Panangmatmat iti Lubong
Nagtalaw Dagiti Ubbing iti Lansangan Gapu iti Panangabuso
“Adda pamilia ti 90 a porsiento kadagiti ubbing iti lansangan. Agarup 90 a porsiento [kadagitoy nga ubbing iti lansangan] ti rarauten dagiti nagannak kadakuada ket ngarud agtalawda, mairamanda iti krimen, agdrogada, ken seksual a magundawayanda,” kuna ni Enza Mattar, coordinator iti Regional Center for Attention to Mistreated Children (Crami). Ni Mattar, a naadaw iti periodiko ti Brazil nga O Estado de S. Paulo, balakadanna dagiti propesional iti salun-at ken mannursuro a siputanda dagiti pagilasinan ti panagabuso, agraman “dagiti kellaat a panagbalbaliw ti kababalin, panagputputong, ken marka iti bagi.” Napateg ti makibiang, tangay 5 laeng a porsiento kadagiti kaso a tinaming ti Crami ti pakairamanan dagiti ubbing nga agkiddaw iti pannakasalaknibda a mismo. Masansan a di agpatulong dagiti abusado a nagannak. Apay? Kuna ni João Roberto Scomparim, presidente ti Crami: “Dagiti nagannak a siraranggas a mangraut kadagiti annakda ti mangul-ulit iti padron a napasaranda a mismo idi ubbingda pay laeng, ket patienda a sursuruanda dagiti annakda.”
Mananglilipat a Tattao
Iti panagadal dagiti Italiano a pakairamanan ti 1,600 nga adulto, 77 a porsiento ti nangipakita a mananglilipatda, kuna ti periodiko a La Repubblica. Nasurok a kakatlo ti nakalipat iti maysa a napateg nga anibersario kabayatan ti napalabas a tawen. Sa 42 pay a porsiento ti kanayon a nakalipat no nangiparadaanda iti kotseda, nasurok a 30 a porsiento ti nakalipat iti tulbek ti balayda, nasurok a 25 a porsiento ti nakalipat iti pitakada, ken 1.2 a porsiento ti nakalipat pay iti mismo a nagan ken apelyedoda. Iti kasumbangirna, 28 a porsiento kadagiti Italiano ti agkuna nga uray kaskasano, malagipda pay laeng ti maysa a daniw nga inkabesada idi ages-eskuelada pay laeng. Kasano a maparang-aymo ti memoriam? Isingasing ti maysa nga autoridad nga inaigmo ti banag a laglagipem iti maysa pay a banag, isuratmo iti diary ken repasuem dayta, ken ensaywem ti utekmo babaen ti panangimemoriam kadagiti numero ti telepono, ayug ti musika, ken uray pay iti numero ti plaka ti lugan.
No Apay a Kasla Nabumbuntog ti Pakilinliniaam
No kasla nabumbuntog ti pakilinliniaam no makitientiendaka, nalabit ti laeng naiparna a nagpuestuam ti makagapu. Kas iyunay-unay ti Aleman a periodiko a Die Zeit, ti pannakaiparna a naparpartak ti maysa kadagiti dua nga agabay a linia ngem iti nakiliniaam ket 2 iti kada 3. No ad-adu a linia ti nairaman, saan unay a makaay-ayo ti naiparna. Natakuatan dagiti managsirarak a ti pakasuronan dagiti tattao ket saan unay a ti panaguray, no di ket “ti pannakarikna a masaysayang ti oras ti maysa.” Tapno saan unay a makapasuron ti panaguray nga aglugan iti elebeytor, nangikabit ti dadduma a hotel iti sarming kadagiti pagurayan iti elebeytor. Adda ipaaramid daytoy kadagiti tattao—sagaysayenda ti buokda wenno urnosenda ti kurbatada. Makatulong met ti panangipaamiris kadagiti tattao no kasano kapaut pay ti panagurayda. Isu a mangus-usar ti sumagmamano a sistema ti subway iti elektroniko a display panel tapno makita no mano pay a minuto sakbay a pumanaw ti sumaganad a tren.
Panangabuso Dagiti Klero Idiay Africa
“Umad-adun ti kaso ti seksual a panangabuso dagiti klero idiay Africa,” kuna ti magasin a Catholic International. Tapno malapdan ti kasta a panangabuso, isingasing ti dadduma a Katoliko nga obispo ti naing-inget a pannakaeksamen ken panangsanay kadagiti manamnama a seminarista. Dagiti dadduma pay a di umiso a kababalin dagiti klero a pakainaigan dagiti Africano nga obispo iramanna ti “di umiso a panagusarda iti arak, ken ti pannakainaigda kadagiti aktibidad a di maiparbeng wenno saan a maitutop iti kinapadi ken bokasion, kas iti negosio wenno pagsapulan, politika.” Apay nga ita laeng a naipalgak dagitoy a kaso? “Gapu ta ad-adun ti wayawaya ti warnakan ken kumapkapuyen ti panangkontrol ti Simbaan iti warnakan,” kuna ti Catholic International, sana pay kinuna a “napaay . . . dagiti damo a panggep ti sumagmamano nga autoridad ti Simbaan iti nadumaduma a paset ti Africa a manglapped iti di makaay-ayo a damag.”
Agawit iti Paltog Dagiti Manangaskasaba
Idiay Kentucky, E.U.A., nabiit pay a naamendaran ti linteg ti estado tapno mapalubosan dagiti pastor nga agawit kadagiti mailemmeng a paltog iti simbaan no adda lisensiada nga agikut iti mailemmeng nga igam, kuna ti Reuters a serbisio ti panagipadamag. Iti napalabas, dagiti pastor a lisensiado nga agawit kadagiti mailemmeng a makapapatay nga armas saanda a maaramidan dayta iti luglugar a pagdaydayawan iti estado. Idi 1997, natakaw ti kuarta a koleksion ti sumagmamano a simbaan idiay Kentucky babaen ti pannakaipaturong kadakuada ti paltog. Nupay awan ti nasaktan, “dagiti ministro ken papadi kadagiti simbaan iti away inammuyotda dagiti mammanday linteg ti estado a palubosanda ida nga agawit kadagiti mailemmeng a paltog,” kuna ti damag. Saan nga amin a klero, nupay kasta, ti umanamong iti panagbalbaliw. Inyimtuod ni Nancy Jo Kemper, Executive Director ti Kentucky Council of Churches: “Kasanotay a manamnama a masursuro dagiti annaktayo a dagiti paltog saanda a mangrisut kadagiti parikut no makitada nga agaw-awit kadagiti igam a makapapatay dagiti ministro a maipagarup a pannakabagi ti talna ken kappia?”
Kasapulan Dagiti Maladaga ti Panangapros
“Dagiti ubbing a napadakkel a saan a kanayon a naarakup, naaprosan wenno nasappuyot . . . ket addaan iti abnormal a kangato ti stress hormone,” sigun iti panagadal a naipadamag iti periodiko a Toronto Star. Patien dagiti managsirarak a ti pannakaisina ti maladaga iti inana wenno pannakabaybay-ana “adda nakaro ken napaut nga epektona iti panagsursuro ken memoria.” Napaliiw pay ti sientipiko iti Harvard Medical School a ni Mary Carlson a dagiti ubbing a ti pamiliada ti nangipaawir kadakuada iti “nakapuy ti kalidadna a day-care center no al-aldaw ti panagtrabaho ket addaan iti abnormal a kaadu ti stress hormone no al-aldaw ti lawas ngem saan no ngudo ti lawas nga adda dagiti ubbing iti balayda.” Daytoy a panagsirarak ti mangnayon pay iti pammaneknek a napateg kadagiti annaktayo ti panangapros ken ti nabuslon a panagayat.
Panangibasura Kadagiti Uso nga Aso
Kasta unay ti kaadu dagiti aso a saanen nga uso a tartaraknen dagiti agam-ampon iti animal idiay Australia, kuna ti periodiko a Herald Sun ti Melbourne. “Ti nagadu nga Alaskan malamute ti kabaruan a naibasura,” kuna ti damag. Baybay-an dagiti makin-aso dagiti tarakenda gapu ta saandan nga uso wenno pagarupen dagiti makin-aso a dakkelda unayen. Namnamaen ti Royal Society for Prevention of Cruelty to Animals (RSPCA) a dagiti Dalmatian ti sumaganad a maibasura inton lausen daytoy a puli, a pinagbalin a nalatak ti maysa a pelikula. Kuna ti chief executive ti RSPCA a ni Richard Hunter a nabayagen a maibasbasura dagiti uso nga aso. Idi dekada ti 1970, napasamak dayta kadagiti Afghan hound; ket idi dekada ti 1980, kadagiti English sheepdog. Nakalkaldaang ta kasapulan a mapapatay ti adu kadagiti nabaybay-an nga aso. Idagadag ti RSPCA kadagiti tattao a mangpilida kadagiti aso sigun iti ugali ken estilo ti panagbiag ti makin-aso imbes a kadagiti uso.
Ubbing—Agkutikutikayo!
Kuna ti report ti Test a magasin dagiti Aleman a managgatang a ti napaut a saan a panagkutikuti dagiti ubbing a nalabes ti panagbuyada iti TV ti gapu nga adda depekto ti panagrikna, panagtignay, ken panagtutunos dagiti maselda, isu a nalakada a maaksidente. Impalgak ti pannakaeksamen ti bagi dagiti ubbing nga ages-eskuela idiay Alemania a nalukmeg unay ti agingga iti 30 a porsiento, agingga iti 40 a porsiento ti marigatan nga agkutikuti, ken agingga iti 60 a porsiento ti addaan iti problema iti postura. Tapno magutugot dagiti ubbing nga agkutikuti, dagiti Aleman nga edukador iti isports, kinatalged, ken trapiko ket nangpataud iti ay-ayam a kahon nga aglaon kadagiti nalamuyot a Frisbee, bola, ken dadduma pay nga ay-ayam a makatulong kadagiti ubbing tapno maragsakanda bayat nga agkutikutida.
Dagiti Biktima ti Pannakainegosio ti Sekso
Mabasa ti maysa nga anunsio iti periodiko ti Ukraine: “Babbalasang: Masapul nga agwaywayas ken nakapimpintas. Agtutubo ken natayag. Awisendakayo nga agtrabaho kas modelo, sekretaria, sumasala, choreographer, gymnast.” Daytoy nga anunsio ket gagangay kadagiti palab-og dagiti agnegnegosio iti sekso kadagiti inosente nga agtutubo a babbai tapno agbalangkantisda, kuna ti The New York Times. Tinawen a rinibu nga Ukranio ken Ruso a babbai ti mapan ballasiw taaw iti pananginanama a mapanam-ayda ti biagda. Ngem no sumangpetdan kadagiti ganggannaet a destinasionda, alaen dagiti kriminal nga “among[da]” dagiti pasaporteda ket pilitenda ida nga agtrabaho kadagiti balay a pagpalpaliwaan. Ti panagkedked kaipapananna a makabkabil, marames, ken mapapatayda iti nakaap-aprang. Kuna ti Ukranio a sikologo a ni Lyudmilla Biryuk, a nangbalakad kadagiti babbai a nakalibas manipud iti kasta a pannakatagabo: “Ibagayo kadagitoy a babbalasang a no adda banag nga imposible, kadawyanna a saan nga agpayso dayta.”
Silaw a Para iti Tumeng Tapno Maksayan ti Jet Lag?
Agingga ita, kanayon a maipagarup nga iwanwanwan dagiti selula iti retina ti biolohikal a pagorasan ti bagi. Nupay kasta, ipakita ti baro a panagadal a dagiti tattao ket addaan iti sensitibo iti lawag a selula iti dadduma a paset ti bagi malaksid iti mata, kuna ti Pranses a periodiko a Le Quotidien du médecin. Iti maysa nga eksperimento dagiti managsirarak idiay Estados Unidos, sumagmamano a boluntario ti naipasidong iti nakaranraniag a lawag babaen iti fiber optic tube a naisintas iti lakko, idinto ta saan a naipasidong dagiti dadduma, nga agus-usar iti isu met la nga aparato. Awan kadagiti boluntario ti eksakto a makaammo no siasino ti maag-agasan babaen iti lawag. Dagiti pagorasan ti bagi ket naibasar iti temperatura ti bagi ken kaadu ti hormone a melatonin. Sagudayen met ti maysa pay a nangipadamag iti panagadal, ti International Herald Tribune, a ti 24-oras a ritmo dagidiay naagasan iti lawag ket “nabalbaliwan agingga iti tallo nga oras.” Saan pay a naammuan no kasano a napasamak daytoy. Ngem dagiti resulta ket mabalin a makapainteres a mayaplikar iti panagagas iti jet lag, panagleddaang gapu iti paniempo, ken saan a nasayaat a pampannaturog.