Panangmatmat iti Lubong
Pannakaungaw Dagiti Brown Bear ti Europa?
Agpegpeggad a maungaw dagiti brown bear idiay Makinlaud a Europa, sigun iti World Wide Fund for Nature (WWF). Bimmassit ti bilangda agingga nga innemda laengen. “Ti kabiitan a maungaw kadagitoy a klase dagiti brown bear ket dagidiay adda idiay Francia, España ken Italia. Mamakdaar dagiti mangitantandudo iti pannakasalaknib dagiti kinabaknang ti nakaparsuaan sadiay a mabalin a maungaw dagitoy malaksid no manayonanda kadagiti oso nga aggapu iti sabali a lugar,” kuna ti The Daily Telegraph ti London. “Idiay Italia, uppat laengen ti oso idiay makin-abagatan nga Alps,” kuna pay ti periodiko. Idiay Grecia, nakaro a parikut ti maiparit a panangpatay dagiti agtartaraken iti baka ken uyokan gapu ta makaungetda iti ipapatay dagiti baka wenno pannakadadael dagiti balay ti uyokan. No paggidiaten, ipadamag ti nadumaduma a paset ti Makindaya a Europa nga umad-adu dagiti oso. Ti nainget a panangsalaknib ken programa ti panagpaadu idiay Romania ti gapu nga immadu dagiti oso. Ket idiay Russia, a pakasalsalakniban ti oso, adda 36,000 nga oso. “Masapul ti naganat a panagtignay tapno maispal dagiti kaudian nga oso iti Makinlaud a Europa,” kuna ni Callum Rankine, ti WWF’s Campaign for Europe’s Carnivores. “No awan ti naganat a panagtignay, maungawto dagitoy nga oso.”
Nangina a Panangngaasi
Minilion a tattao ti nagunggonaanen kadagiti naidonar nga agas no panawen ti krisis. Ngem ipalgak ti nabiit pay a surbey ti World Health Organization (WHO) a dagiti naidonar nga agas ket masansan a kurang ti pakabigbiganda wenno limitado laeng ti panawen a pannakaidulinda. Nupay maipatulodda gapu iti nagsayaat a panggep, adu nga agas ti “saan a maisambut iti naganat a pakasapulan ket apaman nga addadan iti pagilian, maipempenda iti datin a napumpunno a pagipempenan kadagiti donasion isu a narigaten ti pannakaiwarasda,” kuna ti opisial ti WHO a ni Dr. Jonathan Quick. Di maitutop ti nasurok a kagudua kadagiti agas a naidonar idiay Bosnia. Kasapulan idi a maipatulod dagiti espesial a makina idiay Armenia ken Mostar, Bosnia ken Herzegovina, tapno mauram dagiti di maitutop nga agas. Dua agingga iti uppat a milion a doliar ti napattapatta a gastos iti pannakaipatulod ti 1,000 a tonelada a di maitutop nga agas manipud Croatia tapno umiso ti pannakadadaelda iti sabali a lugar.
Panagusar iti Uni kas Appan
Nupay kolor wenno angot ti pangallukoy ti kaaduan a mula kadagiti mang-pollinate kadakuada, babaen ti uni, kasta met laeng ti maaramidan ti tropikal a Mucuna holtoni, kuna ti Aleman a magasin a Das Tier. Daytoy nga agkalatkat a mula ket sarungkaran dagiti panniki, a mangpataud iti kaasping ti aglawlawda babaen ti panangyallatiwda kadagiti ultrasound a signal. Natakuatan dagiti sientista idiay Erlangen University a ti nektar ti mula ket agserbi kas “para kallingag,” babaen ti panangkallingagna kadagiti ultrasound a signal a direkta a mangngegan dagiti panniki. “Iti kastoy a wagas, ad-adda a palakaen ti mula ti panagbirok dagiti panniki kadagiti sabong,” kuna ti magasin.
Dagiti Peggad ti Uong
“Nakaad-adu dagiti matay ken masabidongan iti kada tawen idiay Makindaya a Europa ken makin-amianan nga Italia, a sadiay kaugalian ti panagala iti uong,” kuna ti The Times ti London. Agsipud ta limmatak ti panagluto iti atap nga uong, mamakdaar dagiti eksperto kadagiti peggad ti pannangan iti aniaman kadagiti ag-250 a makasabidong a kita nga agtubtubo kadagiti bario ti Britania. Makapapatay no makan dagiti kita ti uong a kas iti death cap ken ti destroying angel. Tapno masalakniban dagiti agal-ala iti uong, maparparegtada a makikuyog kadagiti grupo nga idadauluan dagiti tattao a makailasin kadagiti natalged nga uong. “Awan dagiti simple a pagannurotan a makaibaga a natalged wenno makadangran ti [uong], isu a minamaag no itultuloymo ti agala a bukbukodmo a dika agpatulong iti maysa nga eksperto,” imballaag ti maysa a nabayagen a miembro ti British Mycological Society.
Dagiti Epekto ti AIDS iti Ekonomia
Ti AIDS ket saan a basta trahedia iti salun-at ti publiko, dayta ti napartak a mangdaddadael iti ekonomia idiay Africa, kuna ti Le Monde. Tangay 23 a milion a tattao ti addaan iti HIV ken 2 a milion ti matay iti kada tawen gapu iti virus, “ti epidemia ti AIDS ti mangpukawton kadagiti irarang-ay ti ekonomia ken kagimongan idiay Africa.” Agsagsagaba dagiti kompania idiay Africa gapu ta umad-adu dagiti empleado nga aglangan wenno matay gapu iti dayta a sakit. Napukawanen ti maysa a kompania ti tren iti nasion iti nasurok a 10 a porsiento kadagiti trabahadorna. Iti maysa pay a dakkel a kompania, addaan iti HIV ti 3,400 kadagiti 11,500 a trabahadorna. Kumapkapuy ti agrikultura bayat nga umad-adu a mannalon ti addaanen iti AIDS. Kanayonanna, bumasbassit dagiti ages-eskuela, ken umad-adu dagiti saan a nakaadal, agsipud ta awan kuarta dagiti pamilia wenno awan panawenda a mangpaadal kadagiti annakda ket ginasut a mannursuro ti natayen gapu iti AIDS.
Ipakpakaasi Dagiti Astronomo ti Kinaulimek
Kumarkaro ti pannakaupay dagiti astronomo ti radio, a dumdumngeg kadagiti signal a pakaammuanda iti itataud dagiti umuna a galaksi ken bituen gapu iti “kinaadu dagiti alikamen ti moderno a sibilisasion,” kuna ti International Herald Tribune. Napigpigsa nga amang ti uni dagiti estasion ti telebision, transmiter ti radio, communications satellite, ken maaw-awit a telepono ngem iti uni a mangngegan iti law-ang nga ikagkagumaan a denggen dagitoy a sientista. Tapno maitultuloy dagiti astronomo ti panagsirarakda, agbirbirokda iti naulimek a disso “a pakaiparitan ti amin a kita ti transmision ti radio.” Planoda ti mangibangon sadiay iti adu nga antena ti radio a maiwaras iti ginasut a kilometro a “mamin-100 a napigpigsa ngem kadagiti instrumento a maus-usar kadagitoy nga aldaw.” Namnamaen dagiti sientista a dagiti maammuanda nga impormasion ti makatulongto a mangsungbat kadagiti saludsod maipapan iti nagtaudan iti panawen, law-ang, ken materia.
Napartak nga Immadu Dagiti Tumatayab Idiay Mexico City
Rumigrigaten a lapdan ti panagadu dagiti tumatayab idiay Mexico City. Kas naipadamag iti periodiko a Reforma, agarup 1,335,000 a kalapati ti agnanaeden iti siudad. Dagiti monumento ken estatua ti pagay-ayat dagiti tumatayab a paginanaan. Impakaammo dagiti eksperto iti panangkontrol kadagiti tumatayab nga “inruamen dagiti tumatayab ti bagida iti kabesera babaen ti panangbingayda iti inaldaw a panagdaliasatda iti tallo a kapaset,” kuna ti periodiko. “Pilienda ti maysa a disso a pagturoganda no rabii, ti maysa pay lugar a pagbirokan iti taraonda, ken ti sabali pay a pagpasiaranda, ngem [iti tunggal disso] mangibatida iti pagilasinan iti kaaddada babaen kadagiti lugitda.” Mangpataudda met iti adu a klase ti sakit manipud allergy agingga kadagiti impeksion gapu iti bakteria, fungi, ken virus. “Insingasing” ti International Association for the Ecological Protection and Peaceful Relocation of Urban Doves “ti pannakaaramid ti linteg a mangiparit iti panangpakan kadagiti tumatayab kadagiti publiko a lugar.” Nupay kasta, isingasingna met ti “pannakadusa ti siasinoman a mangpatay iti tumatayab kas pangkontrol iti iyaaduda.”
“Maar-arakup Agingga a Matay”
“Maar-arakup agingga a matay ti maysa kadagiti kabayagan ken kadakkelanen a kayo iti lubong,” kuna ti The Australian. Ti puon ti kauri, a masarakan iti amianan ti Auckland, New Zealand, ket tinawen a sarsarungkaran ti rinibu a turista gapu ta nakairuamandan nga arakupen ti nagdakkel a bungedna. Gapu itoy, mabaddebaddekanda dagiti ramutna. “Nasurok a 50 a metro [160 a pie] ti katayag ti kayo ngem saan a maysa kadagiti katayagan iti lubong,” kuna ti periodiko. “Ngem no mausig ti kaadu ti kayona, mairaman dayta iti kadakkelan.” Tangay agdinamag kas “ti kalakayanen iti kabakiran,” indeklara dagiti autoridad a 2,000 ti tawennan ngem mapapati a mamindua iti dayta ti tawenna. Agsipud ta nalasatannan amin dagiti natural a didigra, peste, ken pangta a mapukan kadagiti naglabas a tawtawen, mabalin nga ita, dayta ket maar-arakup agingga a matay. Kuna ti maysa a mangitantandudo iti pannakasalaknib dagiti kinabaknang ti nakaparsuaan: “Nalabit matmatayen ngem saanmi nga ammo no din malapdan wenno malapdan pay ti ipapatayna.”
Ti Panagpasuso Mangkontrol iti Timbang?
Kuna dagiti managsirarak a natakuatandan ti maysa pay a pagimbagan ti panagpasuso: Mabalin a makatulong tapno malapdan a lumukmeg unay ti maladaga inton nataenganen. Kas naipadamag iti Aleman a pagiwarnak a Focus, inammo ti maysa a timpuyog dagiti managsirarak a taga Munich University ti timbang ti 9,357 nga ubbing a lima agingga iti innem ti tawenda ket inusigda ti naipakan iti tunggal maysa kadagitoy idi maladagada. Impakita dagiti resulta a dagiti maladaga a napasuso iti tallo agingga iti lima a bulan ket 35 a porsiento a saan unay a limmukmeg idi ageskueladan ngem kadagidiay saan pulos a napasuso. Kinapudnona, no nabaybayag ti pannakapasuso ti maladaga, basbassit ti posibilidad a lumukmegto unay. Impagapu ti maysa a managsirarak daytoy a makagunggona nga epekto kadagiti ramen ti gatas ti ina, a makatulong iti metabolismo.
Kasano Kaadu a Danum ti Kasapulan ti Ubbing?
Masansan a nagbassit ti in-inumen dagiti ubbing a maysa agingga iti uppat ti tawenda. Naipalgak daytoy iti panagadal ti Research Institute for Child Nutrition, idiay Dortmund, Alemania, ken naipadamag iti Test, maysa a magasin dagiti aggatgatang. Dagiti ubbing nga agtawen iti maysa agingga iti uppat ti nangnangruna a nalaka a maugotan isu a rumbeng nga uminumda iti maysa a litro a pluido iti kada aldaw malaksid pay iti inumenda no pannangan. Iti promedio, kakatlo a basbassit ngem daytoy ti in-inumenda—ket saan a kanayon a kayatda dayta. Naammuan dagiti managsirarak nga iti 1 kadagiti 5 a kiddaw ti ubing nga uminum, saan a pinatgan ti ama wenno ina dayta. Ania ti kasayaatan nga inumen? Iti lugar a natalged, ti kasayaatan isu ti nadalus a danum, kuna ti Test.