Ti Nagkaykaysa a Panagkakabsat Di Narakrak
BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY EL SALVADOR
ITI ALAS 11:34 TI AGSAPA TI ENERO 13, 2001, TI GINGGINED A 7.6 ITI RICHTER SCALE TI NANGDAYYEG ITI INTERO NGA EL SALVADOR KEN NARIKNA MANIPUD PANAMA AGINGGA ITI MEXICO. MANMANONTO TI NAAN-ANAY A MAKALIPAT ITI AR-ARAMIDENDA IDI NAPASAMAK DAYTA.
“IDI nagsardengen ti kapigsaan a ginggined, timmangadkami ket nakitami a napisi ti tapaw ti bantay ken kalpasanna, kasla di naan-ano iti sumagmamano a kanito,” malagip ni Miriam Quezada. “Inyikkis ti balasangko, ‘Mamang! Agtarayka! Agtarayka!’” Pagammuan ta nargaay ti maysa a paset ti bantay ken agturturongen kadakuada. Agarup 500 a biag ti nakeltay iti komunidad ti Nueva San Salvador wenno Santa Tecla, idiay Las Colinas, ket naan-anay a nadadael ti agarup 300 a balbalay.
“Kapampanawko idiay balay ken agur-urayak iti pagluganak a bus idi nagginggined,” malagip ni Roxana Sánchez. “Idi nagsardeng ti ginggined, tinulongak ti maysa a babai a mangpidut kadagiti bagna sa napanunotko, “Nasaysayaat no agawidakon di la ket ta madanaganen ti pamiliak iti kasasaadko.’” Idi agkurba ni Roxana, nakitana a kellaat a nagpatinggan ti kalsadada iti arisadsad ti namuntuon a rugit. Awanen ti balayna!
Panangipaay iti Madagdagus a Tulong
Nasurok a 28,000 ti dagup dagiti Saksi ditoy El Salvador, ket rinibu ti agnanaed iti nadidigra a lugar—ti igid ti kosta ti El Salvador. Nupay agsagsagabada pay laeng iti pannakadidigrada, adu ti nangasikaso a dagus iti kasapulan ti sabsabali. Kinuna ni Mario Suarez, maysa nga agdaldaliasat a manangaywan dagiti Saksi ni Jehova, nga agserserbi idiay Santa Tecla: “Agarup maysa nga oras kalpasan ti ginggined, nakaawatak iti pakaammo nga adda agpatpatulong. Saan kano a makaruar ti sumagmamano a Kristiano a kakabsat kadagiti balbalayda. Dagus a nagtignay ti maysa a grupo dagiti boluntario.
“Impagarupmi a nalabit narba ti sumagmamano a diding isu a basta ikkatenmi laeng dagiti dadael ken agaramidkami iti pagruaranda. Ngem saanmi a pulos nga impagarup a nakaro ti didigra. Kinapudnona, idi simmangpetkami iti disso, dinamagmi no ayan dagiti balbalay. Anian a panagkullayawmi idi naipakaammo kadakami nga agtaktakderkami gayamen iti rabaw dagitoy a balbalay! Tallo a metro a daga ti naigabur kadagiti balbalay iti rabaw dagiti maikadua a kadsaaran. Makapadanag unay dayta!”
Bayat a naglabas dagiti oras ti malem, agarup 250 a Saksi manipud kadagiti kabangibang a kongregasion ti dagus nga immay iti dayta a lugar tapno tumulong. Babaen laeng kadagiti piko, pala, plastik a plangganita, ken ima, inkagumaan dagiti boluntario ti nangalaw. Nupay kasta, manmano dagiti sibibiag a naalaw idiay Santa Tecla. Lima a Saksi ni Jehova ti karaman iti ginasut a natay gapu ta naangsan wenno napitpitda iti uneg ti nagdagsen a daga.
Dagiti Organisado a Panagregget a Mangsaranay
Iti intero a pagilian, adu a kongregasion dagiti Saksi ti nakipaset iti panangsaranay. Idiay Comasagua, Ozatlán, Santa Elena, Santiago de María, ken Usulután, adu a Saksi ti naawanan iti pagtaenganda. Dagiti Kingdom Hall ken pribado a pagtaengan ket napagbalin a sentro a pagurnongan. “Nagdadarison ti tulong,” kinuna ti maysa nga agdaldaliasat a manangaywan a ni Edwin Hernández. “Nangisangpet dagiti kakabsat kadagiti taraon, kawes, kutson, agas, agraman kuarta a nausar iti panagipumpon.”
Inyurnos ti maysa a komite ti saranay a dinutokan ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova iti dayta a pagilian nga asikasuen dagiti saan unay a naapektaran a kongregasion ti naganat a kasapulan dagidiay nakarkaro a naapektaran. Nabuangay dagiti agtrabaho a grupo a buklen ti 10 agingga iti 20 a Saksi, ket dagitoy ti nangasikaso kadagiti kasapulan a panangtarimaan.
Kanayonanna, ti Regional Building Committee dagiti Saksi ni Jehova, a gagangay a mangyurnos iti pannakaibangon dagiti Kingdom Hall, ket nangbuangay iti adu a grupo nga agaramid iti temporario a pagtaengan dagidiay interamente a nadadael ti balbalayda. Iti intero nga El Salvador, ngimmina unay ti presio ti galba, isu a nagadu a galba ti sipaparabur nga indonar ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova idiay Guatemala. Nangted met dagiti sanga nga opisina ti Estados Unidos ken Honduras iti adu a tarikayo a nausar a balabala dagiti pagtaengan.
Agpapan pay iti daytoy a kumaribuso a trabaho, nagtultuloy ti panagdayyeg ti daga. Iti kalsada ti nagturogan ti intero a komunidad, iti sirok dagiti plastik ken daan nga ules nga inaramidda a pannakaatepda. Nagadu ti agpigpigerger gapu iti buteng. Idi Pebrero 12, agdagup iti 3,486 ti nailista a panagdayyeg ti daga.
Maikadua a Nagpigsa a Ginggined
Idi Pebrero 13, 2001, iti alas 8:22 ti agsapa, eksakto a makabulan kalpasan ti immuna a ginggined, napasamak ti maikadua a ginggined iti tengnga ti El Salvador, a 6.6 iti Richter scale. Ensigida nga inkagumaan manen dagiti Saksi ni Jehova ti mangsaranay ken mangalaw. Inlawlawag ti maysa a panglakayen nga agnagan Noé Iraheta: “Napan binirok ti tunggal konduktor iti Panagadal ti Kongregasion iti Libro dagiti Saksi a kameng iti grupona ket siniguradona a natalgedda amin.”
Dagiti siudad ti San Vicente ken Cojutepeque ken dagiti kabangibangda ti kangrunaan a naapektaran. Narbek dagiti ili ti San Pedro Nonualco, San Miguel Tepezontes, ken San Juan Tepezontes. Idiay Candelaria, Cuscatlán, a dandani nadadael nga interamente, narba ti maysa nga eskuelaan ti parokia a nakatayan ti nasurok a 20 nga ubbing. Malagip ti maysa a Saksi iti dayta a lugar a ni Salvador Trejo: “Agarup maysa nga oras, kalpasanna, nangngegko ti timek iti kalsada nga agay-ayab iti, ‘Kabsat Trejo!’ Idi damo, awan ti siasinoman a nakitak gapu iti tapok. Kalpasanna, nakitakon dagiti Saksi a naggapu idiay Cojutepeque. Immayda komustaen ti kasasaadmi!”
Naorganisar manen dagiti kabangibang a kongregasion tapno ipaayda ti masapsapul dagiti biktima daytoy maikadua a didigra. Tinuladda ti ulidan dagiti immuna a siglo a Kristiano idiay Macedonia a nagpakpakaasi a maikkanda iti pribilehio a mangted, nupay isuda a mismo ket agkasapulan. Kas pagarigan, dagidiay kameng ti kongregasion iti siudad ti Santiago Texacuangos, a nagsagaba iti nakaro a pannakapukaw kabayatan ti immuna a ginggined, nagisaganada iti kalluto a taraon nga imbalonda kadagiti kakabsatda iti kabangibang a San Miguel Tepezontes.
No dagupen, mapattapatta a nasurok a 1,200 a tattao ti natay kadagiti ginggined ditoy El Salvador, ket walo pay ti naipadamag a natay iti kabangibang a Guatemala.
Naapresiar Dagiti Panagregget
Inapresiar ti dadduma pay a grupo a mangsaranay ti organisado a panagregget dagiti Saksi a tumulong kadagiti biktima. Immay ti lugan ti National Emergency Committee tapno mangipaay iti naganat a suplay iti Kingdom Hall a nausar kas pagtaengan. Kinuna ti maysa a representante: “Kadagiti amin a sinarungkaranmi a pagtaengan, daytoy pay laeng ti kauurnosan. Kablaawankayo!” Awan kadagiti adda sadiay ti immaribungbong iti lugan, nagdidinnuron, wenno nagsisinniko, a kas iti napasamak iti dadduma pay a pagtaengan. Kinapudnona, dagiti lallakay ket babbaket ti immun-una nga immawat kadagiti donasion.
Saan laeng a dagiti kapammatianda ti tinulongan dagiti Saksi. Kas pagarigan, idiay San Vicente, pinullo a di Saksi ti nagkamang iti lote ti Kingdom Hall. “Ditoy Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova,” kinuna ni Regina Durán de Cañas, “kasla balitok ti puso dagiti tattao. Linukatanda ti ruanganda ket kinunada, ‘Sumrekkayo!’ isu nga addakami ita ditoy. Uray no rabii, agrerelieboda nga agbantay bayat a matmaturogkami.”
Panangyurnos iti Panagpabalay
Kalpasan a natingiting dagiti nadadael, naaramid idiay sanga nga opisina dagiti rekomendasion tapno maaramid ti kasapulan a panagpabalay. Nangrugi a naibangon dagiti temporario a balay para kadagiti napukawan iti pagtaengan. Natarimaan dagiti balay a bassit laeng ti dadaelda. Talaga nga adu ti naatrakar iti kinagaget ken kinaepisiente dagiti grupo nga agibangon, tangay rimmuar dagiti sangakaarrubaan tapno buyaenda ida nga agtrabaho.
Maysa a babai, nga impagarupna a dagiti trabahador ti nabayagen a naikari a tulong manipud iti munisipio, ket immay nagreklamo nga awan ti timmulong kenkuana a mangdalus kadagiti dadael iti balayna. Inlawlawag ti annak dagiti kaarrubana: “Saan, nana, saanda a taga munisipio. Naggapuda idiay Kingdom!” Kinuna ti maysa pay a di Saksi a ni Moisés Antonio Díaz: “Nagsayaat a kapadasan ti pannakakita no kasano a tulongan dagiti Saksi ni Jehova dagiti agkasapulan. Nakaur-urnos nga organisasion daytoy, ket agyamanak iti Dios ta naimbag ti nakemda a tumulong kadakami a nakurapay. Napadasakon ti nagtrabaho a kaduada ket kayatko nga itultuloy dayta.”
Agsangsangit ti maysa a Kristiano a kabsat a babai a nayaramidan iti temporario a balayna idi kinunana: “Kurang ti sasao a mangiladawan iti panagyamanmi nga agassawa—umuna ken Jehova ken kadagitoy a kakabsat ta nupay didakami am-ammo, sidadaras a tinulongandakami.”
Idi ngalay ti Abril, 567 a temporario a balay ti naibangon dagiti Saksi para kadagiti biktima ti ginggined, ket dandani 100 pay a sangakabbalayan ti immawat kadagiti materiales a pangtarimaan kadagiti nadadael a balbalayda. Apaman a dagiti agkasapulan a pamilia ket addaanen iti ridaw a maiserra ken atep a mangsalaknib kadakuada, inasikason dagiti Saksi ti 92 a Kingdom Hall a nasken a matarimaan wenno maibangon manen.
Panangabaruanan
Malaksid iti panangibangon manen kadagiti pasdek ken balbalay, adu ti agyaman unay iti pannakapabileg ti espiritualidad ken nakemda.
“Iti sidong dagiti kasasaad, gapu iti nagtultuloy a panagdayyeg ti daga, adda dagiti kanito a napalalot’ nerbiosko, ngem dagiti kakabsat ti kanayon a gubuayan iti dungngo ken pammaregta,” kinuna ti nadakamat itay a ni Miriam. “Kasanokami ngatan no awan dagiti kakabsat?”
Nakaskasdaaw ti panagtignay dagiti biktima ti ginggined gapu iti naayat a panangaywan ni Jehova babaen iti urnos ti kongregasion. Idiay Comasagua, dandani amin a balay dagiti Saksi ket dinadael ti immuna a ginggined. Ngem 12 kadagiti 17 a Saksi sadiay ti nakipaset iti amin a tiempo a ministerio kabayatan ti Abril ken Mayo, ket 2 nanipud idin ti nagbalin a regular a ministro iti amin tiempo.
Dagiti kongregasion iti probinsia ti Cuscatlán, maysa kadagiti naapektaran unay iti maikadua a ginggined, inangayda ti espesial nga aldaw ti asambleada idi Marso. Adda kangatuan pay laeng a bilang ti timmabuno a 1,535, ket 22 a tattao ti nabautisaran. Nasdaaw dagiti nangyurnos iti asamblea ta uray no nagadu kadagiti timmabuno ti nabiit pay a napukawan iti pagtaengan, nagdonarda iti dakkel a gatad para iti Assembly Hall.
Iti panangyebkasna iti panagyaman ti adu, kinuna ti maysa a Saksi a taga San Vicente: “Nabasakon kadagiti publikasion no kasano nga agtignay ti organisasion no tiempo ti didigra, ngem ita napadasakon a mismo, ket nariknak ti panangandingay dagiti kakabsat. Nakitami ti agtigtignay a Nakristianuan nga ayat. Anian a pribilehio ti agbalin a paset daytoy nagkaykaysa nga ili!”
[Ladawan iti panid 23]
Ti panagreggaay gapu iti ginggined ti nakagaburan ti nasurok a 300 a balbalay idiay Las Colinas
[Credit Line]
Baba ti panid 23-5: Impaay ti El Diario de Hoy
[Ladawan iti panid 24]
Nagusar dagiti pumurok iti piko, pala, ken balde iti panangalawda
[Credit Line]
Impaay ti La Prensa Gráfica (rinetrato da Milton Flores/Alberto Morales/Félix Amaya)
[Ladawan iti panid 25]
Dagiti rebbek ti Kingdom Hall idiay Tepecoyo
[Ladawan iti panid 26]
Dagus a nagibangon dagiti kakabsat idiay Tepecoyo iti pasdek a paggigimonganda
[Dagiti ladawan iti panid 26]
Sidadaras a nagaramid manen dagiti Saksi kadagiti Kingdom Hall ken nasurok a 500 a temporario a balbalay
[Ladawan iti panid 26]
Buybuyaen ti managyaman nga agsolsolo nga ina ken ti anakna ti pannakaibangon manen ti nadadael a balayda