Dagiti Nalatak a Selebrasion—Di Makadangran a Pagraragsakan?

Dagiti Nalatak a Selebrasion—Di Makadangran a Pagraragsakan?

NO NGALAY ti Oktubre, adda karkarna a panagbalbaliw a mangrugrugi iti dadduma a siudad iti Francia. Mapno dagiti paglakuan kadagiti karabasa, iskeleton, ken saput. Kadagiti lokal a supermarket wenno dadakkel a tiendaan, adu a kahera ti agusar kadagiti natirad a nangisit a kallugong. Ket iti bisperas ti Todos los Santos, adda iti lansangan dagiti babassit nga ubbing nga agtuktok kadagiti ruangan ken mamutbuteng nga agpilioda no di maited ti “kidkiddawenda.”

Dagitoy a karkarna nga ugali ket paset amin ti selebrasion a maawagan Halloween wenno bisperas ti Todos los Santos. Nupay daytoy a piesta ket maipagarup idi a para laeng kadagiti Americano, nagsaknap ti Halloween iti intero a lubong. Limmatak dayta kadagiti ubbing ken adulto. Kasla naimpusuan nga inawat ti Francia ti Halloween. Sigun iti maysa a pattapatta, gistay kakatlo kadagiti sangakabbalayan a Pranses ti nangrambak iti daytoy nga okasion itay napan a tawen. Saritaen ti inaldaw a pagiwarnak ti Italia a La Repubblica a ti agdama nga uso ket maysa nga “idudur-as” nga agsaksaknap iti peninsula ti Italia. Kuna ti periodiko a Nordkurier a di kayat ti “ad-adu nga umili nga [Aleman] ti maikapis iti daytoy makapabuteng a pagraragsakan.”

Saan laeng a ti Europa ti naallukoy iti Halloween. Manipud iti Bahamas agingga iti Hong Kong, kaykayatda a rambakan ti Halloween. Ipadamag ti International Herald Tribune nga itay napan a tawen, nangangay ti maysa nga estasion ti radio idiay Sri Lanka iti salip ti “kadaksan ti ramanna a putahe ken ti makapakigtot unay nga ikkis ti ipapatay iti panawen ti Halloween.” Aglatlatak met ti Halloween

idiay Japan, a sadiay naaramiden idiay Tokyo dagiti ‘parada a mangrambak iti Halloween’ ket rinibu dagiti nakipaset.

Uray pay kadagiti paset ti lubong a saan a nalatak ti Halloween, masansan nga adda dagiti piesta ken selebrasion a kaasping dayta. Bayat ti Guy Fawkes Night idiay Britania, makitam dagiti bunggoy ti ubbing nga agpaspasiar a dumawdawat iti kuarta ken agpammarangda a pilio. Idiay Taiwan, adda ti napnuan kolor a Piesta Dagiti Parol. Agpasiar kadagiti lansangan dagiti babassit nga ubbing a nakaawit iti parol nga addaan ladawan dagiti tumatayab ken ayup. Addaan met ti Mexico iti Dia de los Muertos, wenno Aldaw Dagiti Natay, maysa a selebrasion a nagsaknapen manipud iti Mexico agingga iti Estados Unidos. Sigun iti mannurat a ni Carlos Miller, dadduma a Mexicano-Americano ti “agusar pay laeng kadagiti kayo a maskara a bangabanga a maawagan calacas ken agsala a mangidayaw kadagiti natayen a kabagianda.”

Mabalin a kaaduan a tattao matmatanda dagita a selebrasion a di makadangran a pagraragsakan—maysa a pambar dagiti ubbing ken adulto tapno agkawesda iti karkarna ken palubosanda ti konsiensiada a mangaramid iti kayatda. Ngem ti kasta a di pannakaseknan, dina bigbigen ti kinapudno a talaga a nagtaud dagitoy a selebrasion kadagiti pagano. Kas pagarigan, ti Piesta Dagiti Parol idiay Taiwan, nangrugi idi nangsindi dagiti tattao kadagiti parol gapu iti panangikagumaanda a makakita kadagiti espiritu a patienda nga agkatangkatang iti tangatang. Ti Aldaw Dagiti Natay idiay Mexico ket nagtaud iti ritual dagiti Aztec a mangidayaw kadagiti natay.

Mabalin nga ikalintegan ti dadduma a saan a napateg ti nagtaudan dagiti selebrasion a kas kadagitoy. Ngem imtuodem ti bagim, ‘Mabalin kadi a matmatan a di makadangran dagitoy a selebrasion a mangiparangarang iti dakes a namunganayan?’ Sigurado a di maseknan dagiti nangikomersio kadagitoy a selebrasion. Maipapan iti Halloween, kinuna ti maysa a representante ti Cultural Institute of Barcelona, España: “Dayta ket maysa a piesta a nairugi gapu iti komersio.” Ket no itay napan a tawen, napattapatta a $6.8 a bilion ti nabirokan iti Halloween idiay laeng Estados Unidos. Idiay Francia, maysa a kompania nga agar-aramid iti kawes para iti Halloween nakitana a dimmur-as ti negosiona iti nasurok a maminggasut iti las-ud laeng ti tallo a tawen.

Ngem rumbeng aya a makipasetka kadagita a selebrasion gapu laeng ta nalatakda wenno nalaka a panguartaan? Tapno masungbatan dayta, usigentay pay a naimbag ti selebrasion ti Halloween.

[Ladawan iti panid 3]

Bangabanga a naaramid iti asukar a nausar iti Aldaw Dagiti Natay idiay Mexico

[Credit Line]

SuperStock, Inc.

[Ladawan iti panid 4]

Idiay Britania, rambakanda ti Guy Fawkes Night babaen ti panagtemtem

[Credit Line]