato ti asawa a lalaki iti asawana ti mangdangranto iti relasionna iti Dios, a lapdanna dagiti kararagna.

Iti aniaman a pamay-an, ti termino a “narasrasi a basehas” dina kaipapanan ti pananginsulto kadagiti babbai. Nupay intuding ni Jehova dagiti asawa a lallaki nga ulo ti sangakabbalayan, dina anamongan ti panangmaltrato ti lallaki kadagiti babbai. Imbes ketdi, ibilinna a ti lalaki, nga addaan pannakaammo iti babai, rumbeng a mangipaay iti panangaywan ken dayaw kenkuana.

Ibilin ti Biblia agpadpada kadagiti naasawaan ken agwaywayas a lallaki nga itudinganda ti dayaw dagiti babbai, saan a tratuen ida kas nababbaba a tattao. Ti lallaki ken babbai a sipapasnek a mangdayaw iti Dios ken mangipadayaw iti maysa ken maysa umawatdanto kadagiti nabaknang a bendision manipud iti ima ti Dios.​—Idiligyo iti 1 Corinto 7:16.

[Picture Credit Line iti panid 19]

Ni Miss G. E. K. / Artist: Alice D. Kellogg 1862-1900

Impaay ni Joanne W. Bowie