Panangmatmat iti Lubong
Marigrigatan
“Nganngani kagudua kadagiti taga Canada ti agrekreklamo a mapaspasaranda ti kalalainganna agingga iti nakaro a rigat a mangbalanse iti biagda iti panggedan ken iti pagtaengan,” inreport ti pagiwarnak a Vancouver Sun. “Doble dayta no idilig iti kallabes a dekada.” Apay nga immadu? Maysa a surbey nga inruar ti Conference Board of Canada ti nangipalgak a ngimmato ti porsiento dagiti trabahador idiay Canada a mangtartaripato kadagiti kameng ti pamiliada. Umad-adu ti naladaw nga aganak, ket maipasangoda iti karit “a mangaywan nga aggiddan kadagiti ubbing ken nagannak kadakuada.” Nupay 84 a porsiento kadagiti nasurbey ti kontento pay la iti trabahoda, kuna ti report a no agbalinen a parikut ti panangbalanse iti kalikagum ti pagtaengan ken ti pagsapulan, “kaaduan ti mangkissay nga umuna iti tiempo nga agpaay koma iti bagida, agraman ti oras ti pannaturog.” Kuna ti Conference Board: “Marigatanda ngarud, ket agsagaba ti salun-at.”
Panangisuro iti Panagraem iti Autoridad
“Saan unayen a pakaseknan dagiti nagannak ita ti panagraem iti autoridad ket nalabit mangkissay dayta iti panagraem dagiti annaktayo iti bagida,” kuna ti maysa a report ti The Toronto Star. “Kinaagpaysuanna, kaykayat dagiti ubbing no ammoda ti limitasionda ta ammoda ti namnamaenda ken natalged ti riknada—ket ad-adda nga umuneg ti panagraemda iti bagida,” kuna ti espesialista mainaig iti kababalin a ni Ronald Morrish. “Dagiti ubbing a di nasursuruan kadagiti paglintegan ken responsabilidad ti dumakkel a saan unay a natalna ken natalged ti riknada.” Innayonna: “Adda dagiti ammok nga agtawen iti 6 nga isuda ti mangikeddeng ti oras ti pannaturogda. Adda dagiti agtawen iti 3 nga insuro dagiti innada nga agsingsingpet babaen ti panangilawlawagda no kasano a maapektaran ti maysa nga ina iti daytoy.” Nasken a masursuro dagiti ubbing ti agtungpal kadagiti pagannurotan ti pamilia, ken di umiso a panunotenda a gagangay laeng nga agsukirda bayat nga agmatmataenganda, kuna ni Morrish. “Namnamaentayo nga umad-adu ti ammo dagiti ubbing kada tawen. Apay ngarud a ditay koma inanamaen a sumayaat met ti kababalin dagiti ubbing kada tawen?” insaludsodna. “No saanmo a maipaannurot ti autoridadmo iti bassit nga ubing tapno pidutenna ti maysa nga ay-ayam, saanmonto a namnamaen nga inton tin-edyer ket surotenna ti naikeddeng nga oras ti panagawidna.”
Dagiti Recording Agpaay iti Pannangan iti Arubayan ti Kamalig
Natakuatan dagiti taga Canada a sientista a maay-ayo a mangan dagiti urbon dagiti taraken no mapangngeganda kadagiti recording, ireport ti New Scientist. “Inrekordmi ti kutak ti maysa nga upa no adda masarakanna a taraon a kayatna a kanen dagiti piekna,” kuna ni Luis Bate iti University of Prince Edward Island. Idi naipatokar ti recording babaen kadagiti loudspeaker nga asideg iti taraon, nangan dagiti piek uray awan ti inada. Ngem masapul nga umiso ti uni. Nadlaw ni Bate: “Saan nga aggunggunay dagiti piek idi pinatokarmi ti uni ti upa apaman a makapessa, nga iti panagdengngegko ket pareho iti uni ti upa no ayabanna a mangan dagiti piek.” Panggep dagiti sientista a papartaken ti panagdakkel dagiti ayup, ket iti damo nga eksperimento, dimmakkel dagiti piek iti agarup 20 a porsiento a naparpartak ngem iti gagangay a panagdakkelda kabayatan ti umuna a tallo a lawas. Iti umasping nga eksperimento, dagiti piek ti turkey ken dagiti burias magutugotda met a masansan a mangan.
Napeggad a Reseta
Inreport ti pagiwarnak nga Stuttgarter Nachrichten nga “idi napan a tawen, ad-adu ti natay idiay Alemania gapu kadagiti agas ngem kadagiti aksidente iti lugan.” Naipadamag nga agarup 25,000 a tattao ti natay idi 1998 gapu iti di umiso a naireseta nga agas. Mamitlo a daras nga ad-adu daytoy ngem iti natay iti aksidente iti lugan iti isu met laeng a tiempo. Maikadua laeng a makagapu ti self-medication (panagtomar ti agas nga awan reseta ti doktor). Agparang a ti kangrunaan a makagapu isu ti kinakurang ti impormasion ken pannakasanay dagiti doktor maipapan kadagiti agas ken iti epektoda. Kinuna ti pharmacologist a ni Ingolf Cascorbi a sigun iti maysa a pattapatta, “kada tawen idiay Alemania, naliklikan koma ti 10,000 nga ipapatay ken 250,000 a kaso dagiti tattao nga agsagsagaba kadagiti nakaro nga epekto ti agas no adda naan-anay a panagsirarak ken panagsanay,” kuna ti report.
Umasping iti dayta, ireport ti Pranses a magasin a Sciences et avenir ti maysa a nabiit pay a panagadal idiay Francia a nangipalgak a kadagiti 150,000 a naireseta kadagiti tattao nga agtawen iti nasurok a 70, agarup 10,700 kadagitoy ti kamali wenno saan nga epektibo. Agarup 1 iti kada 50 a reseta ti mabalin a napeggad gapu kadagiti posible a reaksionna iti dadduma nga agas a naireseta wenno dadduma pay a risgo. Idiay Francia, dagiti lallakay ken babbaket busbosenda ti agarup maysa a milion nga aldaw kada tawen iti ospital gapu kadagiti di nasayaat a reaksion a mainaig kadagiti agas.