Apay a Rumangrang-ay ti Organisado a Krimen?

NI Al Capone, ti agdindinamag a butangero idi Tiempo ti Pannakaiparit ti Arak iti E.U. (1920-33), inaklonna a maysa laeng a negosiante a sumursurot iti linteg​—ti linteg ti suplay ken ti kasapulan. Kinuna ti maysa nga abogado ti kadadakkelan a sindikato ti yakuza idiay Japan: “Di mailibak nga adda napigsa a pakasapulan iti [sekso, droga, ken sugal].” Dayta a kasapulan ti mangtartaripato iti organisado a krimen. Nupay awan ti mayat a mabiktima iti krimen, dadduma ti mabalin nga agturong kadagiti organisasion ti krimen ket magun-odanda dagiti serbisioda.

Alaenyon, kas pagarigan, ti us-usaren dagiti miembro ti organisasion ti krimen iti adu a pagilian a pagbirokanda a panagpammarang a mangsalsalaknib. Nupay dagitoy, no dadduma, puntiriaenda dagiti mapagpiaran a makinkua kadagiti pagtagilakuan, gagangay a biktimaenda dagidiay dakes ti pakasarsaritaanda a negosio. Kinuna ti maysa a makinkukua iti casino idiay Shinjuku, Tokyo, nga agpampammarang a mangpapaandar iti negosiona a sinsinan pagkapean nga addaan iti pagay-ayaman iti video: “Nabagkong ti maysa a klerk, ken natakawan iti 2 milion a [yen ($20,000)]. Ngem dikam inayaban ti polis.” Apay? “Agsipud ta maiparit iti linteg ti trabahomi (nga agpaspasugal), dikam kasapulan ti polis. No adda makarurod a suki iti paglakuanmi, ayabanmi ti yakuza.” Binulan nga agbayad daytoy a makinkukua iti casino iti $4,000 iti yakuza, bassit laeng a bayad no idilig iti ganansia a $300,000 a magun-odanna babaen iti maiparit a trabahona bayat dayta a tiempo. Paggapuan dayta a kuarta? Aggapu iti bulsa dagidiay mangtagtagiragsak iti di legal a sugal.

Kasta met laeng kadagiti mabigbigbig a negosio nga agtarigagay a mangliklik kadagiti parikut. Pinattapatta ti maysa nga autoridad iti New York a maysa a kontraktor ti panagpintura a makabirok iti $15-milion iti tinawen ti makaurnong iti $3.8 milion babaen ti panangtangdanna kadagiti butangero. Daytoy pinalubosanna ti kontraktor a mangtangdan kadagiti nababa laeng ti sueldona a trabahador ket maliklikanna ti panangsaranget dagiti bunggoy ti trabahador a konkontrolen dagiti miembro ti organisasion ti krimen. Idiay Japan, idi tiempo a narang-ay ti ekonomia, impamaysa dagiti managipuonan ti kuartada iti panaglako ken panaggatang kadagiti daga ken patakder ket rinebbada dagiti daanen a balay ken paglakuan tapno maikkan ti lugar dagiti nangingina a patakder. Idi madi a pumanaw dagiti agindeg wenno dida kayat nga ilako ti dagada, inayaban dagiti managipuonan ti jiageya, a kaaduanna dagiti kompania a mainaig iti yakuza, a mangpapanaw kadakuada.

Idi nakita ti yakuza a nakalaklaka ti umutang ken agganansia idi dekada 1980, nangbukelda kadagiti kompania ket nagipuonanda iti panaglako ken panaggatang iti daga ken patakder ken iti stock ket ninamnamada ti agganansia. Nagipuonan dagiti banko ken dagiti agpabpabulod kadagitoy a kompania, a nalawag a panggepda ti agganansia. Ngem idi bimmaba ti ekonomia, marigatan unayen dagiti banko a mangpasubli iti kuartada. No saritaen ti napaut a panagpababa ti ekonomia idiay Japan, kinuna ti dati nga opisial ti polis, iti Newsweek: “Ti pudno a makagapu no apay a di marisut a dagus dagiti parikut iti utang a di mabaybayadan ket adu kadakuada ti nainaig iti organisado a krimen.”

Kinapudnona, agtalinaed ti organisado a krimen ken rumang-ay no magagaran dagiti tattao a mangpennek kadagiti gartemda, aniaman ti pamay-anda. Ti agum a manggun-od iti ragsak, sekso, ken kuarta pataudenna ti panaglako iti droga, panagbalangkantis, panagsugal, ken panagpaanak ti kuarta. Ti pannakairaman kadagita nga aramid gagangay a tultulongan ken pabpabaknangenna ti organisado a krimen. Pudno unay a ti organisado a krimen ipapaayna ti kalikagum dagidiay agessem a mangpennek iti tarigagay ti bagida!

Agpampammarang a Sistema ti Pamilia

Malaksid a kasapulanda ti di legal a trabahoda, adda pay sabali a kasapulan a pagbibiagan ti organisado a krimen itatta. Ti pimmusayen a pangulo ti maysa kadagiti kadakkelan a sindikato ti yakuza idiay Japan inkalinteganna a kupkopkopen ken tartaripatuenna dagiti kriminal ket iti kasta lapdanna ida nga agbalin a dakes. Inaklonna nga isu ti ama dagiti miembro ti barkada. Kaaduan a sindikato ti krimen, aniaman ti nasionda, bangonenda dagiti organisasionda iti kasta nga agpampammarang a relasion ti pamilia.

Amirisenyo, kas pagarigan, ni Chi Sun,a a naggapu iti napanglaw a pamilia idiay Hong Kong. Masansan a siraranggas a kabkabilen ni tatangna maipapan kadagiti awan kaes-eskanna a banag. Nagbalin a nasukir ni agtutubo a Chi Sun ket nakikadua kadagiti nalatak a managdakdakes a Triads idi agedad iti 12. Nakasarak iti lugarna iti organisasion dagiti kriminal a sadiay ti mariknana a “pakaikarianna.” Gapu iti kinaturedna a mangusar iti armas iti pannakidangadang, di nagbayag naital-o iti saad a mangidaulo iti sumagmamano a lallaki. Kamaudiananna, isut’ naibalud idi agtawen laeng iti 17.

Adu ti kas ken ni Chi Sun a nakikadua kadagiti organisasion dagiti kriminal tapno masarakanda ti singgalut ti pamilia nga awan idiay pagtaengan. Kunaen dagiti miembro a manangipategda, ngem masansan a maupay dagiti agtutubo inton maammuanda a tunggal miembro ket nangnangruna nga interesado laeng iti bagina.

Anghel iti Lawag

Idi natudingan ti kadadakkelan a sindikato ti krimen idiay Japan a kas naranggas a grupo iti sidong ti baro a linteg idi 1992 a mangbusor iti barkada, kinuna ti maysa kadagiti panguloda a ti grupo ibilangda ti bagbagida a “maingel,” a makidangdangadang a maibusor iti dakes. Idi napasamak ti napigsa a ginggined idiay Kobe idi 1995, nagiwaras dayta met laeng a barkada kadagiti kaarrubada iti taraon, danum, ken dadduma a bambanag a kasapulan iti emerhensia. “Ti kasta a kinaparabur,” kinuna ti Asahi Evening News, “ad-adda a pabilgenna ti manayon a ladawan ti yakuza idiay Japan kas mararaem a managsalungasing iti linteg.”

Dagiti mangidadaulo kadagiti sindikato ti krimen masansan a pinadasda a taginayonen ti pammarang a kinaparabur. Ni Pablo Escobar, ti nalatak a dakes a pangulo iti di legal nga organisasion nga aglaklako ti droga idiay Medellín iti Colombia, ket kas maysa a “sarsarita a persona [kadagiti agindeg iti iskuater iti siudadna]​—a no dadduma Mesias, ken no dadduma kas ken Robin Hood, no dadduma Ninong a kayariganna ti manangsalaknib a patrón, ti amo,” kinuna ni Ana Carrigan iti Newsweek. Nagibangon kadagiti skating rink nga agpaay kadagiti ubbing ken desente a balbalay para kadagiti napanglaw, ken inikkanna iti trabaho dagiti nagtalaw nga ubbing nga adda iti kalkalsada. Isut’ bannuar kadagidiay a nagunggonaan iti pannakabalinna.

Dagiti kriminal a nabatad nga aglemlemmeng a sitatalged iti sidong dagiti sindikatoda, nupay kasta, ket alikamen laeng ti sapasap a pangulo dagiti kriminal. Ipalgak ti Biblia no siasino dayta. “Ni Satanas a mismo itultuloyna a pagbalbalinen ti bagina a kasla anghel ti lawag. Saan ngarud a banag a naindaklan no dagiti ministrona itultuloyda met a pagbalbalinen ti bagbagida a kasla ministro ti kinalinteg. Ngem ti panungpalanda maitunosto iti ar-aramidda.” (2 Corinto 11:14, 15) Itatta, saan a patien ti kaaduan a tattao a ni Satanas ket pudno a persona. Kinuna ti maysa a Pranses a dumadaniw idi maika-19 a siglo: “Ti kasisikapan a pamuspusan ti Diablo ket allukoyennakayo a mamati nga isut’ awan.” Aglemlemmeng ken iturturongna ti mapaspasamak, saan laeng a kadagiti sindikato ti krimen no di ket ti intero a lubong. “Ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes,” ilawlawag ti Biblia. Dineskribir ni Jesus ni Satanas kas “mammapatay idi a nangrugi, . . . maysa a managulbod ken ti ama ti kinaulbod.”​—1 Juan 5:19; Juan 8:44.

Ipalgak dagiti padto ti Biblia a ni Satanas a Diablo ket ad-adda nga aktibo nanipud 1914. Nanipud iti dayta a tawen nga agpatpatuloy, isagsagananan ti buyotna a makigubat a naan-anay iti ili ti Dios. Isagsagmakna ti sangatauan iti agal-alikuno a riribuk. Isu ti nangnangruna a makagapu no apay a rumang-ay ti krimen ken dagiti organisasion ti krimen itatta.​—Apocalipsis 12:9-12.

Mapukawto kadi ti pangulo a mangiturturong kadagiti organisasion ti krimen iti daga? Matagiragsakto pay kadi ti sangatauan ti talna ken urnos? Makalapsutkayo kadi iti dakes nga imperio nga imbangon ni Satanas ditoy daga itatta?

[Footnote]

[Kahon iti panid 7]

No Kasano A Salaknibam Ti Pamiliam

NALAKA a biktimaen dagiti sindikato ti krimen dagiti agtutubo no awan ti nabara, nagkaykaysa a kasasaad ti pamilia. Idiay Estados Unidos, naipadamag a ti kaaduan kadagiti agtutubo a mairaman iti pammapatay dagiti barkada ti aggapu kadagiti napanglaw wenno nasinasina a pamilia. “Gapu ta saanda a nainggundawayan,” kuna ti opisial ti pagbaludan idiay North Carolina, “nalakada laeng a maguyugoy iti napigsa a singgalut ti pangulo ken dagiti pasurotna ken ti pannakarikna iti panagkaykaysa a damdamo a mapasaranda iti biagda, kas miembro iti maysa nga organisasion.”

Kasta met, iti Dumaya, kuna ti agtutubo a yakuza a mayat nga agserbi a sibibiag a kalasag ti pangulona: “Idiay balay agsolsoloak iti amin a tiempo. Nupay maysakami a pamilia, diak pulos narikna a makapagpapatangkami a sipapasnek. . . . Ngem ita sipapasnek a makipatangak kadagiti miembro ti barkada.” Agyaman dagiti malmalday nga agtutubo kadagiti miembro ti kriminal nga organisasion a nangallukoy kadakuada iti mayarig-pamilia a grupo.

“Nakadungdungngo dagiti tattao a yakuza,” kuna ti lider ti maysa a grupo dagiti agbisbisikleta a babbai idiay Okinawa. “Nalabit dayta ti pangallilawda; ngem daytoy ti mangallukoy kadakami, ta pulos a dikam napasaran ti nadungngo.” Ti superintendente ti pasilidad para kadagiti delingkuente a babbai patalgedanna a dagiti butangero “talaga a nalaingda a mangallukoy iti rikna dagiti babbai.” No awagan ida dagiti babbai a malmalday iti tengnga ti rabii, madagdagus a mapan dagiti butangero kadakuada ket imdenganda ti ibagada, a dida mangipakita iti aniaman a panagtarigagay iti sekso.

Ti kinadungngoda agpaut laeng agingga a naan-anayen a naallukoyda dagiti agtutubo a bikbiktimaenda. Apaman a nasiluanen dagiti agtutubo, magundawayandan​—dagiti babbai mausarda a balangkantis ket dagiti lallaki mausarda nga alikamen iti organisasion ti krimen.

Kasano a Masalaknibanyo Dagiti Ay-ayatenyo?

“Dakayo nga amma, dikay rurruroden dagiti annakyo, tapno saan a maupay ti riknada,” ibalakad ti Biblia. (Colosas 3:21) Daytoy dina parparegtaen dagiti nagannak nga agbalin a napanuynoy. Kuna ti maysa a proverbio ti Biblia: “Ti inanak a mabaybay-an ibabainnanto ni inana.” (Proverbio 29:15) Ngem, ti Biblia paregtaenna dagiti amma​—ken dagiti pay inna​—a makilangen a nainkalintegan kadagiti annakda, imdengan ida, ken makipatang a kanayon kadakuada. Ngarud, matignay dagiti ubbing nga agipudno kadagiti nagannak kadakuada no adda kasasaad a makariribuk kadakuada.

Malaksid iti kaadda ti kanayon a pannakipatang, masapul a mangipaay dagiti nagannak kadagiti annakda iti pagalagadan iti biag. Pakasarakan ti ama iti kasta a pagalagadan? Kuna ti Biblia: “Dakayo, nga amma, dikay rurruroden dagiti annakyo, no di ket itultuloyyo a padakkelen ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) Adda koma tiempoyo a mangusig iti Biblia a kadua dagiti annakyo babaen kadagiti panagadal ti pamilia iti Biblia. Ken imulayo iti pusoda ti nasalun-at a panagbuteng ken Jehova tapno kanayon a surotenda ti panangiwanwan ni Jehova nga agpaay a pakagunggonaanda.​—Isaias 48:17.