Panangkuenta ti Gastos ti Iyaakar iti Nabaknang a Daga
DAYTAT’ maysa a pamiliar a buya kadagiti konsulado iti amin a di narang-ay a lubong: maysa a siled a pagurayan a napno kadagiti tattao a sinenerbios a mangur-uray ti interbioda. Iti pakaibatayan dayta ababa ngem napateg a diskusion, maammuanto no makaaladat’ visa nga agturong iti industrialisado a daga iti Laud. Adut’ mamati a daytoyto ti tiketda iti kinarang-ay. “Nagtartrabahoak ti narigat iti uppat a tawen, ket diak pay pulos kabalinan ti gumatang ti radio,” inreklamo ti maysa nga agtutubo iti Akinlaud nga Africa. “No addaak la koma idiay Inglatera wenno iti Estados Unidos, addaanak koma itan ti kotse ken kabukbukodan a lugar a paggianan.”
Di narigat a maawatan no apay adu kadagiti napanglaw, di narang-ay a nasion addaandat’ kakasta a rikna. Para kadakuada, narigat ti agbiruk ti pagtrabahuan, ken nababa ti sueldo. Dagiti urnong ib-ibusenen ti implasion. Mammano dagiti pagtaengan ken napunnodan. Dagiti tattao agus-usarda kadagiti pagan-anay nga imbelleng dagidiay adda kadagiti nabakbaknang a dagdaga. Adut’ makarikna a napupokdan iti gayong-gayong ti ekonomia.
Ket anian a makaawis ti nabaknang a Laud! Kinuna ti maysa nga agtutubo a lalaki idiay Sierra Leone: “Dadduma a nakapan idiay ballasiw-taaw nagsublida ket ibagada dagiti estoria a mangted kadakami ti tured a mapan ken kitaen a mismo dagiti industrialisado a dagdaga. Kunaenda nga agtrabahoka ti narigat, ngem makaalaka ti adu a kuarta ket masuportaram ti bagim ken magun-odam pay dagiti dadduma a kinaluho, kas ti kotse. Ket no agsublika ditoy nga addaan dua a ribo a doliar, mabalinmon ti mangipasdek ti negosio ken mangasawa.”
Di pagsiddaawan, dadduma nga ad-adipen ti Dios kasta met ti rasonda. Maysa a kabsat a babai a taga Africa kinunana: “Dakami nga agtutubo iti organisasion ti Dios dumdumngegkami kadagiti panagpapatang maipapan kinasayaat ti magapgapuanan dagidiay napan iti ballasiw-taaw. Ket no dadduma saludsodak ti bagik, ‘Kasanoak met? Apay nga agrigrigatak ditoy? Mapanak ngata wenno agbatiak?’”
No agbibiagkayo iti napanglaw a pagilian, mabalin a pinampanunotyo met no ti iyaakar pasayaatenna ti kualidad ti panagbiagyo. Nupay kasta, ti idadayo iti ganggannaet a daga ket maysa a nagdakkelan a proyekto, maysa a nangina ken serioso nga addang. Mabalin nga iramanna ti panangadal ti baro a pagsasao, pannakaadda kadagiti baro a paglaingan, pannakibagay iti baro a kultura, panangibtur ti gura nga iyebkas ti kaaduan kadagiti ganggannaet, ken panangadal ti interamente a baro a panagbiag. Kaskasdi, adut’ Kristiano a naballigi ken napaneknekan a makatulong kadagiti kongregasion iti baro a pagnanaedanda, agserserbida kas mapagulidanan nga agibumbunannag, payunir, papanglakayen, ken ministerial nga ad-adipen.
Saan nga amin, nupay kasta, ket naimbag ti nagapuananda. Dagiti rigat ken tuok ti idadayo imbungana ti naespirituan a pannakadadael para kadagiti dadduma. Nalawag, ngarud, ti kasta nga iyaakar saan koma nga aramiden no awan ti serioso, nainkararagan a panagpanunot. Imbalakad ti Biblia idiay Proverbio 3:5, 6: “Agtalekka ken Jehova iti amin a pusom ket dika agtalged iti pannakaawatmo met laeng. Kadagiti amin a dalanmo isu ti bigbigem, ket isu iturongnanto dagiti desdesmo.” Wen, kayatyo a siguraduen nga agtigtignaykayo a maitunos iti pagayatan ni Jehova. (Santiago 4:13-15) Ken nangted ni Jesus kadagiti praktikal a balakad tapno matulongankay a mangaramid iti daytoy idi a binalakadanna dagiti managimdengna a ‘kuentaenda ti magastos.’ (Lucas 14:28) Daytoy iramanna ti ad-adda pay ngem ti panangusig ti pinansial. Kaipapananna daytoy ti panangibilang ti posible a naespirituan a gastos ti idadayo.
Dagiti Kinapudno ti Biag iti Ballasiw-taaw
Sakbay nga umakar iti sadinoman, addaankay koma ti nasayaat, realistiko nga ideya no aniat’ namnamaenyo a magun-odan inton addakayon sadiay. No posible, mangaramid ti pakauna nga isasarungkar ken kitaenyo a mismo no aniat’ kaasping dagiti kasasaad. No saan a kasta, agtalekkayton iti segundamano nga impormasion. Ipakdaar ti Biblia: “Ti nanengneng patienna amin a sao, ngem ti manakem a tao matmatanna a nalaing ti papananna.”—Proverbio 14:15.
Dadduma nagun-odanda amin ti impormasionda maipapan ti biag iti Akinlaud a dagdaga manipud kadagiti pabuya iti sine ken telebision. Patienda ngarud a tunggal maysa nga adda sadiay ket nabaknang, agmanmaneho ti baro a kotse, ken agbibiag iti naluho a pagtaengan. Ti kinapudno, nupay kasta, ket naidumat’ bassit. Adu a nababaknang a dagdaga addaandat’ makapadanag a tukad ti kinapanglaw, kinaawan pagtaengan, ken kinaawan pagtrabahuan. Ket adu kadagiti kapanglawan nga agnanaed isuda dagiti baro nga imigrante. Ilawlawag ti konsular nga opisial ti embahada ti E.U. iti maysa a napanglaw a pagilian: “Di mabigbig dagiti tattao no kasano karigat ti mangrugi nga agnaed idiay America. Dadduma agsuratda kadagiti naggapuanda a pagtaengan a kunkunada a nasayaat ti kasasaadda—no kasano a nakagatangda ti dua a kotse ken maysa a balay—ngem ti kinapudnona talaga nga agrigrigatda.”
Ti kasasaad ket umas-asping iti sabali a lugar. Ni Mr. Sahr Sorie ket maysa a mangisursuro a Makinlaud nga Africano a nagnaed ken nagadal idiay London. Nagkumento: “Saan a nalaka ti umakar manipud Africa ken agnaed idiay Inglatera. Ti dakkel a kaadu dagiti imigrante agbibiagda iti nakapangpanglaw a panagbiag. Makitam dagiti uged ti kinarigat kadagiti rupada. Dadduma nasarakanda a nagrigat nga urnongen ti 20 pence tapno makaawag iti telepono. Masansan makiramanda iti maysa a kuarto kadagiti adu a sabsabali pay, agraman bassit a pangpapudot tapno mangpabara kadakuada. Nakaalada kadagiti nakababbaba laeng a trabaho, ngem uray pay kasta di pay umdas a pangbayadda kadagiti utangda. Dagidiay nangpanaw ti Africa tapno umadayuda iti kinapanglaw masansan nga agtungpalda a dakdakes kadagiti iskuater ti Europa.”
Dagiti pinansial a pakarikutan a naipakuyog iti panangrugi nga agnaed iti baro a daga nakalaklakana a dadaelen ti espiritualidad ti maysa. (Mateo 13:22) Pudno, komendaran ti Biblia ti napasnek a panagtrabaho. (Proverbio 10:4; 13:4) Ngem adu a napan iti ballasiw-taaw napilitanda a mangala ti dua wenno tallo a pagtrabahuan tapno maragpatda dagiti pinansial a kalatda—wenno basta agtalinaed iti agdama a pinansial a kasasaad. Bassit wenno awan pay ketdi ti mabati a tiempo iti pannakiraman iti panagdayaw iti Dios. Naliwayanen dagiti Nakristianuan a gimgimong, panagadal ti Biblia, ken ti panangiranud ti kinapudno ti Biblia kadagiti sabsabali. Dagiti sasao ni Jesus mapaneknekanda a pudno a nakas-ang: “Dikay mabalin ti agserbi iti Dios ken iti Kinabaknang.”—Mateo 6:24.
Dagiti Pakarikutan iti Moral
Ikkanyo met ti panangusig ti moral a kasasaad ti in-inanamaenyo a baro a daga. Ibaga kadatayo ti Biblia a ni Lot pinilina ti agnaed iti Distrito ti Jordan. Manipud material a panangmatmat, ti pangngeddengna kasla nainsiriban, ta “nasayaat ti pannakapadanumna iti isuamin a disso . . . , kas ti minuyongan ni Jehova.” (Genesis 13:10) Nupay kasta, dagiti baro a kaarruba ni Lot “managbasolda unay a maibusor ken Jehova”—dagiti narugit iti sekso! (Genesis 13:13) Kas resultana, “ta daydiay tao a nalinteg a makipaggian idi kadakuada iti panagkitkita ken panagdengngegna nagliday ti nalinteg a kararuana iti inaldaw-aldaw maipuon kadagiti nakillo nga ar-aramidda.”—2 Pedro 2:8.
Umas-asping, ti iyaakar idiay Laud itatta mabalin nga iparangnakayo ken ti pamiliayo kadagiti pakarikutan ken pakasulisogan iti moral a nakarkaro ngem iti nagtaenganyo a daga. Mainayon pay, mabalin a saan a mapadpadayawan dagiti natataenganen a tattao a kas pannakapadayawda idiay pagtaenganyo. Mabalin a saan a maiparparegta ti panagraem kadagiti nagannak. Mabalin a bassit ti interes dagiti kaarruba iti maysa ken maysa. Kasano a dagitoy a pakarikutan mabalin nga apektarannakayo ken ti pamiliayo? Maysa daytoy a banag nga ipaayan ti nainkararagan a panagpanunot.
Pimmanaw a Nagannak
Dadduma a nagannak pinilida a panawan dagiti pamiliada ken nagbiaheda iti ballasiw-taaw nga is-isuda. Ti planoda ket patulodanda ti pamiliada no nakapuestodan wenno nalabit panagawid nga addaan adu a kuarta. Nainsiriban ngata ti kasta nga urnos?
Ti Kasuratan obligarenna dagiti nagannak nga ipaayda dagiti material a kasapulan ti pamiliada, ket kadagiti dadduma a nakaro a kaso, mabalin a ti pilien ti nagannak ket panagtrabaho idiay ballasiw-taaw tapno maaramidda ti kasta a probision. (1 Timoteo 5:8) Kaskasdi, maobligar met dagiti nagannak nga aywananda ti naespirituan a kasapulan ti pamiliada. Kuna ti Sao ti Dios: “Dakayo nga amma, dikay ruroden dagiti annakyo, no di ket idalanyo ida iti alagaden ken pammagbaga ni Jehova.”—Efeso 6:4.
Maaramid kadi nga epektibo daytoy ti maysa nga ama no isut’ adayo manipud pamiliana iti bulbulan wenno tawtawen? Mabalin a saan. Gapuna usigenyo no ti aniaman a material a bentaha a nagun-odan ket maikari iti epekto ti kaawanyo kadagiti annakyo. Saan laeng a dayta, dagiti imigrante masansan masarakanda a di nalaklaka nga aramiden ti “gasatda” kas pinanunotda. No ti imigrante dina kabaelan a bayadan ti pasahe ti pamilia, ti panagsina mabalin nga agtultuloy pay iti tawtawen. Daytoy, kas pagbanaganna, pataudenna dagiti serioso a peggad iti moral. (Idiligyo ti 1 Corinto 7:1-5.) Makapalidingit a kunaen, dadduma iti kakasta a naririgat a sirkumstansia natnagda iti seksual nga imoralidad.
Panagtalek kadagiti Probision ti Dios
Bayat a kumapuy dagiti kasasaad ti ekonomia iti lubong, nasayaat a laglagipen a dagiti ad-adipen ti Dios dida koma madanagan amangan no mabaybay-anda. Kinuna ni Jesus: “Dikay ngarud agagawa a kunkunayo, ‘Ania ti kanenminto?’ wenno, ‘Ania ti inumenminto?’ wenno, ‘Ania ti pagpagan-anayminto?’ Ta dagiti nasion ipangpangrunada a sapulen amin dagitoy a bambanag. Ta ni Amayo a nailangitan ammona ti pannakasapulyo amin kadagitoy. Ngem birukenyo nga umuna ti pagarian ti Dios ken ti kinalintegna, ket isuamin dagitoy a bambanag mainayondanto kadakayo.”—Mateo 6:31-33.
Dagiti Saksi ni Jehova itatta agserbida iti interes ti Pagarian ti Dios babaen ti naregta a panangiwaragawag ti naimbag a damag. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Kadagiti adu a napanglaw a nasion, adda dakkel a panagkasapulan kadagiti manangaskasaba ti Pagarian. Kangrunaanna nga adda panagkasapulan kadagiti nataenganen a panglakayen ken ministerial nga ad-adipen. Imbes a mapan iti narang-ay ekonomiana a daga a ti panagkasapulan ket di met unay dakkel, pinili dagiti adu ti agtalinaed iti nakayanakanda a pagilian. Kasanot’ panagballigi ti dadduma kadagiti kakasta?
Ni Alethia, taga Akinlaud nga Africa a nagserbi iti amin-tiempo a serbisio iti 30 a tawen iti nakayanakanna a pagilian, kinunana daytoy: “Naaddaanak gundaway nga agnaed idiay ballasiw-taaw. Ti rason a diak kinayat isut’ panagayatko a makipagnaed kadagiti kailiak ken kakabagiak. Tagiragsakek ti panangtulong kadakuada a mangadal ti kinapudno tapno makapagserbikami ken Jehova a sangsangkamaysa. Awan uray maysa a banag a diak tinagiragsak iti panagtalinaedko ditoy, ket awan ti aniaman a pagladingitak.”
Ni Winifred kasta met agnanaed iti maysa a pagilian ti Africa. Ti pisikal a kualidad ti biag sadiay ket naibilang kas maysa kadagiti kababaan iti lubong. Ngem kalpasan 42 a tawen iti amin-tiempo a payunir a serbisio, kunana: “Saan a kankanayon a nalaka ti agballigi iti ekonomia. Padpadasen ni Satanas a pagbalinen dagiti bambanag a narigat, ngem ni Jehova kankanayon nga impaayannak ken inaywananna dagiti kasapulak.”
Idi ugma ni Abraham “napnek unay a ti inkari [ti Dios] mabalinna met a tungpalen kenkuana.” (Roma 4:21) Kumbinsidokayo kadi met a kabaelan ni Jehova a tungpalen ti karina ken aywanannakayo no ikabilyo nga umun-una iti biagyo ti intereses ti Pagarian? Umanamongkayo kadi iti salmista a nangisurat: “Ti linteg ti ngiwat [ti Dios] nasaysayaat kaniak ngem ti rinibo a balitok ken pirak”? (Salmo 119:72) Wenno kasapulanyo ketdi nga iyaplikar nga ad-adda pay ti balakad ni apostol Pablo? Idiay 1 Timoteo 6:8 insuratna: “No adda ngarud pagtaraontayo ken pagkawestayo, mapnektayon koma iti daytoy.” Ti ngata nainsiriban a banag nga aramiden ket, saan a panangsapul kadagiti baro nga aglawlaw, no di ket ti panangaramid ti kasayaatan iti agdama nga adda kadakayo?
Ti kasasaad ti ekonomia iti adu a dagdaga mabalin a pakaigapuan ti nakaro a rigat kadagiti Kristiano. Gapuna, no kalpasan panangusig kadagiti bambanag a nairaman, ket ikeddeng ti pamilia ti dumayo, awan rason para kadagiti dadduma ti panagbalin a manangbabalaw. (Galacia 6:5) Dagidiay nga agtalinaed mabalin a dawatenda ti tulong ni Jehova tapno maibaklayda dagiti pakarigatan nga iyeg daytoy a sistema, bayat nga agrag-oda kadagiti naespirituan a bendision nga ipapaay ni Jehova kadakuada. Laglagipenyo, iti mabiiten dagiti di kinahustisia ken panangidumduma daytoy a lubong mapalintegdanton iti sidong ti Pagarian ti Dios. Kalpasanna maaramidton a kas ti insurat ti salmista: “Ukradem [Jehova] ta imam ket pennekem ti tarigagay ti isuamin a nabiag.”—Salmo 145:16.