Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Grabe ni Nanang?

Natay ti tatang ni Al gapu iti kanser.a Tangay naammuannan ti ikarkari ti Biblia a namnama a panagungar, uray kaskasano ket nadaeran ni Al ti pannakaulilana. Ngem idi natakuatan nga adda kanser ti nanangna, madanagan ken maam-amak manen. Nagsidduker ni Al idi pinampanunotna a mapukawnanto metten ti nanangna. Kastoy ti sisasaem nga inyimtuodna iti bagina: ‘Apay a kasapulan a ni nanangko ti agsakit?’

SIGUN ken ni Dr. Leonard Felder, “adda nasurok nga innem a pulo a milion nga Americano a . . . mangsarsaranget iti panagsakit wenno kinabaldado ti maysa nga ay-ayatenda.” Kinuna pay ni Felder: “Iti aniaman nga aldaw, manayonan ti trabaho ti agarup maysa iti kada uppat a trabahador nga Americano tapno asikasuenda dagiti kasapulan ti masaksakit nga ama wenno inada” wenno ti maysa nga ipatpategda. No kasta ti kasasaadmo, saanka nga agmaymaysa. Ngem makapadanag ken makapaladingit no makitam nga agsaksakit ti maysa nga ay-ayatem. Kasano ngata a madaeram dayta?

Apay nga Agsaksakit ti Nagannak Kaniak?

Kuna ti Proverbio 15:13: “Gapu iti ladingit ti puso madudog ti espiritu.” Gagangay laeng nga agkakanat dagiti mariknam no agsakit ti nagannak kenka. Kas pagarigan, mabalin a sidirem ti bagim gapu iti sasaaden ti nagannak kenka. Nalabit a dikay agkatunosan idi kada nanang wenno tatangmo. Mabalin nga adda ngamin idi ti nagsubanganyo. Ita ta masakit ti nagannak kenka, mabalin a mariknam a sika ti makimbasol iti dayta. Ngem nupay makapasikor ti panagririkkiar iti pamilia, manmano a makapataud dayta iti grabe a sakit. Rumsua dagiti tension ken babassit a di panagkikinnaawatan uray kadagiti naayat a Nakristianuan a sangakabbalayan. Isu a di rumbeng nga ipapanmo a sika ti makimbasol, a kas man la sikan ti makagapu a nagsakit ti nagannak kenka.

Kangrunaanna, agsaksakit ni nanang wenno tatangmo gapu iti basol dagiti immuna a nagannak kadatayo a da Adan ken Eva. (Roma 5:12) Gapu iti umuna a basol, “isuamin a sangaparsuaan agtultuloyda nga agas-asug a sangsangkamaysa ken agpapaut-otda a sangsangkamaysa agingga ita.”​—Roma 8:22.

Nasaem a Rikrikna

Nupay kasta, mabalin a mariribukan ken madanaganka. Adda makabaldado a sakit ti nanang ni Terri a maawagan a lupus. Bigbigen ni Terri: “Madanaganak kada awanak idiay balay. Pampanunotek no nasayaat met laeng ti kasasaad ni Nanang. Diak maisentro ti panunotko iti ar-aramidek. Ngem tangay diak kayat nga isu ti agdanag, bukbukodak laengen dagiti rikriknak.”

Kastoy ti kunaen ti Proverbio 12:25: ‘Ti bantot ti puso ti maysa a tao isut’ mamagdumog kenkuana.’ Gagangay laeng a maldaang dagiti agtutubo nga adda iti kastoy a kasasaad. Kinuna ni Terri a maladladingitan kada makitana a di maaramid ni nanangna uray dagiti simple a trabaho. Ti mangnayon pay iti pagpulkokan isut’ kinapudno a dagiti agtutubo​—nangnangruna dagiti babbalasitang​—ti masansan a mapilitan a mangibaklay kadagiti kanayonan a rebbengen. Sigun ken Propesor Bruce Compas, “mapadpadagsenan dagiti babbalasitang kadagiti rebbengen iti pamilia, kas iti panagtagibalay ken panangaywan kadagiti adingda, a dida pay kabaelan a tamingen ken manglapped iti normal a pannakilangenda iti kagimongan.” Iputputong ti dadduma a tin-edyer ti bagida ken agdengngegda iti naliday ken makapaleddaang a musika.​—Proverbio 18:1.

Gagangay met ti panagdanag di la ket ta matay ti ama wenno ina. Bugbugtong nga anak ni Terri ket agsolsolo a nagannak ni nanangna. Makasangit ni Terri kada mayospital ni nanangna, tangay pagam-amkanna a dinto pulos agawiden ni nanangna. Kastoy ti kinuna ni Terri: “Duduakam la ngaruden. Diak kayat a mapukaw ti kadekketan a gayyemko.” Kasta met laeng ti panagrikna ti maysa a balasitang nga agnagan iti Martha: “Sangapulo ket walo ti tawenkon ngem madanaganak latta di la ket ta maulilaak kadagiti nagannak kaniak. Talaga a nakalkaldaang dayta.” Ti di pannakaturturog, pannakabatibat, ken saksakit iti pannangan ti sumagmamano kadagiti gagangay a reaksion iti panagsakit ti nagannak.

No Ania ti Maaramidam

Nupay nakarikrikut dagiti agdama a kasasaadmo, madaeram dayta! Mangrugika babaen ti panangyesngawmo kadagiti pagdandanagam ken pagam-amkam kadagiti nagannak kenka. Kasano aya ti kagrabe ti sakit ti nagannak kenka? Adda ngata pangnamnamaan nga umimbagto pay? Ania dagiti nayurnosen agpaay iti pannakaaywanmo no bilang ta din umimbag ti nagannak kenka? Adda aya aniaman a tsansa a maaddaankanto met iti kasta a sakit inton natataengankan? Nupay marigatan dagiti nagannak a mangilawlawag iti kakasta a banag, no sitatanang ken siraraemka nga agpatulong, mabalin nga aramidendanto ti amin a kabaelanda a makitinnulong ken bumadang.

Iranudmo met dagiti makapabileg a riknam. Malaglagip ni Al a dina man la naaramid dayta idi naammuanna a matmatayen ni nanangna gapu iti kanser. Kastoy ti kinunana: “Diak man la naibaga kenkuana a kasta unay ti panagayatko kenkuana. Ammok a kayatna a mangngegan dayta ngem kas barito, maalumiimak a mangyebkas iti kakasta a rikna kenkuana. Di unay nagbayag, isut’ natay ket makonkonsiensiaak ta diak man la naibaga dayta idi adda gundawayko. Pagbabawyak dayta agsipud ta isu ti kapatgan a tao iti biagko.” Dika bumdeng a mangipakaammo iti kasta unay a panagayatmo kadagiti nagannak kenka.

No mabalin, ammuem a naimbag ti sakit ti nagannak kenka. (Proverbio 18:15) Nalabit makatulong kenka ti doktor ti pamiliayo iti daytoy a banag. No naan-anay ti pannakaammom, daytat’ makatulong kenka tapno agbalinka nga ad-adda a mannakipagrikna, naanus, ken mannakaawat. Ket daytat’ makatulong kenka a makapagsagana iti aniaman a pisikal a panagbalbaliw a mabalin a sagabaen ti nagannak kenka kas kadagiti piglat, panagurot, wenno pannakapaksuy.

Naidalit kadi idiay ospital ti nagannak kenka? Pagbalinem ngarud a naragsak ken makaparegta ti isasarungkarmo. Pagbalinem a naganaygay ti pannakitungtongmo kenkuana. Padamagam maipapan iti panageskuelam ken dagiti Nakristianuan nga aktibidadmo. (Idiligmo ti Proverbio 25:25.) No agnanaedka iti pagilian a dagiti kakabagian ti manamnama a mangipaay iti taraon ken dadduma pay a serbisio para iti maysa a pasiente, sidadaan nga aramidem ti pasetmo iti dayta a trabaho. Saan laeng a maragsakan ti nagannak kenka no makitana a naurnos ken nanakman ti panaglanglangam no di ket mangipaay pay iti nasayaat nga impresion kadagiti agtartrabaho iti ospital ken dodoktor. Mabalin a daytoy ti mangpasayaat pay iti pannakaaywan ni nanangmo.b

Agpapaimbag kadi ti nagannak kenka iti balayyo? Ikagumaam ngarud a tulongan wenno aywanan. Agboluntarioka a mangaramid iti maiparbeng a pasetmo kadagiti trabaho iti balay. Ikagumaam a tuladen ni Jehova babaen ti panangipaaymo iti bagim a ‘sipaparabur ken awanan panangumsi.’ (Santiago 1:5) Aramidem ti amin a kabaelam a mangipakita iti masindadaan, optimistiko, ken naragsak a kababalin.

Siempre, adda latta dagiti rebbengem idiay eskuelaan. Mangiwayaka iti tiempo para iti dayta tangay kaskasdi a napateg ti panageskuelam. No mabalin, iwayaam met ti panaginana ken panaglinglingaymo. (Eclesiastes 4:6) Daytoy ti mangpaganaygay kenka ken makatulong tapno nasaysayaat ti panangbadangmo iti nagannak kenka. Kamaudiananna, dika isinsina ti bagim. Agpatulongka kadagiti padam a Kristiano. (Galacia 6:2) Kastoy ti kinuna ni Terri: “Ti kongregasion ti nagbalin a pamiliak. Kanayon a sidadaan dagiti panglakayen a makisarita ken mangparegta kaniak. Diakto pulos malipatan dayta.”

Panangtaginayonmo iti Naespirituan a Kinatimbengmo

Ti kapatgan iti amin isut’ panangtaginayonmo iti naespirituan a kinatimbengmo. Agbalinka nga okupado kadagiti naespirituan nga aktibidad, kas iti panagadal iti Biblia, itatabuno kadagiti gimong, ken panangasaba kadagiti sabsabali. (1 Corinto 15:58) Kabayatan dagiti bulan iti kalgaw, pinarang-ay ni Terri ti pannakiramanna iti panangasaba kas auxiliary pioneer. Innayonna: “Kanayon a pinaregtanak ni Nanang nga agsagana ken tumabuno kadagiti gimong idiay Kingdom Hall. Talaga a nagunggonaankam a dua iti dayta. Tangay dina matabunuan ti tunggal gimong a kas idi, nangipaayak iti ad-adda ngem iti gagangay a panagimdeng tapno adda iranudko kenkuana. Siak ti nagpannurayanna a mangipaay kenkuana iti naespirituan a taraon idi saan a makapan sadiay.”

Kastoy ti nagsayaat a panangsumario ti maysa nga artikulo ti The New York Times idi insalaysayna ti maipapan iti social worker a “kanayon a masmasdaaw iti itatanor ken irarang-ay dagiti ubbing iti laksid ti trauma ti panagsakit dagiti nagannak kadakuada.” Kastoy ti kinunana: “Mangpatpatanorda iti sumagmamano nga abilidad a dida ammo nga ik-ikutanda gayam . . . No madaeranda daytoy, madaeranda ngarud ti adu a banag.”

Madaeram met daytoy narikut a tiempo. Kas pagarigan, naimbaganen ti nanang ni Terri ken kabaelannan nga aywanan ti bagina. Nalabit inton agangay, umimbagto metten ti nagannak kenka. Ngem kabayatanna, dika liplipatan a matulongannaka ti nailangitan a Gayyemmo a ni Jehova. Isu ti “Dumngeg iti Kararag” ket ipangagna ti panagpatulongmo. (Salmo 65:2) Maipaayannaka​—ken ti managbuteng iti Dios a nagannak kenka​—iti “pannakabalin a nalablabes ngem ti gagangay” tapno madaeram ti kasasaadmo.​—2 Corinto 4:7; Salmo 41:3.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 22]

“Madanaganak kada awanak idiay balay. Pampanunotek no nasayaat met laeng ti kasasaad ni Nanang”

[Dagiti ladawan iti panid 23]

Ti panangammom kadagiti kinapudno maipapan iti sakit ti nagannak kenka mabalin nga ad-adda a kabalannaka a tumulong