Apay nga Agkupas ti Ayat?

“Kasla nalaklaka ti makiinnayat ngem ti mangtaginayon iti panaginnayat.”​—DRA. KAREN KAYSER.

NALABIT di nakaskasdaaw ti iyaadu ti awanan ayat a panagasawa. Ti panagasawa ket narikut a relasion ti tao, ket adu ti saan unay a sisasagana a sumrek iti dayta. “Masapul nga ipakitam a medio nalaingka no mangalaka ti lisensia nga agmaneho,” kuna ni Dr. Dean S. Edell, “ngem makaalaka iti lisensia ti kasar no la ket ta agpirmaka.”

Gapuna, nupay adu nga agassawa ti agballigi ken pudno a naragsak, adu ti marigrigatan. Nalabit, maysa kadakuada wenno agpadada a nangnamnama iti nalabes ngem saan nga umdas ti pannakaammoda a mangtaginayon iti napaut a relasion. “No damo nga agbalinda a nasinged,” kuna ni Dr. Harry Reis, “napalalo ti panagtalekda iti maysa ken maysa.” Ipagarupda a ti kaparehada “ti kakaisuna a tao ditoy daga a makaawat iti bambanag a kas iti pannakaawatda. No dadduma agkupas dayta a rikna, ket no mapasamak dayta, madangranna unay ti panagasawa.”

Makaparagsak ta saan a mapasamak ti kasta iti adu a panagasawa. Ngem usigentayo biit ti sumagmamano a banag a nakaigapuan no maminsan ti panagkupas ti ayat.

Pannakaupay​—“Saan a Kastoy ti Ninamnamak”

“Idi nakikallaysaak ken ni Jim,” kuna ni Rose, “impagarupko no dakami ti lokal a bersion ti pakasaritaan ti ayan-ayat da Sleeping Beauty ken Prince Charming​—bin-ig a panagdinnungngo ken kinalailo ken konsiderasion ti mariknada iti tunggal maysa.” Ngem kalpasan ti sumagmamano a tiempo, kasla saanen a nalailo unay ti “nalailo idi nga agrayo” ken ni Rose. “Naupayak unay kenkuana,” kunana.

Saan a realistiko ti panangiladawan ti adu a sine, libro, ken popular a kanta iti ayat. No agin-innarem pay laeng ti baro ken balasang, mabalin a mariknada a pumaypayson ti arapaapda; ngem kalpasan ti sumagmamano a tawen ti panagasawada, ibagadanto a talaga a nagar-arapaapda la gayam idi! No ti panagasawa ti maysa a tao ket dina matulad ti kasasaad ti ayan-ayat iti estoria iti maysa a libro, kasla naan-anay a natungdayen ti naballigi koma a panagasawa.

Siempre, umno laeng nga adda sumagmamano a namnamaem iti panagasawa. Kas pagarigan, umno a namnamaem ti ayat, atension, ken panangsuportar ti asawam. Ngem, uray dagitoy ket mabalin a di matungpal. “Kasla mariknak a saanak a naasawaan,” kuna ni Meena, maysa nga agtutubo nga asawa idiay India. “Malmaldaangak ken mariknak a nabaybay-anak.”

Di Agkatunosan​—“Awan Nagpadaanmi”

“Gistay naan-anay nga agdumakami ken ni lakayko iti dandani amin a banag,” kuna ti maysa a babai. “Inaldaw a pagbabawyak unay ti desisionko a nakiasawa kenkuana. Talaga a dikam agkabagay.”

Gagangay a di agbayag, maduktalan ti agassawa a saanda a talaga nga agpada a kas ti impagarupda idi agin-innaremda pay laeng. “Ti panagasawa masansan nga ipalgakna dagiti kababalin a dida ammo a mismo idi baro ken balasangda pay,” kuna ni Dra. Nina S. Fields.

Kas resulta, kalpasan ti kasar, pagarupen ti dadduma nga agassawa a naan-anay a dida agkabagay. “Nupay adda sumagmamano a pagpadaan ti kayat ken personalidadda, kaaduan a tattao ti makiasawa a dakkel ti nagdumaanda iti estilo, ugali, ken kababalin,” kuna ni Dr. Aaron T. Beck. Di ammo ti adu nga agassawa a pagtunosen dagidiay a nagdumaan.

Panagsubang​—“Kanayon nga Agsinnungbatkami”

“Nasdaawkami no kasano kasansan ti panagapami​—agbinnugkawkami pay, wenno nakarkaro pay, dikam aginnuni iti adu nga aldaw,” kuna ni Cindy, idi pampanunotenna ti immuna nga al-aldaw ti pannakiasawana.

Di maliklikan ti panagsupiat iti panagasawa. Ngem kasano a mataming dagitoy? “Iti naballigi a panagasawa,” kuna ni Dr. Daniel Goleman, “siwayawaya dagiti agassawa a mangipeksa iti reklamoda. Ngem masansan a makapungtot ken makapasair ti pannakayebkas dagiti reklamo, kas panangtagibassit iti kababalin ti asawa.”

No mapasamak daytoy, ti panagtungtong ket agbalin a panagsinnungbat a mangikalintegan kadagiti panangmatmat ket agbalin nga armas dagiti sasao imbes nga alikamen a mangpasayaat iti komunikasion. Kuna ti maysa a grupo dagiti eksperto: “Maysa kadagiti makadadael unay a banag maipapan iti panagsupiat a di mamedmedan a kumaro ket no makaisawang ti agassawa iti mamagpeggad iti mismo a biag ti panagasawada.”

Kinaaleng-aleng​—“Naumakamin”

“Naumaakon a mangipampamuspusan iti panagballigi ti panagasawami,” impudno ti maysa a babai kalpasan ti lima a tawen a pannakiasawana. “Ammokon a dinto pulos agballigi. Isu a dagiti laengen annakmi ti pakaseknak.”

Naikuna a ti pudno a kasupadi ti ayat ket saan a gura no di ket kinaaleng-aleng. Kinapudnona, ti kinaaleng-aleng ket makadangran unay iti panagasawa a kas met iti gura.

Ngem nakalkaldaang ta nairuamen ti dadduma nga assawa iti awanan ayat a panagasawa ta pulos a didan namnamaen ti aniaman a panagbalbaliw. Kas pagarigan, kinuna ti maysa a lalaki a ti kinakasado iti 23 a tawen ket kaasping ti “panagtrabaho iti dimo kayat a trabaho.” Kinunana pay: “Aramidem ti amin a kabaelam iti kasta a sasaadem.” Kasta met, maysa a babai nga agnagan Wendy ti din mangnamnama nga agbalbaliw pay ni lakayna a nakiasawaanna iti piton a tawen. “Namin-adun a pinadasko,” kunana, “ket kanayon a pinaaynak. Nagleddaangak laeng. Diak kayat a mapasaran manen dayta. No mangnamnamaak, masaktanak laeng. Naim-imbag laengen a diak mangnamnama​—diak unay maragsakan, ngem uray kaskasano, saanak nga agleddaang.”

Ti pannakaupay, di panagkatunosan, panagsubang, ken kinaaleng-aleng ti sumagmamano laeng a mabalin a pakaigapuan ti awanan ayat a panagasawa. Nabatad nga ad-adu pay ti makagapu ngem nadakamat ti sumagmamano kadagitoy iti kahon iti panid 5. Aniaman ti makagapu, adda aya pangnamnamaan dagiti agassawa a kasla nasiluan iti awanan ayat a panagasawa?

[Kahon/Ladawan iti panid 5]

AWANAN AYAT A PANAGASAWA​—SUMAGMAMANO A MAKAGAPU

• Kuarta: “Nalabit panunoten ti maysa a makatulong ti panagbadyet a mamagtunos iti agassawa babaen ti panagtinnulongda a mangurnong iti birokda nga agpaay kadagiti nasken a kasapulan iti panagbiag, ket sagrapen ti bunga dagiti nagbannoganda. Ngem uray iti daytoy a banag, ti mamagtunos koma iti agassawa iti proyektoda a dua ti masansan a mamagsina kadakuada.”​—Dr. Aaron T. Beck.

• Panagbalin a Nagannak: “Naduktalanmi nga 67 porsiento kadagiti agassawa ti saan unayen a kontento iti panagasawada kalpasan a naipasngay ti inauna nga anakda, ket maminwalo a daras a masansan ti panagsupiatda. No dadduma, ti makagapu iti daytoy ket nabannog dagiti nagannak ken bassit ti panawenda para iti bagida.”​—Dr. John Gottman.

• Panangliput: “Gagangay a ti pananggulib ramanenna ti panangliput. Kinapudnona, ti panangliput ket pananggulib iti panagtalek. Gapu ta napateg ti panagtalek iti amin a naballigi ken napaut a panagasawa, pakasdaawan aya no ti panangliput dadaelenna ti relasion ti agassawa?”​—Dr. Nina S. Fields.

• Panagdenna: “Inton ipagna dagiti agassawa ti panagdiborsioda, nakaskasdaaw a maduktalan nga adu a tawenen a dida nagdenna. Iti dadduma a kaso, di pulos naipasdek ti seksual a relasion, ket iti dadduma, nakairuamanda laengen dayta tapno mapennek ti pisikal a kasapulan ti asawa.”​—Judith S. Wallerstein, clinical psychologist.

[Kahon/Ladawan iti panid 6]

KASANO A MAAPEKTARAN DAGITI ANNAK?

Ti kadi kalidad ti panagasawam apektaranna dagiti annakmo? Sumungbat iti wen ni Dr. John Gottman, a nangusigen kadagiti agassawa iti las-ud ti 20 a tawen. “Iti dua a panagadalna a sagsa-10 a tawen,” kunana, “a ti annak dagiti di naragsak nga agassawa naparpartak ti panagpitik ti pusoda bayat a makiay-ayamda ket dida makatalna. Iti panaglabas ti panawen, ti panagsupiat ti agassawa ti mangiturong iti nakapkapuy a magapuanan ti annak iti eskuelaan, kasano man ti kangato ti IQ-da.” Maisupadi iti dayta, kuna ni Dr. Gottman a ti annak dagiti agkatunosan nga agassawa “nalalaingda idiay eskuelaan ken nasaysayaat ti pannakilangenda iti kagimongan, agsipud ta naipakita kadakuada dagiti dadakkelda no kasano a tratuen ti sabsabali a tattao buyogen iti panagraem ken no kasano a tamingen ti panagsakit ti nakem.”