Taraon Para iti Amin Arapaap Laeng Kadi?

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY ITALIA

“TUNGGAL lalaki, babai ken ubing adda kalinteganna a mawayawayaan iti bisin ken malnutrision” inwaragawag ti World Food Conference nga inisponsoran ti Food and Agriculture Organization iti United Nations (FAO) idi pay 1974. Naidawat ngarud idi a mapukaw koma ti bisin iti lubong “iti las-ud ti maysa a dekada.”

Nupay kasta, idi nagtataripnong dagiti pannakabagi ti 173 a nasion idiay hedkuarter ti FAO sadi Roma idi naladawen a paset ti napan a tawen para iti lima-aldaw a World Food Summit, ti panggepda ket tapno saludsodenda: “Apay a saan a natungpal ti plano?” Saan laeng a di natungpal ti panangipaay iti taraon para kadagiti amin no di ket ita, nasurok a dua a dekada kalpasanna, kimmaro ti kasasaad.

Dagiti kangrunaan nga isyu a taraon, populasion, ken kinapanglaw naganatda unay. Kas binigbig ti dokumento a nairuar iti dayta a komperensia, no saan a marisut dagitoy a parikut, “mabalin a nakaro unay ti epektona iti sosial a kinatalged ti adu a pagilian ken rehion, nalabit makadangran pay iti sangalubongan a talna.” Nabatbatad ti kinuna ti maysa nga agpalpaliiw: “Makitatayto ti pannakadadael ti sibilisasion ken dagiti kultura ti nasion.”

Sigun iti Director-General ti FAO a ni Jacques Diouf, “nasurok a 800 a milion a tattao ita ti marigatan a manggun-od iti taraon; mairaman kadakuada ti 200 a milion nga ubbing.” Mapattapatta nga inton tawen 2025, ti populasion ti lubong ita a 5.8 a bilion immadunton agingga iti 8.3 a bilion, a ti kaaduan nga inaduanna aggapu iti napanglaw a pagpagilian. Insennaay ni Diouf: “Dandani ditay aklonen ti nakaad-adu a bilang dagiti lallaki, babbai ken ubbing a mapaidaman iti personal a kalintegan nga agbiag ken maaddaan iti dignidad. Ti asug dagiti mabisin ti mapakuyogan iti naulimek a panagrigat ti awanen dam-egna a daga, nakalbon a kabakiran ken ti maib-ibusen ti ikanna a pagkalapan.”

Ania a remedio ti naisingasing? Kuna ni Diouf a ti solusion agpannuray iti “natured a panagtignay,” a mangipaay iti “kinatalged ti abasto a taraon” para kadagiti agkurang ti taraonna a pagpagilian agraman ti kinalaing, puonan, ken teknolohia tapno mapakanda ti bagbagida.

“Kinatalged ti Abasto a Taraon”​—Apay a Nakaat-atap?

Sigun iti dokumento nga inruar ti komperensia, “adda natalged nga abasto a taraon no amin dagiti tattao, iti amin a tiempo, makapataudda ken kabaelanda ti manggun-od iti umdas, natalged ken nasustansia a taraon a makaipaay iti kasapulanda a sustansia ken dagiti kayatda a taraon tapno naganaygay ken nasalun-at ti biag.”

Ti pannakadadael ti kinatalged ti abasto a taraon ket inyilustrar ti krisis dagiti nagkamang idiay Zaire. Bayat a mabisbisinan ti minilion a nagbakuit a taga Rwanda, dagiti ahensia ti UN adda abastoda a taraon a magun-odan a pangpakan kadakuada. Ngem tapno maibiahe ken mayurnos ti pannakaiwarasna, masapul dagiti napolitikaan nga autorisasion ken ti kooperasion dagiti lokal nga autoridad​—wenno lokal a lider ti militar no kontrolenda dagiti kampo a pagkamangan. Maminsan manen nga ipakita ti emerhensia idiay Zaire no kasano a marigatan ti internasional a komunidad a mangpakan kadagiti mabisbisinan, uray pay no adda magun-odan a taraon. Kinuna ti maysa nga agpalpaliiw: “Nakaad-adu nga organisasion ken indibidual ti masapul a konsultaen ken pagpakaasian sakbay a makagunayka.”

Kas impatuldo ti dokumento ti Department of Agriculture iti E.U., mabalin a nakaro a madadael ti kinatalged ti abasto a taraon babaen ti adu a kangrunaan a makagapu. Malaksid kadagiti natural a didigra, dagitoy iramanna ti gubat ken panagdadangadang dagiti umili, dagiti di maitutop nga alagaden ti nasion, di umdas a panagsirarak ken teknolohia, pannakadadael ti aglawlaw, kinapanglaw, iyaadu ti populasion, panangidumduma gapu iti sekso, ken nakapuy a salun-at.

Adda dagiti nagapuanan. Nanipud idi dekada 1970, ti promedio a suplay ti makaipaay iti enerhia a taraon, a mangipamatmat iti nausar a taraon, ngimmato manipud 2,140 agingga iti 2,520 a calorie para iti tunggal tao iti inaldaw kadagiti napanglaw a pagilian. Ngem sigun iti FAO, gapu iti mainanama nga iyaadu ti populasion a sumagmamano a bilion inton tawen 2030, “ti laeng panangsalimetmet iti agdama a kaadu ti taraon a magun-odan kasapulanna ti napartak ken mataginayon nga inaduan ti maapit tapno umadu ti abasto iti nasurok a 75 porsiento a saan a madadael ti nakaisigudan a gameng a pagpampannurayantay amin.” Ngarud awan ti pangnamnamaan iti trabaho a panangipaay iti taraon kadagiti mabisbisinan a populasion.

‘Masapultay ti Panagtignay, Saan nga Ad-adu a Komperensia’

Nagadu a pammabalaw a naiturong kadagiti ganuat ti World Food Summit ken dagiti kari nga inaramidna. Maysa a pannakabagi ti Latin-America kinondenarna a “nakababain” ti “kinabassit” ti kari a mangkissay iti bilang dagiti di nasayaat ti pannakataraonna a tattao iti kagudua laeng iti agdama a bilang. Sangapulo ket lima a nasion ti nangyebkas iti nagduduma nga interpretasion kadagiti singasing nga inanamongan ti komperensia. Uray ti panangbukel iti simple a deklarasion ken plano nga aramiden, kinuna ti diario ti Italia a La Repubblica, “sinapulna ti dua a tawen a saritaan ken negosasion. Tunggal sao, tunggal comma matingiting tapno di manen mangpataud . . . iti di pagkinnaawatan.”

Adu kadagiti timmulong a nangisagana kadagiti dokumento ti komperensia ti saan a naragsakan kadagiti resulta. “Kasta unay ti panagduaduami no matungpalto dagiti nagsayaatan a singasing a nayanunsio,” kinuna ti maysa. Ti maysa a tema a mapagsusupiatan ket no ti pananggun-od iti taraon rebbeng a madepinar a “mabigbigbig nga internasional a kalintegan,” tangay ti “kalintegan” mabalin nga idepensa kadagiti korte ti linteg. Inlawlawag ti maysa a taga Canada: “Maamak dagiti nabaknang a Nasion a mabalin a mapilitda a tumulong. Daytoy ti makagapu nga impapilitda a masapul a saan a napuersa ti sasao ti deklarasion.”

Gapu iti nakaad-adu a panagdidiskusion kadagiti is-isponsoran ti UN a komperensia, kinuna ti maysa a ministro ti gobierno iti Europa: “Gapu ta adun ti napagnunumuantayo iti komperensia [maipapan iti populasion ken ti irarang-ay a naangay idi 1994] idiay Cairo, natakuatantayo nga iti tunggal sumaruno a komperensia pagdidiskusionantay manen dagiti isu met la a bambanag.” Inrekomendarna: “Ti panangibanag kadagiti plano nga aramiden nga agpaay a pakagunggonaan dagiti padatayo a tattao rebbeng a maipangpangruna kadagiti amin a pagtutungtongantayo, saan a ti ad-adu manen a Komperensia.”

Impatuldo met dagiti agpalpaliiw nga uray ti itatabuno iti komperensia mangiparang iti nagdakkelan a paggastosan ti dadduma a nasion a dandani di makabael iti dayta. Maysa a bassit a nasion ti Africa ti nangibaon iti 14 a delegado agraman ti 2 a ministro [ti gobierno], nga amin dagitoy ti nagnaed idiay Roma iti nasurok a dua a lawas. Impadamag ti diario ti Italia a Corriere della Sera a ti asawa ti maysa a presidente iti Africa, a ti promedio a tinawen a sapul ti tunggal tao iti pagilianna ket di lumbes iti $3,300, ti gimmasto iti $23,000 iti kamomodernuan a kangrunaan a distrito a paggatangan idiay Roma.

Adda kadi rason a pamatian nga agballiginto ti Plano nga Aramiden a naanamongan idiay komperensia? Sumungbat ti maysa a periodista: “Ti laeng mainanamatayo ita ket paypaysuen koma dagiti gobierno dayta ket mangalada koma kadagiti addang a mangibanag kadagiti rekomendasionna. Aramidendanto kadi? . . . Bassit ti ipaay ti historia a pangnamnamaan.” Impatuldo ti isu met la a nagkomento ti makapaupay a kinapudno a nupay no napagnunumuan idiay Rio de Janeiro Earth Summit idi 1992 a maipangato ti kontribusion nga agpaay iti tulong para iti irarang-ay agingga iti 0.7 porsiento iti intero a produkto ti nasion, “bassit laeng kadagiti pagilian ti nakaipaay iti dayta a saan nga inkapilitan a kalat.”

Asino ti Mangpakan Kadagiti Mabisbisin?

Nakasaysayaat ti panangipakita ti historia a nupay naimbag ti panggep ti isuamin a sangatauan, “ti dalan ti tao saan nga agtaud kenkuana met laeng; saan nga agtaud iti tao a magna ti panangiturong kadagiti addangna.” (Jeremias 10:23) Gapuna saan a mainanama a makaipaayto dagiti tattao a bukodda iti taraon para kadagiti amin. Ti kinaagum, di umiso a panangaywan, ken ti kinatangsit inturongna ti tao iti rangkis. Inkomento ti Director-General ti FAO a ni Diouf: “Iti kamaudianan a panangtingiting, ti masapul ket ti pannakabalbaliw dagiti puso, isip ken pagayatan.”

Dayta ket banag a ti laeng Pagarian ti Dios ti makaaramid. Iti kinapudnona, adu a siglon ti napalabas, nagipadto ni Jehova maipapan iti ilina: “Isaadkonto ti lintegko iti unegda, ken isuratkonto iti pusoda; ket siakto ti Diosda, ket isudanto ti ilik.”​—Jeremias 31:33.

Idi insagana ni Jehova a Dios ti orihinal a minuyongan a pagtaengan ti sangatauan, impaayna a taraon iti tao dagiti “isuamin a ruruot nga addaan bukel, nga adda iti rabaw ti amin a daga: ken isuamin a kayo nga addaan bunga nga agpataud iti bin-i.” (Genesis 1:29) Nawadwad, nasustansia, ken nalaka a gun-oden dayta a probision. Dayta ti kasapulan ti isuamin a sangatauan tapno mapennek ti kasapulanda a taraon.

Ti panggep ti Dios saan a nagbalbaliw. (Isaias 55:10, 11) Nabayagen nga impasiguradona nga isu laeng ti mangpennekto iti amin a kasapulan ti sangatauan babaen iti Pagarianna baeten ken Kristo, mangipaay iti taraon para kadagiti isuamin, pukawenna ti kinapanglaw, kontrolenna dagiti natural a didigra, ken pukawenna ti panagdadangadang. (Salmo 46:8, 9; Isaias 11:9; idiligyo ti Marcos 4:37-41; 6:37-44.) Iti dayta a tiempo “ti daga pinaaduna ti apit; ti Dios, ti met laeng Diostayo, bendisionannatayto.” “Addanto kinaruay ti bukel iti daga iti tapaw dagiti bambantay ti bungada margaayandanto [“iti daga; iti tapaw dagiti bambantay aglaplapusanandanto,” NW].​—Salmo 67:6; 72:16.

[Picture Credit Line iti panid 12]

Dorothea Lange, FSA Collection, Library of Congress