Ti Panangmatmat ti Biblia

Ti Panagkawkawes ken Panagay-ayusmo​—Napateg Aya iti Dios?

“No kasano a ti indese ipalgakna dagiti linaon ti libro, . . . ipamatmat met laeng kadatayo uray ti makinruar a langa ken pagan-anay, ti kababalin ti lalaki wenno babai.”​—Ingles a mannurat iti drama a ni Philip Massinger.

IDI maikatlo a siglo K.P., nangisagana ti mannurat iti iglesia a ni Titus Clemens iti atiddog a listaan dagiti pagannurotan iti panagkawkawes ken panagay-ayus. Naiparit dagiti pagarkos ken nangingina wenno namaris a lupot. Saan a mabalin a tinaan dagiti babbai ti buokda wenno “pulagidan ti rupada kadagiti makagargari a banag a sisisikap a mangilinged iti kinapudno,” kayatna a sawen, “ti panagkolorete iti rupa.” Naibilin kadagiti lallaki a kiskisanda ti uloda agsipud ta ti “ababa a panagbubuok . . . ipasimudaagna ti kinatakneng ti lalaki,” ngem saan koma a mapukisan ti barbas, ta “pataknengenna ti rupa ken pagbalinenna a mararaem a kas ama.”a

Adu a siglo kalpasanna, nangipaulog ti lider dagiti Protestante a ni John Calvin kadagiti linteg a nangibinsabinsa iti kolor ken kita dagiti mabalin a pagkawes dagiti pasurotna. Maiparit ti alahas ken sabay, ket pakaibaludan ti babai ti panangurnosna iti buokna iti “imoral a kinaababa.”

Dagita nga aglablabes a panangmatmat, a sinuportaran dagiti narelihiosuan a panguluen iti adu a tawen, ti nangyimtuodan ti adu a napasnek nga indibidual iti, Agpayso kadi a napateg iti Dios ti panagkawkawesko? Saanna kadi nga anamongan ti sumagmamano nga uso wenno ti panagkolorete? Ania ti isursuro ti Biblia?

Personal a Banag

Makapainteres ta, kas iti nairekord iti Juan 8:31, 32, kinuna ni Jesus kadagiti adalanna: “No agtalinaedkayo iti saok, . . . maammuanyonto ti kinapudno, ket ti kinapudno wayawayaannakayto.” Wen, dagiti kinapudno nga insuro ni Jesus ket nairanta a mangwayawaya kadagiti tattao manipud kadagiti mangirurumen nga annongen a pinarnuay ti tradision ken ulbod a pannursuro. Nadisenioda a mangpagin-awa kadagidiay “mabambannogan ken nadagsenan.” (Mateo 11:28) Pulos a saan a tarigagayan ni Jesus wenno ni Amana a ni Jehova a Dios, a kontrolen ti biag dagiti tattao agingga a saanen a mausar dagita nga indibidual ti nakemda ken ti mismo a sentido komonda kadagiti personal a banag. Kayat ni Jehova nga agbalinda a nataengan a tattao a “babaen iti panangusar nasanay dagiti pannakabalin ti pannakaawatda a mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.”​—Hebreo 5:14.

No kasta, awan ti ipaay ti Biblia a detalyado a linlinteg a mangtarawidwid iti panagkawkawes ken panagay-ayus wenno iti panagkolorete, malaksid iti sumagmamano nga espesipiko a pagannurotan iti panagkawkawes nga impaannurot ti Mosaiko a Linteg kadagiti Judio, a nairanta a tumulong kadakuada nga agtalinaed a naisina manipud kadagiti kabangibangda a nasion ken kadagiti imoral nga impluensiada. (Numeros 15:38-​41; Deuteronomio 22:5) Iti uneg ti Nakristianuan nga urnos, talaga a personal a banag ti panagkawkawes ken panagay-ayus.

Nupay kasta, dina kaipapanan a saan a maseknan ti Dios iti pagkawestayo wenno ‘aniaman a makaay-ayo a banag.’ Imbes ketdi, aglaon ti Biblia kadagiti nainkalintegan a pagannurotan a mangipakita iti panangmatmat ti Dios maipapan iti panagkawkawes ken panagay-ayus.

“Buyogen ti Kinaemma ken Kinasimbeng ti Panunot”

Insurat ni apostol Pablo a dagiti Kristiano a babbai rumbeng nga “arkosanda dagiti bagbagida iti naimbag-pannakaurnosna a kawes, buyogen ti kinaemma ken kinasimbeng ti panunot, saan a kadagiti estilo a panangsallapid iti buok ken balitok wenno kadagiti perlas wenno nangina unay a lupot.” Umasping iti dayta, mamalakad ni Pedro maibusor iti “makinruar a panangsallapid iti buok ken ti panangikapet kadagiti balitok a pagarkos.”​—1 Timoteo 2:9; 1 Pedro 3:3.

Ipakpakita kadi da Pedro ken Pablo a rumbeng a liklikan dagiti Kristiano a babbai ken lallaki ti panangpapintas iti langada? Pulos a saan! Kinapudnona, dakamaten ti Biblia dagiti matalek a lallaki ken babbai a nagalahas ken nagusar iti kosmetiko a lana ken bangbanglo. Sakbay a naiparang ken Ari Asuero, naipasidong ni Ester iti sistematiko nga urnos ti pannakapapintas a nakausaran dagiti nabangbangluan a lana ken masahe. Ket nakawesan ni Jose iti pagan-anay a pino a lienso ken nakuentasan iti balitok.​—Genesis 41:42; Exodo 32:2, 3; Ester 2:7, 12, 15.

Tulongannatayo ti sasao a “kinasimbeng ti panunot,” kas inusar ni Pablo, a mangtarus iti balakadna. Ti orihinal a Griego a sao ipamatmatna ti panagbalin a natanang ken nateppel. Ipasimudaagna ti simemedmed a panagpanunot ti maysa iti bagina, a saan a mangguyugoy unay iti atension. Dagiti dadduma a managipatarus iti Biblia ipaulogda daytoy a sao kas “sisisirib,” “sisisimbeng,” “sitatakneng,” wenno “buyogen iti panagparbeng.” Maikalikagum unay daytoy a kualidad para kadagiti Kristiano a panglakayen.​—1 Timoteo 3:2.

No kasta, iti panangibagana kadatayo a rumbeng a naemma ken naurnos ti panagkawkawes ken panagay-ayustayo, parparegtaennatayo dagiti Kasuratan a liklikantayo dagiti aglablabes nga estilo a mangparurod kadagiti sabsabali ken mangibabain iti pakasarsaritaantayo ken iti kongregasion Kristiano. Imbes nga isentroda ti atensionda iti langada babaen iti pisikal a panagarkos, dagidiay agkunkuna a pagraraemanda unay ti Dios rumbeng nga ipakitada ti kinasimbeng ti panunot ket ipangpangrunada “ti nalimed a kinatao ti puso iti di agrupsa a pagan-anay ti naulimek ken naalumamay nga espiritu.” Daytoy, kuna ni Pedro, “addaan dakkel a pateg iti imatang ti Dios.”​—1 Pedro 3:4.

Dagiti Kristiano ket “bubuyaen iti teatro iti lubong.” Masapul nga ammoda ti impresion nga ipakpakitada kadagiti sabsabali, nangnangruna ta naibilin a masapul nga ikasabada ti naimbag a damag. (1 Corinto 4:9; Mateo 24:14) Saanda koma ngarud nga ipalubos ti aniaman, agraman ti langada, a mangsinga iti panangipangag dagiti sabsabali iti dayta a nagpateg a mensahe.​—2 Corinto 4:2.

Nupay nagduduma dagiti estilo iti nadumaduma a lugar, mangipapaay ti Biblia iti nalawag, nainkalintegan a pagannurotan iti tunggal indibidual a tumulong kadakuada nga agpili a nainsiriban. No suroten dagiti tattao dagitoy a prinsipio, siwayawaya ken siaayat nga ipalubos ti Dios kadagiti amin ti panangpilida iti panagkawkawes ken panagbubuokda.

[Footnote]