Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano nga Agballigiak iti Panagnaedko iti Sabali a Pagilian?

“Idi simmangpetak idiay eropuerto, makaaw-awidenakon! . . . Diak magagaranen a makigasanggasat ken maragsakan nga agtakuat. Iti ababa a pannao, mailiwak unay idin nga agawid.”​—Uta.

MAKAPAAMAK no bukbukodmo iti sabali a pagilian. Ngem kas impakita ti napalabas nga artikulo maipapan iti daytoy a serye, adu nga agtutubo ti mangikeddeng nga agyanda iti sumagmamano a panawen iti sabali a pagilian. Dadduma ti ageskuela wenno mangsagrap iti espesial a pannakasanay sadiay. Kayat ti dadduma ti agsursuro iti sabali a lenguahe. Kayat met ti sabsabali ti mangged laeng. Ngem immakar ti dadduma tapno agserbi iti sabsabali a pagilian nga agkasapulan kadagiti manangaskasaba iti Pagarian.

Ipapantayon a nainsiriban dagiti panggep ti panagnaedmo iti sabali a pagilian​—dagiti panggep a nangusigen kadagiti naespirituan a kasapulan ken kalatmoa​—ania ti maaramidam tapno masierto nga agballigi ti panagnaedmo sadiay?

Agbalinka a Determinado a Makibagay

Umuna, masapul a situtulokka a makibagay. Di kaipapanan dayta a lipatemon dagiti Nakristianuan a prinsipiom wenno dagiti naespirituan a rutinam. Ngem nalabit kaipapanan dayta a nasken a sursuruem a tagiragsaken dagiti taraon nga ita laeng a maramanam, sursuruem ti sumagmamano a pagannurotan maipapan iti nasayaat a kababalin, wenno padasem dagiti baro a pamay-an ti panangaramid kadagiti bambanag. Mabalin a naiduma unay dagitoy a baro a kustombre iti pamay-an ti panangtamingmo kadagiti bambanag idiay pagiliam. Ngem mabalin a mayaplikar a naimbag ditoy ti bilin ni Jesus nga ‘isardengyo ti manguk-ukom.’ (Mateo 7:1) Kinapudnona, awan puli wenno kultura nga addaan kalintegan a mangibaga a natantan-ok ngem iti sabsabali. (Aramid 17:26) No kasano a rumbeng a liklikan dagiti natataengan a tattao ti mangbabalaw a panamagdidilig kadagiti agtutubo idi unana ken kadagiti agtutubo kadagitoy a panawen, masapul met koma a liklikan dagiti agtutubo iti sabali a pagilian ti mangbabalaw a panangidilig iti sabali a pagilian iti nakayanakanda a pagilian. (Eclesiastes 7:10) Ipamaysam ti atensionmo kadagiti nasayaat a banag a maipaay daytoy baro a pagilian ken ti kulturana. Kasta met a no nalaklakam a masursuro ti lenguahe daytoy a pagilian, nalaklakam a maipasig ti riknam iti dayta.

Sibaballigi a nakibagay ni apostol Pablo iti nadumaduma a kultura iti trabahona kas misionero agsipud ta situtulok a nagbalin “nga isuamin a bambanag iti amin a kita ti tattao.” (1 Corinto 9:22) Mabalin a makatulong kenka a makibagay ti kasta met la a kababalin. Ni Adrianne ket maysa nga au pair idiay Alemania, a tumultulong nga agtagibalay para iti maysa a pamilia kas supapak ti panagdagusna kadakuada. Ilawlawagna: “Masapul a makibagayak a naimbag agsipud ta diak manamnama a makibagay kaniak dagiti sabsabali.”

‘Mailiwak!’

Kabayatan ti umuna a sumagmamano a lawas, gagangay laeng ti maldaang ken mailiw. Ipakita ti Biblia a ni Jacob ‘nasged unay ti panangil-iliwna iti balay ni amana,’ nupay nasuroken a 20 a tawen nga agnanaed idi ni Jacob iti sabali a pagilian! (Genesis 31:30, NW) Isu a dika masdaaw no makasangitka no dadduma. Siempre, no sangkapanunotmo dagiti napanawam, ad-adda laeng a maldaangka. (Numeros 11:4, 5) Ti kasayaatan a pangparmekmo iti panagleddaangmo isut’ panangiruammo iti bagim iti baro a rutinam ken aglawlawmo. Nupay nasayaat ti makikomunikar iti pamiliam babaen ti panagsurat wenno panagtelepono, mabalin a marigatanka a makibagay iti baro a pagtaengam no masansan a teleponuam ida.

Adu a Kristiano nga agtutubo ti nakapaneknek a ti panangaramidda manen iti naespirituan a rutinada ti kasayaatan a pangsumra iti kinalidayda. (Filipos 3:16) Malagip ni Amber dagiti immuna a lawasna iti sabali a pagilian: “Marigatanak idi no rabii, no awan ti aniaman a maaramid, isu nga inkagumaak ti agadal pay wenno agbasa iti libro.” Agsao ni agtutubo a Rachel, maysa a Britano nga au pair idiay Alemania, manipud iti mismo a kapadasanna ket kastoy ti maibagana: “Makilangenka nga ensigida iti kongregasion. Makigimongka a dagus.” Iti damo, mabalin a kasapulam ti dadduma a tulong tapno makatabunoka kadagiti gimong. Ngem iti uneg ti kongregasion Kristiano, makasarakka kadagiti nasayaat a gagayyem nga agbalin a “kakabsat a lallaki ken kakabsat a babbai ken inna.”​—Marcos 10:29, 30.

Ti pannakipaset iti trabaho a Nakristianuan a panangasaba ket napateg met a paset ti nasayaat a naespirituan a rutina. Ti panangasaba ket saan laeng a makagunggona kenka iti naespirituan no di ket tumulong kenka a makibagay iti baro a kultura ken lenguahe.

Kamaudiananna, itultuloymo ti nakaugaliam a panagkararag ken personal a panagadal. Napateg dagitoy tapno agtalinaedka a nasalun-at iti naespirituan. (Roma 12:12; 1 Timoteo 4:15) Isu a sinigurado ti nadakamat itay a ni Adrianne a nangitugot iti literatura ti Biblia a naimaldit iti bukodna a lenguahe.

Panagnaed iti Mangpadagus a Pamilia

Inyurnos ti dadduma nga agtutubo a Kristiano ti makipagnaed kadagiti manamati a pamilia bayat nga addada iti sabali a pagilian. Nupay ti nangpadagus a pamilia ket di manamnama nga agbalin a pannakaama wenno pannakainam, makapagbalinda a nasayaat a kakadua ken gubuayan ti naespirituan a pammaregta.​—Proverbio 27:17.

Nupay kasta, napateg ti silulukat a pannakikomunikar iti mangpadagus a pamilia tapno mataginayon ti nasayaat a relasion. (Proverbio 15:22; 20:5; 25:11) Kuna ni Amber: “Masapul nga adda pamalatpatam iti masapul nga aramidem. Kasapulan nga ammuem dagiti namnamaen ti nangpadagus kenka. Ket ammoda met koma dagiti namnamaem.” Ammuem dagiti pagannurotan ti pamilia iti balay ken no ania ti paginggaan ti namnamaenda a pannakipasetmo kadagiti trabaho. Masapul a silalawag a mapagsasaritaan dagita a banag.

Nangnangruna a makapakarit ti kasasaadmo no, kas pagarigan, ta makidagdaguska iti pamilia a saanmo a kapammatian. Yantangay mabalin a di maawatan ti pamilia ti takdermo maipapan kadagiti prinsipio ti Biblia, mabalin a maamirismo nga addakanto kadagiti makapakompromiso a kasasaad. (Proverbio 13:20) Dagiti kalikagum a mangaramid kadagiti trabaho iti balay ket mabalin a maigiddan kadagiti naespirituan nga obligasion, kas ti itatabuno kadagiti Nakristianuan a gimong. Isu a no mapilitanka nga agdagus iti pamilia a saanmo a kapammatian gapu kadagiti di maliklikan a kasasaad, mangaramidka koma kadagiti natalged a pamuspusan.

Kastoy ti isingasing ni Rachel: “Siertuem nga ammoda a maysaka a Kristiano. Ti kasayaatan ket ibagam a dagus kadakuada.” Mangsalaknib kenka ti panangilawlawagmo kadagiti narelihiosuan ken moral a pagannurotam. Ilawlawagmo met iti amom no kasano kapateg kenka dagiti Nakristianuan a gimong ken ti panangasaba. Kamaudiananna, sakbay a mangrugika, nainsiriban no siertuem a maisurat ti tulagan maipapan kadagiti napateg a banag kas iti oras ti panagtrabaho, oras a mabalinka a pumanaw, ken sueldo. Daytoy ti manglapped iti pannakapaaymo inton agangay.

Panangrisut Kadagiti Parikut

Iti laksid dagiti kasayaatan a panagreggetmo, mabalin a rumsua latta ti problema. Kas pagarigan, kasano ngay no kalikaguman dagiti nakidagusam a pumanawka iti pagtaenganda? Talaga a makapaupay daytoy. No adda rumsua a di panagkinnaawatan, ikagumaam ti makisarita kadagiti nakidagusam babaen ti natanang ken nainkalintegan a pamay-an. (Proverbio 15:1) Situtulok koma a bigbigem ti aniaman a nagkamaliam. Nalabit balbaliwandanto ti pangngeddengda. No saan, masapul nga agbirokka iti sabali a pagdagusam.

Mabalin a nasken nga agpatulongka gapu iti sumagmamano a problema. Kas pagarigan, nalabit kasapulam ti kuarta wenno agsakitka. Tangay pagamkam a nalabit iyawiddaka dagiti nagannak kenka, mabalin a bumdengka a mangipakaammo iti mapaspasamak. Malaksid iti dayta, adayo ti ayanda ket mabalin a dida ammo no kasano a tamingen ti kasta a kasasaad iti sabali a pagilian. Ngem mabalin a napadasanen dagiti panglakayen iti kongregasion iti dayta a lugar a tinaming ti kasta a parikut ket nalabit adda sumagmamano a praktikal a maibalakadda. Mabalin a matulongandaka pay a mangikeddeng no kasapulan a maipakaammo daytoy a banag kadagiti nagannak kenka.

Panagawid

Agpapan pay kadagiti rigat ken karit, makagunggona a kapadasan ti panagnaed iti sabali a pagilian, nangnangruna no mapanka sadiay gapu kadagiti naespirituan a panggep. Siempre, dumtengto ti panawen nga agawidka iti nakayanakam a pagilian. Kuna ni Andreas: “Gapu iti nagadu a nasayaat a pakalaglagipan​—malipatamton dagiti di makaay-ayo a kapadasan​—marigatanak unay idi a pumanaw.” Nupay kasta, dika namnamaen a kellaat a balbaliwan ti gagayyemmo wenno ti pamiliam idiay pagiliam ti wagas ti panagaramidda kadagiti banag ita ta nagsublikan nga addaan iti baro a kababalin a nasursurom iti sabali a pagilian. Kanayonanna, dika ruroden ida kadagiti naynay a palagip no kasano nga aramiden dagiti bambanag iti sabali a lugar. Natural a kayatmo nga ibaga iti dadduma ti maipapan kadagiti kapadasam, ngem dika maupay no saan nga amin ket maragsakan iti ibagbagam.

Nalawag a masapul nga ikeddengmo a naimbag no agnaedka iti sumagmamano a panawen iti sabali a pagilian. No kalpasan a nagsasaritaanyo dayta a banag kadagiti nagannak kenka, ikeddengmo nga adda dagiti nasayaat a rason nga umakarka, agsaganaka a mangdaer kadagiti karit a sarangtemto. Kas iti aniaman a napateg a desision a sarangtem iti biag, nainsiriban no kuentaem nga umuna ti magastos.​—Lucas 14:28-30.

[Footnote]

[Kahon/Ladawan iti panid 27]

Dagiti Natalged a Singasing

● Idulinmo iti natalged a lugar ti pasaportem, kuartam, ken tiketmo nga agawid.

● Agpa-xerox-ka iti sumagmamano a kopia ti pasaportem agraman ti entry permit ken/wenno visam, ti tiket-mo nga agawid, ken dadduma pay a napateg a papeles. Idulinmo ti maysa a set dagidiay a kas kopiam, ket mangipatulodka iti maysa a set kadagiti nagannak kenka wenno kadagiti gagayyemmo iti pagilian a nakayanakam.

● Kanayon nga itugotmo ti numero ti telepono dagiti nagannak kenka wenno dagiti gagayyemmo iti pagilianyo ken ti pagdagusam a pamilia.

● Salimetmetam ti nadalus a kababalin kadagiti saanmo a kasekso, pamilia man ti pakidagdagusam, idiay eskuelaan, iti pagtrabahuan, wenno iti dadduma pay a lugar.

● Sursuruem ti sumagmamano a napapateg a sasao iti lenguahe ti papanam a pagilian.

● Agpa-checkup-ka sakbay a pumanawka. Siguraduem nga adda umdas a suplaymo iti aniaman nga agas a mabalin a kasapulamto.

[Ladawan iti panid 26]

No adda rumsua a diyo panagkinnaawatan iti pamilia a nangpadagus kenka, makisaritaka kadakuada iti natanang a wagas