Kinaawan Talged—Sangalubongan a Sakit
MARIKNAM kadi no dadduma a saan a natalged ken mapagduaduaan ti biag ken ti estilo ti panagbiagmo? Saan la a sika ti kasta. Kasta ti panagrikna ti minilion a tattao. Gapu ta saan a malapdan ti nasion, relihion, wenno dagiti bangen ti kagimongan, agsaknap ti kinaawan talged a kas iti sakit a mangapektar iti tattao manipud Moscow agingga idiay Manhattan.
No saan a natalged ti biagtayo, sigun iti maysa a diksionario, “riribuken[natayo] ti buteng ken danag.” Ti panagdanag ket maysa a pakaringgoran a mangpasikor, a mabalin a mangdadael iti salun-attayo. Ngem apay a madanagantayo ken saan a natalged?
Dagiti Pakadanagan Idiay Europa
Iti uneg ti European Union (EU), 1 iti 6 a tao ti agbibiag a basbassit pay ti sapulna ngem ti inkeddeng ti gobierno a sapul ti maysa a napanglaw, 18 milion ti awanan trabaho, ken di mabilang a sabsabali pay ti agam-amak a mapukawanda iti trabaho. Kadagiti sumagmamano a daga iti EU, pagamkan dagiti nagannak ti pangta nga ipaspasango dagiti pedofilia kadagiti annakda. Iti maysa a pagilian ti EU, 2 iti 3 a tattao ti madanagan iti pangta ti krimen. Dadduma nga agindeg iti EU mariknada ti kumarkaro a panagdanag gapu iti bandalismo, terorismo, ken polusion.
Agpegpeggad ti biag ken ti pagbirokan iti pagbiag saan laeng a gapu iti saan a normal a mapaspasamak iti kagimongan no di pay ket gapu kadagiti natural a didigra. Kas pagarigan, idi 1997 ken 1998, dinadael dagiti napigsa a tudo, panagayus ti pitak, ken bagyo ti adu a paset ti Estados Unidos. Idi 1997, naglayus idiay Makintengnga a Europa idi nalapunos dagiti igid ti karayan Oder ken Neisse. Sigun iti Polako a pagiwarnak a Polityka, nalayus ti nalawa a taltalon, agraman ti 86 a siudad ken il-ili ken 900 a purok. Agarup 50,000 a sangakabbalayan ti napukawan iti apit ken nganngani 50 a tattao ti natay. Ket ti panagayus ti pitak idi kattapog ti 1998 pinapatayna ti pinulpullo a tattao idiay makin-abagatan nga Italia.
Maipapan iti Personal a Kinatalged
Ngem saan kadi a naipanamnama kadatayo a nataltalged ti biag ngem idi napalabas a sangapulo a tawen? Saan kadi a ti panagpatingga ti Cold War kaipapananna ti panangpabassit iti naarmasan a buyot? Wen, nalabit simmayaat ti kinatalged ti nasion. Ti personal a kinatalged, nupay kasta, ket apektaran ti mapaspasamak iti pagtaengan ken iti kalsada. No mapukaw ti trabahotayo wenno suspetsaentayo nga adda agtamtambang wenno pedofilia iti ruar, iti kasta, uray no kasano kaadu ti malasang nga armas, agdanagtayo wenno saan a natalged ti riknatayo.
Kasano ti panangsaranget ti dadduma a tattao iti kinaawan ti kinatalged ti biag? Ti napatpateg pay, adda kadi pamay-an a mamagbalin iti biag ti tunggal maysa—agraman ti biagmo—a natalged iti agnanayon? Mausig dagitoy a punto iti sumaganad a dua nga artikulo.
[Picture Credit Line iti panid 3]
RINETRATO TI UN 186705/J. Isaac
[Picture Credit Line iti panid 3]
Rinetrato ti FAO/B. Imevbore