Masubok ti Pammati Idiay Poland

KAS INSALAYSAY NI JAN FERENC

AGTUTUBOAK pay laeng idi madama ti Gubat Sangalubongan II. Malagipko nga adda idi ulitegko a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Nakairuamanna idi a bisitaen ti pagtaenganmi ket ibasaannakami iti Biblia. Saan idi nga interesado dagiti dadakkelko, ngem talaga nga interesado da manongko a Józef, manangko a Janina, ken siak. Di nagbayag insimbolomin ti dedikasionmi ken Jehova babaen ti panagpabautisar. Agtawenak laeng iti 14 idi nabautisaranak.

Gapu ta napaliiwda ti nagsayaat nga epekto ti panagadal iti Biblia iti biagmi, dimngegen dagiti dadakkelmi. Idi nabigbig ni tatangko a kondenaren ti Biblia ti idolatria, kinunana: “No kastoy ti kunaen ti Sao ti Dios, pinagbalindatay dagiti papadi a nengneng. Barok, ikkatem amin a rebulto iti diding ket ibellengmo ida!” Kalpasan ti agarup dua a tawen, nabautisaranen dagiti dadakkelko. Nagserbida a simamatalek ken Jehova agingga iti ipapatayda.

Dagiti Sinarangetmi a Rigat

Sinaranget dagiti Saksi ni Jehova ti naririkut a kasasaad kalpasan ti gubat. Kas pagarigan, rinaut ti Office of Security ti opisina sadi Lodz, ket naaresto dagiti agtartrabaho sadiay. Idiay makindaya a Poland, dagiti Saksi ni Jehova ket siraranggas a rinaut dagiti gerilia ti National Armed Forces, gapu ti panangsugsog ti klero a Katoliko.a

Kasta met, iti daydi a tiempo, imbabawi dagiti autoridad a Komunista ti permiso nga intedda idi kadakami tapno maangay ti asambleami, ket pinadasda a pasardengen dagiti madaman nga asamblea. Kaskasdi, ti kumarkaro nga ibubusor pinaregtana laeng ti determinasionmi a mangitultuloy ti panangikasabami iti Pagarian ti Dios. Idi 1949 adda ti nasurok a 14,000 a Saksi iti reportmi ditoy Poland.

Di nagbayag, nagbalinak a payunir, maysa nga amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Ti umuna a destinok ket agarup 500 a kilometro ti kaadayona iti pagtaenganmi. Nupay kasta, idi agangay, natudinganak nga agserbi nga agdaldaliasat a manangaywan iti daya ti Lublin, saan nga adayo iti pagnanaedan dagiti dadakkelko.

Naaresto ken Naidadanes

Idi Hunio 1950, dagiti autoridad a Komunista inaresto ken pinabasoldak nga ages-espia a maipaay iti Estados Unidos. Naibaludak iti nabasa a selda. Iti rabii, inruardak tapno palutpoten ti imbestigador. “Maysa a sekta ken kabusor ti Estadotayo ti nakaikamengam a relihion,” kinunana kaniak. “Ti opisinayo ages-espia a maipaay iti America. Mapaneknekanmi dayta! Inaminen dagiti kakabsatmo nga agbiaheda iti intero a pagilian tapno agkolekta iti impormasion maipapan iti pasilidad ti militar ken kadagiti paktoria.”

Siempre, ulbod amin dagitoy a pammabasol. Nupay kasta, binalakadannak ti opisial a pirmaak ti dokumento a mangibagbaga a paglikudak ti inawaganna a “nakababain nga organisasionyo.” Maulit-ulit a pinilitnak nga agpirma. Pinilitnak pay a mangisurat iti nagan ken address ti amin a Saksi nga am-ammok ken ti luglugar a pakaiwarwarasan dagiti publikasionmi. Awan mamaay dagiti panangikagumaanna.

Kalpasanna, ti opisial pinang-ornak iti batutana agingga a napukaw ti puotko. Kalpasanna sinabuagandak iti danum tapno makaungarak, ket naituloy manen ti panagpalutpotda. Iti simmuno a rabii, siraranggas a minaloda dagiti mukodko. Sipipigsa a kiniddawko iti Dios a pabilgennak nga agibtur. Nariknak a tinulongannak ti Dios. Rinabii ti panagpalutpot iti las-ud ti dandani makatawen.

Naruk-atanak iti pagbaludan idi Abril 1951, ngem adu pay a Saksi ti naibalud. Napanak iti maysa a responsable a Saksi ket kiniddawko ti baro a destino. “Dika kadi agamak a maarestonto manen?” sinaludsodannak. “Ad-adda ketdi a determinadoak nga agtrabaho iti lugar a dakdakkel ti pakasapulan,” kinunak. Intuloyko ti trabahok kas agdaldaliasat a manangaywan, ket kalpasanna, naawisak a mangorganisar iti panagimprenta ken panagiwaras kadagiti publikasionmi ditoy Poland.

Idi, agusarkami kadagiti kadaanan a mimeograph machine ken wax stencil tapno makopia Ti Pagwanawanan. Nakapuy ti kalidad ti imprentami, ket nangina ti papel ken bassit ti suplay idi a tiempo. Masapul a maaramid ti panangkopia kadagiti naiputputong a lugar, kas kadagiti kamarin, siled iti uneg ti daga (basement), ken siled a dumna iti atep (attic). Dagidiay nasarakan, maibaludda.

Malagipko ti namaga a bubon nga inusarmi. Iti lusobna a 35 a pie ti kaunegna, adda bassit a ruangan nga agturong iti bassit a siled. Sadiay nga i-mimeograph-mi dagiti magasin. Tapno makapankami sadiay, masapul a maibabakami babaen ti tali. Maysa nga aldaw, ibabbabadak iti bubon babaen ti dakkel a timba a kayo, idi bigla a napugsat ti tali. Natnagak ket nablo ti sakak. Kalpasan ti pannakayospitalko, nagsubliak a nag-mimeograph.

Agarup daydi a tiempo, naam-ammok ni Danuta, maysa a naregta a payunir. Nagkasarkami idi 1956, ket iti simmaganad nga uppat a tawen, nagkaduakami iti ministerio iti sentral a Poland. Idi 1960 duan ti annakmi, ket inkeddengmi a sumardengen ni Danuta iti amin-tiempo a ministerio tapno maaywananna ida. Idi agangay, naarestoak manen, ket iti daytoy a tiempo naikabilak iti selda nga aduan iti utot. Pito a bulan kalpasanna, nasentensiaanak iti dua a tawen a pannakaibalud.

Sumrek ken Rummuar iti Pagbaludan

Adda nasurok a 300 a balud idiay pagbaludan ti Bydgoszcz, ket inkararagko ken Jehova a sapay koma ta mairamanko ti damag ti Pagarian kadagiti tattao a nasingpet-panagpuspusoda. Nakisaritaak iti direktor ti pagbaludan, nga insingasingko a mabalinko ti mamukis. Nasdaawak ta immanamong. Di nagbayag, barbarbasak ken pukpukisakon dagiti balud, ken kaskasabaak dagidiay interesado.

Di nagbayag, ti balud a kaduak a barbero nagustuannan ti saritaanmi. Inranudna payen ti nasursurona iti Biblia iti sabsabali. Idi agangay, binilinnakami ti direktor ti pagbaludan nga isardengmi ti kunaenna a “subersibo a propaganda.” Natibker ti kaduak a barbero. Inlawlawagna: “Idi agtaktakawak, ngem ita saanen. Adiktoak idi iti nikotina, ngem ita insardengkon ti agsigarilio. Nasarakak ti panggep ti biagko, ket kayatko ti agbalin a maysa a Saksi ni Jehova.”

Idi naruk-atanak, naibaonak idiay Poznan a mangaywan iti “panaderia,” kas pangawagmi kadagiti nalimed a pagimprentaanmi. Idi agngudo ti dekada 1950, dakkel ti simmayaatan ti panagimprentami. Nasursuromi no kasano a pabassiten dagiti panid babaen ti panangretrato​—maysa a rimmang-ayan iti teknolohiami idi​—ken ti agimprenta babaen iti Rotaprint nga offset. Idi 1960 rinugianmi metten ti nagimaldit ken nagaramid kadagiti libro.

Di nagbayag, inreport ti kaarrubami ti trabahomi, ket naarestoak manen. Idi naruk-atanak idi 1962, natudinganak nga agserbi idiay Szczecin agraman ti sumagmamano a kaduak. Ngem sakbay a nakapanawkami, immawatkami iti pagarupmi a panangiturong ti nasungdo a Kristiano a kakabsat a mapankami ketdi idiay Kielce. Nupay kasta, naarestokami sadiay ket nasentensiaanak manen a mabalud iti makatawen ket kagudua. Inallilawdakami dagiti impostor a kakaduami. Idi agangay, naduktalanda ket naikkatda iti grupomi.

Idi naruk-atanak kamaudiananna, natudinganak a mangaywan iti panagimprentami iti intero a Poland. Idi 1974, kalpasan ti sangapulo a tawen a panangliklik iti pannakatiliw, natuntondak ket naarestoak idiay Opole. Di nagbayag kalpasanna, naibaludak idiay Zabrze. “Nalpasen ti trabahom a kinaobispo,” imbaga kaniak ti direktor ti pagbaludan. “No itultuloymo nga iranud ti propagandam, maibartolinaka.”

Panangasaba Idiay Pagbaludan

Siempre, sigurado a di pay nalpas ti trabahok kas ministro. Kinapudnona, rinugiak ti panagadal iti Biblia iti dua a padak a balud. Idi agangay, rimmang-ayda agingga a binautisarak ida iti dakkel a bathtub ti pagbaludan.

Naginteres met ti dadduma a balud iti panangasabami, ket idi Abril 1977, nagtataripnongkami a nangselebrar iti Memorial iti ipapatay ni Kristo. (Lucas 22:19) Dua a bulan kalpasanna, naruk-atanakon, idi Hunio 1977, saanakon a naaresto.

Kadagidi a tiempo, pampanuynoyanen dagiti autoridad iti trabahomi. Awan duadua a dakkel ti naitulong ti ibibisita dagiti kameng ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova. Idi 1977, tallo kadagitoy ti nakisarita kadagiti manangaywan, payunir, ken nabayagen a Saksi iti nadumaduma a siudad. Iti simmaganad a tawen, dua kadakuada ti simmarungkar iti Office for Religious Affairs. Ngem, idi laeng 1989 a naikkat ti panangiparit iti trabahomi. Itatta, addan agarup 124,000 nga aktibo a Saksi ditoy Poland.

Gapu iti nakapuy a salun-at, saannak a nakuyog ni Danuta kadagiti kallabes a tawen, ngem parparegtaennak ken kayatna nga itultuloyko a bisitaen dagiti kongregasion. Kanayonto nga agyamanak kenkuana iti makapabileg a tulongna bayat ti namin-adu a pannakaibaludko.

Sigurado nga umiso ti desisionko idi naglabas a 50 a tawen nga agserbi ken Jehova a Dios. Maragragsakanak unay iti naimpusuan a panagserbik kenkuana. Napadasanmi nga agassawa ti kinaagpayso dagiti sasao a nailanad iti Isaias 40:29: “Isu [ni Jehova] ti mangpapigsa iti nakapuy: ket iti daydiay awan ti kabaelanna isu pawadwadenna iti pigsa.”

[Footnote]

[Dagiti ladawan iti panid 20]

Nagusarkami iti makina a pag-mimeograph ken kalpasanna ti Rotaprint nga offset a pagimprenta kadagiti publikasion

[Dagiti ladawan iti panid 21]

Ti asawak a ni Danuta ken siak