Tagiragsakenyo ti Panagjogging—Ngem Agannadkayo Kadagiti Peggad!
KASAPULAN ti 18-ti-tawenna “ti nawatwatiwat ken nawatwatiwat pay a distansia tapno mapennek ti tarigagayna nga agtaray,” ipadamag ti Aleman a periodiko a Süddeutsche Zeitung. Iti alas 2:00 t.b. ken iti manen alas 6:00 t.b., agtaray “iti 24 a kilometro sakbay nga agsubli iti katrena, a siraragsak ken sikokontento.” Saan a daytoy laeng ti naisalsalumina a kasasaad, tangay madama nga ad-adalen dagiti managsirarak a sientista iti nadumaduma a lugar dagiti managjogging nga adikto iti endorphin. Kasano a tumanor ti kasta a pannakaadikto?
Natakuatan dagiti managsirarak a buyogen ti agtultuloy ken napaut a pannakabannog ti bagi, maporma dagiti endorphin kadagiti urat ti masel. Dagiti endorphin ket endogenous (agtaud iti uneg) opiates a mangpataud iti naragsak a rikna—a pasaray mangiparikna kadagiti napasnek a managjogging a kaslattay maipalpalangitda. Kuna ni Wildor Hollmann, presidente ti maysa nga internasional a timpuyog a mangad-adal iti medisina ti isports: “Nabayagen a medio mapagsusupiatan no makaituggod dagitoy a substansia a morphine iti pannakaadikto wenno saan. Ita, napaneknekanen a pudno dayta.” Gapuna, agparang nga adda peggad iti bagi ti panagtaray wenno panagjogging iti adayo unay a distansia ken, siempre, iti panangaramid iti dadduma pay a nalabes a panagbannog.
Mabalin kadi nga adda pay sabali a peggad iti salun-at a mainaig iti makabannog-unay nga ar-aramid iti isports? Wen. Mabalin a malagipyo ti pakasaritaan ti maysa a Griego a mensahero a nagtaray manipud iti Marathon agingga idiay Atenas ag-2,500 a tawenen ti napalabas. Sigun iti sariugma, natumba ken natay a dagus kalpasan a naipadamagna idiay Atenas ti balligi dagiti Griego kadagiti Persiano. Naammuan dagiti managsirarak iti daytoy a pakasaritaan ti pagarigan dagiti endorphin kadagiti masel. Kunada a makaituggod ken patay ti napaut a makabannog nga aramid babaen ti kellaat a pannakaatake ti puso gapu ta dagiti endorphin pakapuyenda ti pannakarikna iti ut-ot. Kas pagarigan, iti sidong dagiti normal a kasasaad, ti nakaro a panagkipet ti barukong ti mangpasardeng iti tumataray nga agtaray, a mangipalubos, sigun kadagiti eksperto, iti kaaduan a kasasaad, iti pannakakondision manen ti puso iti gagangay a panagpitikna. Ngem kabayatan ti nakaro a panagbannog ti bagi, pakapuyen dagiti endorphin ti pannakarikna iti ut-ot, a pakaigapuan ti di pannakarikna iti tumataray kadagiti signal nga ipatulod ti bagi. Makadangran dagiti ibunga daytoy.
Iti kasumbangirna, makapasalun-at ti balanse a panagehersisio, ket adda nasayaat nga epekto dagiti endorphin a rummuar kadagita a tiempo. Ilawlawag ti maysa a balasang a kanayon nga agjogging: “Nairuamak idi nga agtomar iti agas no madi ti rikriknak, ngem ita, no madi ti rikriknak, agjoggingak.” Talaga a makatulong iti maysa a tao ti napartak a pannagna wenno panagtaray tapno maiwaksina wenno uray kaskasano ket maparmekna ti panagleddaang. Agparang a makatulong dagiti endorphin kadagita a kasasaad. Agbalin laeng a napeggad ti panagehersisio no nalabes dayta.—Idiligyo ti 1 Timoteo 4:8.