Asinonto ti Agebanghelio iti Britania?

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY BRITANIA

RUMASRASAY ti miembro dagiti iglesia ti Britania iti kapartak a gistay 1,500 a miembro iti linawas, ipadamag ti The UK Christian Handbook. Umik-ikay dagiti agtutubo iti iglesia, iwaragawag ti The Times, “agsipud ta masarakanda a makauma ken naliday dayta.”

Bayat nga agserra dagiti iglesia nga Anglicano iti kapartak a maysa iti linawas, adda “rinibo a tattao nga agsapsapul iti kaipapanan ken panggep ti biagda,” bigbigen ti Church Times ti Church of England.

Gapu ta napasanguan iti daytoy a krisis, nagkaykaysa dagiti iglesia ti Britania idi 1990 a mangitandudo iti “Dekada ti Panagebanghelio.” Kinuna ti The Scotsman a ti dekada ’90 ket “mabalin a dekada a ti panagebanghelio ket alawento ti tradisional, naipasdeken nga Ig-iglesia iti gandatda a nayonan ti nakalkaldaang-irarasayna a miembroda ken balbaliwan ti nakairuaman nga agturong iti sekularismo.”

Nagsudi a namnama​—ngem matungpalto ngata? Aniat’ napasamak iti napalabas a sumagmamano a tawen?

Di Natalged a Pundasion

Awan unay ti gaganaygayan dagiti klero ti Church of England iti “Dekada ti Panagebanghelio” iti General Synod-da idi 1989. Kas pagarigan, inyunay-unay ti chairman ti Church Union’s Mission and Renewal Committee: “Ti panagsagana ti kapapatgan,” ngem siaannad nga innayonna: “Iti dadduma a kasasaad, mabalin a busbosenna ti maysa a dekada sakbay a matungpal dayta.”

Impadles ni Obispo Gavin Reid: “Maysanto dayta a nakababain a kampania kalpasan ti lima a tawen.”

Gapu ta dida maupay, binuangay idi agangay dagiti Anglicano ti nagkaykaysa a pagannurotan a makikadua kadagiti Romano Katoliko, a nangipasdek iti bukodda a “Dekada ti Panagebanghelio” idi 1988. Agduadua ti kaaduan a dadduma a denominasion. “Masapul nga ipudnok a madanaganak maipapan iti Dekada ti Panagebanghelio. Nagmayat a paulo, ngem ania ti kaipapananna?” inyimtuod ni Paul Hulme, ministro ti natan-ok a Wesley’s Chapel idiay City Road, Londres. “Ania ti rumbeng nga ar-aramidentay koma a ditay met ar-aramiden?”

Panangdepinar Kadagiti Kalat

Ti panagebanghelio kaipapananna ti panangikasaba iti ebanghelio, wenno naimbag a damag, tapno makomberte dagiti umimdeng iti Kinakristiano​—nagpaiduma unay iti kayat a makita ti adu a papanguluen ti iglesia. Inwaragawag ni Dr. Newbigin ti United Reformed Church a “dimi a trabaho ti mangkomberte ti tattao iti Kinakristiano. Trabaho dayta ti Dios.” Aniat’ pakaigapuan ti kasta a karkarna a balikas? Ti kumarkaro a tension ti nadumadumat’ pulína a kagimongan ti Britania agraman ti di-Nakristianuan, etniko a relihionna. Usigenyo dagiti sumaganad:

“Mabalin a mapaay ti Dekada ti Panagebanghelio kas iti dadduma a dekada,” kinuna ti rektor ti Anglicano a ni Neil Richardson, “ngem nupay agtultuloy ti di epektibo a kasasaadna, makasalí dayta iti nabara nga isyu a naipasango kadagiti iglesia ken iti uray asinoman: ti posible a nabara a panagkaykaysa ti komunikasion ti relrelihion iti amin a siudadtayo.” Iti panangitudona iti problema, intultuloyna a kinuna: “Dagiti relasion iti nagbaetan dagiti benneg ti narelihiusuan a komunidad ket kasapulan a naibasar iti natibker a panagtalek nga awan ti mangsapsapul iti komberte wenno pasurot.”

Gapu ta pagaammona unay daytoy “posible a nabara” a kasasaad, inwaragawag ni George Carey, Arsobispo ti Canterbury, ti “Dekada ti Panagebanghelio” nga agbalin a “nakababain a paulo” ta impagarup dagiti lider ti Muslim ken Judio a pumpuntiriaen ida “dagiti napeklan a managebanghelio.” “Biddut,” kinunana idi agangay, “ti panangikuna a kas iti kunaen ti dadduma a ti kangrunaan a rebbengen ti iglesia isut’ panagebanghelio.”

Iti kasumbangirna, ipatangken ni obispo Michael Marshall a ti kangrunaan a kasapulan isut’ “pannakakomberte [ti Church of England] iti Church of God idiay Inglaterra,” a pakairamanan dagiti Muslim ken dadduma pay a maitipon iti Nakristianuan nga arban. “Ti panangidagadag a mapasurot ti Islam ken Kristo ket paset ti plano,” inwaragawagna, sana impakdaar a ti kasta a yaasideg “kasapulan nga iramannanto ti maysa a dekada ti panagbinnusor.”

Komusta ngay met dagiti Judio? Ti paulo ti Church Times ket “Ti Pudno a Panagebanghelio Rumbeng nga Iramanna Dagiti Judio.” Ngem kasta unay ti isusupiat ni David Sheppard, obispo ti Liverpool. “Ti kangrunaan a puntiria ti Dekada ti Panagebanghelio rumbeng a dagidiay immikay iti pammatida wenno dida pulos ammo no aniat’ pamatianda iti Dios,” kinunana. Posible kadi daytoy? Ipatangken ni Neil Richardson, iti panagsuratna iti sidong ti paulo ti The Guardian a “Pannakapaay ti Panagebanghelio”: “Adda umdas a gundaway ti tunggal tao [iti Britania] a manganag kadagiti ak-aklonen ti Kinakristiano. Nalawag nga inkeddeng ti kaaduan a dida kayat dayta.”

Kabaelan aya dagiti iglesia ti Britania ti agebanghelio iti kasta a sekular a komunidad buyogen ti agkakanat a relihion ken etniko a kulturana?

Ti Karit

Inwaragawag ti sigud nga arsobispo a ni Dr. Runcie: “Dagiti opisialmi iti panagebanghelio isu dagiti obispo ken klero, dagiti misioneromi isu dagiti pasurot.” Kinuna ti beterano a managebanghelio a ni Gilbert W. Kirby: “Tunggal kristiano rumbeng a kabaelanna a mailawlawag iti sabali dagiti kangrunaan a sursuro ti Kinakristiano. Tunggal kristiano rumbeng a maisuro no kasano-na nga ituggod ti sabali ken Kristo. . . . Rumbeng a kalattayo ti maaddaan iti miembro a naisuro iti iglesia. . . . Barengbareng ti panangibaga iti tattao nga agebanghelioda no ditay met isuro kadakuada no kasano.” Iti sabali a pannao, masapul a mangidaulo dagiti obispo ken klero iti panangisuro kadagiti arbanda no kasano ti agebanghelio.

Iti sipaprangka a panagsaona iti pannakaisibbo ti BBC “Priestland Memorial Lecture,” kinuna ti radio broadcaster a ni Brian Redhead: “Rumbeng a bigbigen dagiti obispo a natalged ken nanam-ay ti panagriknada iti takemda ti kinapudno a napukawdan ti pannakabalinda a mangtengngel iti atension dagiti awan interesda iti relihion . . . Masapul a pasayaatenda ti arte ti panangasaba.” Ket sadinot’ rumbeng a pakaaramidan daytoy?

Idi apagtapog daytoy a siglo, ni William Wand, a nagbalin idi agangay nga Obispo ti Londres, immawat iti damo a pannakasanayna idiay Lancaster, Inglaterra, idi maikalikagum ti mangiwanwan nga isasarungkar kadagiti kongregasion. “Patiek nga uppat-a-pulo ti kaaduan a ruangan a natuktokko iti unos ti aniaman a malem,” insuratna idi agangay. “Sipapanunot met unay idi ti Vicario iti kasapulan dagiti minoridad a tattao a kasla di pay nakapkapan iti simbaan. Magagaran idi a mangaramid iti aw-awagantay ita nga ‘irarang-ay’ a maibusor iti daytoy kinaaleng-aleng ken di panangikankano.”

Talaga a manmano ti asinoman a klero a mangaramid iti kasta a personal a pannakisao idiay Britania ita! Naladawen ti amin tapno maamiris dagiti iglesia ti Britania nga awan sandi ti panagebanghelio iti tattao kadagiti pagtaenganda, iti wagas nga inaramid da Jesus ken dagiti adalanna.

“Ti laeng pudno a napasnek a tao ti makaiturong iti sabsabali iti Dios,” kuna ti Evangelism and the Laity. “‘Aramidem ti trabaho ti managebanghelio’ [2 Timoteo 4:5] . . . ti bilin a rumbeng a tungpalen ti tunggal Kristiano iti dadduma a wagas no talaga a tungpalen ti Iglesia ti panggepna iti kaputotantayo.”

“Naimbag a Damag”​—Ti Gubuayanna

Nagsurat ni John Taylor, sekretario heneral ti Division of Ministries of the Methodist Church, iti The Times ti Londres maipapan “iti annongentayo a mangiraman iti naimbag a damag.” Kinunana: “Masapul ngarud a mangsapul ti iglesia iti kabbaro ken ad-adda nga epektibo a pamay-an ti panangtaripato ken panangisuro kadagiti bukodna a miembro. Uray iti iglesia adda makapaupay a kinaignorante iti Biblia.” Iti ania ti nangituggodan daytoy a kinaignorante kadagiti pasurotna?

“Ipapilit ti adu a mangidadaulo kadagiti agtutubo a Managebanghelio . . . a ti Kristiano nga adalan kalikagumanna dagiti espesipiko a kita ti sosial ken napolitikaan a tignay,” ilawlawag ni Rachel Tingle iti Another Gospel?​—An Account of the Growing Involvement of the Anglican Church in Secular Politics. Daytoy a “Teolohia ti Pagarian,” kas pannakaawagna, pasingkedanna a ti Pagarian ti Dios ti maisaknap iti daga inton maipasdeken ti talna, hustisia, ken “kinalinteg ti kagimongan” babaen iti napolitikaan a pamay-an. Siempre, daytoy a “Mangwayawaya a Teolohia,” wenno ti daan a “Nakristianuan a Sosialismo” ket pammarang laeng.

Kasano a maitunos dayta a kapanunotan iti sasao a mismo ni Jesus: “Ti pagariak saan a paset daytoy a lubong. . . . Ti pagariak saan a manipud itoy a gubuayan”? (Juan 18:36) Wenno, kasano a maitunos dayta iti sasao ti propeta idi ugma: “Iti al-aldaw dagidiay nga ar-ari, ti Dios ti langit mangipasdekto iti maysa a pagarian a kaanoman dinto madadael. Ket ti pagarian a mismo dinto met maited iti sabali nga ili. Buraken ken ibusennanto amin dagitoy a pagpagarian ket isu agtalinaedto iti agnanayon”?​—Daniel 2:44.

Utobenyo ta daytoy a Pagarian ket maipasdek babaen iti im-ima ti Dios​—saan nga iti im-ima ti tao. Ti wayawaya manipud gubat, manipud pannakailupitlupit, ken uray pay ken patay a mismo ket dumtengto manipud ken Jehova babaen iti dinutokanna nga Ari, ni Jesu-Kristo​—saan a babaen iti tao. Pudno a dayta ti naimbag a damag a maiparbeng a maiwaragawag!​—Apocalipsis 21:3, 4.

Itatta, makiramraman dagiti Saksi ni Jehova, a gistay 130,000 ti bilangda idiay Britania laeng, iti umasping a nabileg a panamati. Nupay naggapuda iti amin a grupo ti nasion ken narelihiusuan a pammati, agkaykaysada kas Kristiano. Nasanayda a naimbag a managebanghelio a sigagagar a mangiranud iti naimbag a damag iti amin a dumngegto. Iti daytoy a panggep, us-usarenda amin a pamay-an a magun-odan, ket adu ti magunggonaan manipud iti epektibo a ministerioda.

[Kahon iti panid 23]

Dagiti Managebanghelio ti Britania

Ti sumaganad a salaysay ket naadaw manipud iti linawas a periodiko a Catholic Herald ti Romano Katoliko iti Britania, Oktubre 22, 1993, panid 8.

“Aniat’ napasamaken iti dekada ti panagebanghelio? Anian nga agpayso! Dua tawen itan ti napalabas, limmatak dayta iti apagapaman ken gistay linawas a maipadamag dayta. Ita? Din madakdakamat. . . .

“Ayannan ti kinaganat nga imbaga ni Jesus idi imbaonna dagiti adalanna nga agebanghelio kadagiti purok iti aglikmutda? Wenno ti kinuna ni San Pablo: ‘Asiak pay no diak ikasaba ti Ebanghelio! (1 Co 9:16).’

“Sa adda pay problema a di man la pakibiangan ti adu a Katoliko a ti panagebanghelio ket saan a pagpilian no di ket pammilin nga impaulog ni Kristo a mismo: ‘Inkayo, mangaramidkayo kadagiti adalan iti isuamin a nasnasion’ [Mateo 28:19]. . . .

“Kasanot’ kaadu ti Katoliko nga umdas ti pannakaammoda iti patpatienda a makisarita kadagiti managduadua? . . . Anian a kinakarkarna, nga idinto ta immay la ngaruden idi ti Anak ti Dios ditoy daga, ngem manmano latta kadatayo ti mangisamira nga adalen ti insurona. . . .

“Ita diak ikalintegan dagiti Saksi [ni Jehova]. . . . Ngem pagpanunotanyo ti kasumbangirna a punto de bista. Ti moral a takderda, a naan-anay a naibasar iti pagalagadan ti Dios, ket di mapilaw. Malaksid iti maus-usig a punto, mangituding ti tunggal Saksi iti katupag ti kasla tallo a rabii iti kada lawas nga agsursuro maipapan iti doktrina, sistematiko a panagadal iti Biblia, ken praktikal a panagbiag ti Kristiano iti kada aldaw, a masansan a maangay iti pagtaengan ti sabsabali.

“Saan la a dayta, no di ket maisuro ti tunggal Saksi a, babaen iti mismo a pannakaayabna, rumbeng nga isut’ misionero. Isut’ maisuro kadagiti nasken a pamay-an a kasapulan tapno mailawlawagna ti mensahena. Ti panagtuktok kadagiti ruangan, panangasaba ti sagdudua, ti kangrunaan a paset ti biagna. Naregta met dagiti Saksi iti panangaywan kadagiti marigrigat ken agkasapulan.

“Iti ababa a pannao, . . . nagrigat a di maipalagip ti umuna nga Iglesia a nailadawan iti aramid dagiti Apostol. Ket mapaneknekan ti balligi babaen iti bungana. Kasta unay ti yaaduda. Talaga a dakkel ti maaramidan ti nalawag a panangiwaragawag!”