Mapagtalkanyo ti Dios

NAAN-ANAY a mapagtalkanyo ti Dios ken ti Saona, ti Biblia. Kalpasan ti panagtalekna iti Dios iti isuamin a panagbiagna, maysa a lalaki a nasurok idin a 100 ti tawenna ti nangted itoy a rason ti panagtalekna: “Adtoy!” kinunana, “ita nga aldaw magmagnaakon iti dalan ti isuamin a daga, ket ammuenyo iti amin a pusoyo ken amin a kararuayo, nga awan ti uray maysa a nagkurang kadagiti amin a naimbag a ni Jehova a Diosyo insaona a maipanggep kadakayo. Isuda amin natungpalda kadakayo, awan ti nagkurang kadakuada nga uray maysa.”​—Josue 23:14.

Napadasan daytoy a lalaki, ni Josue, maysa a lider ti kadaanan nga Israel, ti naan-anay a kinamapagtalkan ti Dios ken ti Saona. Pimmayso amin nga inkari ti Dios iti Israel. No maammuanyo ti ad-adu pay maipapan iti Namarsua ken iti Saona, mapatanoryo ti isu met laeng a panagtalek. Ti naud-udi a managdaydayaw iti Dios, ni Ari David, kastoy ti panangyebkasna iti dayta: “Dagiti makaammo iti naganmo agkammatalekdanto kenka, ta sika, O Jehova, saanmo a binaybay-an dagiti agbirok kenka.”​—Salmo 9:10.

Saannakayto a Paayen ti Dios

No ad-adda a ‘maammuanyo ti nagan ti Dios’ ken ti kaipapanan dayta a nagan​—dagiti panggep, aramid, ken kualidadna​—ad-adda nga agtalekkayo kenkuana. Isut’ mapagtalkan a Gayyem a pulos a saanto a manglabsing wenno mangdadael iti saona. Ket dikay maupay iti kinamanaginsisingpet dagidiay agkunkuna a pannakabagina ken sisisikap a makilangen iti sabsabali. Nailasin dagita a tattao idiay Biblia kas di mapagtalkan. Ibaga dagiti relihioso a managinsisingpet ti maysa a banag ngem aramidenda ti kasungani. Kas impakdaar ni apostol Pedro, gundawayanda ti arbanda. Nagsurat ni Pedro: “Maigapu kadagitoy ti dalan ti kinapudno mapagsawanto a sibabassawang. Kasta met, buyogen ti kinaagum gundawayandakayto babaen iti parparbo a sasao.”​—2 Pedro 2:2, 3.

Saan nga irepresentar dagita a tattao ti Dios. Dida dayawen ti Saona. Apay a dikay sukimaten a mismo ti rekord ken testimonia ti Dios kas naipalgak iti Biblia? ‘Ngem,’ mabalin a maisaludsodyo, ‘apay a rumbeng nga agtalekak iti Biblia ngem iti aniaman a sabali a libro?’ Pudno nga adda nagadu a relihioso a panangallilaw iti isuamin a historia, ngem naiduma ti Biblia. Usigenyo dagiti sumaganad a rason a mapagtalkan ti Biblia.

Dagiti Rason a Mapagtalkan ti Biblia

Mapagtalkanyo ti Biblia gapu ta kanayon a pumayso dagiti kari ken padtona. Adtoy ti maysa laeng a pagarigan. Nupay kasla imposible idi iti nakautibo nga Israel, inkari ni Jehova a Dios, ti autor iti Biblia, a wayawayaannanto ida manipud pannakakautibo iti nabileg a Babilonia ken isublina ida idiay Jerusalem. Kasla awan ti namnama agsipud ta ti Babilonia ti kangrunaan a pannakabalin ti lubong idi nga aldaw ket naan-anay a dinadaelnan ti Jerusalem. Ngem agarup dua gasut a tawen a nasaksakbay, ninaganan pay ni Jehova ti Persiano nga agturay a ni Ciro kas daydiay a mangdadaelto iti Babilonia ket wayawayaanna ti ilina ken impadtona no kasano a dinto makadepensa ti karayan a sarikedked ti Babilonia. Mabasayo daytoy a salaysay idiay Isaias 44:24–45:4.

Ilawlawag ti libro a Panakirinnason manipud kadagiti Kasuratan no kasano a natungpal ti kari: “Saan pay a naipasngay ni Ciro idi naisurat ti padto. . . . Detaliado a natungpal ti padto nangrugi idi 539 K.K.P. Impaturong ni Ciro dagiti danum ti Karayan Eufrates iti artipisial a dan-aw, awan annad a nabaybay-an a silulukat dagiti ruangan iti karayan ti Babilonia bayat ti panagpiesta ti siudad, ket natnag ti Babilonia kadagiti Medo ken Persiano iti sidong ni Ciro. Kalpasanna, winayawayaan ni Ciro dagiti kautibo a Judio ket pinagsublina ida idiay Jerusalem nga addaan bilin a mangibangon manen iti templo ni Jehova sadiay.”a Tunggal kari a kas itoy nga inaramid ti Dios, tunggal padto a linaon ti Biblia, awan biddut a pimmayso.

Ti kinapudno a mismo a nakissayan ti panagtalek iti siglotayo ti sabali pay a pagarigan iti natungpal a padto. Impadto ti Biblia daytoy a kas kasasaad ti tiempo a pagbibiagantayo, ta inawaganna ti panawen a nangrugi idi Gubat Sangalubongan I idi 1914 a “ti maudi nga al-aldaw” ket kunaenna a dagitoy iyegda ti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” Impakaammona nga iti kaaldawantayo dagiti tattao “managayatdanto iti bagbagida, . . . napalangguad, natangsit, . . . awanan panagyaman, saan a nasungdo, awanan nainkasigudan a panagayat, saan a sidadaan iti aniaman a tulagan, manangparpardaya, . . . mangliliput, natangken ti uloda, natangsit a buyogen ti panagpannakkel.” Ken impadtona met: “Dagiti nadangkes a tattao ken dagiti agpampammarang rumang-aydanto manipud dakes nga agturong iti dakdakes pay.” (2 Timoteo 3:1-4, 13) Kasta ti pudno a nakitatayo iti tiempotayo.

Mapagtalkanyo ti Biblia agsipud ta naan-anay nga autentiko. Awan ti asinoman a sibaballigi a nangkarit iti kinaautentiko ti Biblia. Kinuna ti nalatak a sientista a ni Sir Isaac Newton: “Makitak nga ad-adu ti sigurado a tanda ti kinaautentiko ti Biblia ngem ti aniaman a sekular a historia.” Awan ti panangpalsipikar a kas “kadagiti diary” ni Hitler ditoy! Ket kasano ti pannakaipadis ti Biblia kadagiti dadduma a kadaanan a sursurat? Kunaen ti The Bible From the Beginning: “Iti kinaadu dagiti kadaanan [a manuskrito] nga MSS. a mangpaneknek iti surat, ken iti adu a tawen a limmabas a nagbaetan ti orihinal ken ti mangpaneknek nga MSS., tagtagiragsaken ti Biblia ti pangatiwan kadagiti klasikal a sursurat [da Homer, Plato, ken dadduma pay]. . . . No pagtitiponen sangkabassit [laeng] dagiti klasikal nga MSS. no idilig kadagiti [manuskrito] ti Biblia. Awanen ti kadaanan a libro a napaneknekan a naimbag a kas ti Biblia.” Isuamin maipapan iti Biblia ti mangitudo iti naan-anay a kinaagpaysona.

Mapagtalkanyo ti Biblia agsipud ta naan-anay nga umiso dagiti amin a saona. Kunaen ti Biblia a ti Dios “iyukradna ti amianan iti rabaw ti awan nagyan, ket ibitinna ti daga iti awan.” (Job 26:7) Imbes nga ulitenna dagiti nasaknap a teoria idi a tiempo, a kas ti daga a taptapayaen kano dagiti elepante, imbaga ti Biblia ti naipasdeken idi a sientipiko a kinapudno​—a ti daga “agbitbitin” iti law-ang. Mainayon iti dayta, nasurok a dua a ribu a tawen sakbay ti tiempo ni Columbus, nalawag a kinuna ti Biblia a ti daga nagtimbukel.​—Isaias 40:22.

Mapagtalkanyo ti Biblia gapu ta mapiar ken prangka. Awan ti pinalsipikar dagiti mannurat ti Biblia. Uray pay no imparangarang ti imbagada ti dakes maipapan kadakuada, dagiti kaduada, ken dagiti agturayda, mapagpiaranda a mangibaga kadagiti kinapudno. Iti ebangheliona, ni apostol Mateo, kas pagarigan, sipapanayag nga inaminna a dagiti apostol ni Jesu-Kristo nangipakitada no dadduma iti kinakurang ti pammati, nagsusubangda maigapu iti kinalatak, ken binaybay-anda pay ni Jesus idi isut’ natiliw.​—Mateo 17:18-20; 20:20-28; 26:56.

Ti sabali pay a naisangsangayan a rason a mapagtalkan ti Biblia isut’ kanayon a pannakapaneknek a praktikal ken makagunggona ti balakad ti Biblia no talaga nga agtalek dagiti tattao a mangyaplikar iti dayta. (Proverbio 2:1-9) Naiduma unay ti balakad ti Biblia iti masansan nga agbaliwbaliw a balakad dagiti “eksperto” maipapan iti panangrisut kadagiti parikut ti biag. Maipapan kadagiti kolumnista a mangitukon iti kasta a balakad iti adu a warnakan ti nasion, imtuoden ti The Sunday Times iti London: “Iti tinawen, ibagbaga kadi ti rinibribu a tattao dagiti kaunggan a panunot ken riknada kadagiti nalalaing nga agdadamo [a kolumnista] a pudno a mangipaay laeng iti balakad a din agpampanunot?” Saan laeng a mangipaay dagiti mannurat ti Biblia iti balakad a din agpampanunot. Inlanadda dagiti mapagtalkan, impaltiing-Dios a balakad a napaneknekanen a pudno iti isuamin a tiempo.​—2 Timoteo 3:16, 17.

“Ti balakad ti Biblia ti nangsalaknib kaniak manipud iti pagtungpalan a nangdadael koman iti biagko,” kuna ni Ellen, nga ita nasurok a 30 ti tawenna ken siraragsak a naasawaanen. “Impakita dagiti dadakkelko, a nagdiborsio idin, ti bassit a pammati iti urnos ti panagasawa, ket aktual a pinaregtadak a basta makikabbalay iti maysa a tao imbes a makikallaysa kenkuana. No panunotek ti kinatalged nga inted ti panangsurot kadagiti prinsipio ti Biblia iti biagko, maragsakanak ta nagtalekak iti Biblia a nangnangruna ngem iti balakad dagiti dadakkelko a mismo.”​—Kitaenyo ti Efeso 5:22-31; Hebreo 13:4.

“Agtawenak laeng iti 14 idi naammuak ti kinuna ti Biblia maipapan kadagiti bambanag,” kuna ni Florence. “Itan no lagipek ti 1960’s ken ti riribuk a pinataud dagiti kapatadak iti bagbagida babaen ti panangsurotda kadagiti ugali ken moral nga alagaden idi a tiempo, agyamanak unay iti salaknib nga impaay ti balakad ti Biblia kaniak kas agtutubo, awan kapadasanna a balasang.”​—Kitaenyo ti 1 Corinto 6:9-11.

“Iti kasasaadko,” kuna ni James, “naigamerak iti sugal, panagsigarilio, ken panagin-inum.” Intuloyna: “Ammok ti panangdangran daytoy iti adu a tattao ken kadagiti pamiliada. Idi damo diak makita ti pakainaigan ti Biblia kadagiti parikutko. Ngem nabatad a maamiriskon no kasano nga inimpluensiaanna ti panagpampanunotko agpaay iti pagimbagan ket tinulongannak a mangtaginayon iti nasalsalun-at nga estilo ti panagbiag.”​—Kitaenyo ti 2 Corinto 7:1.

Pangpanggepen idi ni Mary Anne ti agpakamatay gapu iti rigat ti biag ken dagiti emosional a pakarigatan nga agtaud iti nariribuk a nalikudan. “Ti panagpakamatay ti kasla kakaisuna a solusion idi a tiempo,” kunana. “Ngem binalbaliwan ti Biblia ti panagpampanunotko. Gapu laeng iti nabasak iti Biblia a diak nagpakamatay.”​—Kitaenyo ti Filipos 4:4-8.

Ania ti nakatulong kadagitoy amin a tattao? Pinatanorda ti naan-anay a panagtalek iti Dios ken iti Saona, ti Biblia. Nagbalin ti Dios a kas mapagtalkan, patpatgen a gayyem a nangyarasaas iti balakad kadagiti lapayagda iti tiempo ti pakarigatan. (Idiligyo ti Isaias 30:21.) Naammuanda dagiti prinsipio ti Biblia a timmulong kadakuada a mangrisut kadagiti pakarigatan ken parikut iti biag. Ket nasursuroda ti agtalek iti nakaskasdaaw a kari manipud iti Dios a dina mabalin ti agulbod​—kas iti kari a maysa a napintas a “baro a daga” nga awanan iti amin a panangallilaw, panagulbod, ken pananggundaway ken awanan iti ladingit, sakit, ken uray ipapatay!​—2 Pedro 3:13; Salmo 37:11, 29; Apocalipsis 21:4, 5.

Mapatanoryo ti isu met laeng a panagtalek. Ti lubong itatta ti mabalin a mangliput iti panagtalekyo, ngem maipanamnama kadakayo a dinto pulos madadael ti panagtalekyo iti Dios ken iti Saona. Maragsakanto dagiti manangipablaak iti daytoy a magasin a mangyurnos iti maysa a tumulong kadakayo a mangammo a nasaysayaat iti Dios ken iti Saona, ti Biblia.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 8]

Agarup 200 a tawen a nasaksakbay, impadto ti propeta ti Dios no kasano ti pannakadadael ti Babilonia

[Ladawan iti panid 9]

Napaneknekan ni Sir Isaac Newton a mapagtalkan ti Biblia