Ti Panangmatmat ti Biblia
Nainkalintegan Kadi ti Panaggiginnura Dagiti Di Agkakapuli?
ANIA ti riknam no ibilangdaka a manangallilaw, naranggas, maag, wenno imoral gapu laeng ta sabali ti pulim? Sigurado nga agsakit ti nakemmo. Nakalkaldaang ta dayta ti mapaspasaran ti minilion a tattao. Kanayonanna, iti intero a historia ti tao, nagadun nga inosente a tattao ti naabuso ken napapatay pay ketdi gapu laeng iti puli wenno nasionalidadda. Kinapudnona, kaaduan kadagiti nadara a rinnupak a mapaspasamak ita ket gapu iti panaggiginnura dagiti di agkakapuli. Ngem adu kadagiti mangsupsuportar kadagita a kinaranggas ti agkuna a mamatida iti Dios ken iti Biblia. Sa adda pay dagidiay mangibagbaga a nairamut kadatayo ti panangidumduma iti puli agsipud ta paset dayta ti kinataotayo.
Panuynoyan kadi ti Biblia ti kasta a panaggiginnura dagiti di agkakapuli? Adda aya dagiti kasasaad a mangikalintegan iti pananggura kadagiti sabali ti kultura wenno pulida? Adda aya aniaman a namnama nga addanto tiempo nga awanen ti panaggiginnura dagiti di agkakapuli? Ania ti panangmatmat ti Biblia?
Maukomda Babaen Kadagiti Aramidda
Ti apagbiit a panangrepaso iti pannakilangen ti Dios iti sangatauan idi un-unana ti mangpataud iti di umiso a konklusion—a ti Dios kano ti aktual a nangsuportar iti panaggiginnura dagiti di agkakapuli. Saan aya nga adda sumagmamano a salaysay iti Biblia a mangipakita a ti Dios ti nangpapatay kadagiti intero a tribu ken nasion? Wen, ngem no usigentayo a naimbag, mapaneknekan nga inukom ti Dios dagitoy a tattao agsipud ta sinukirda dagiti nadiosan a lintegna ket saan a gapu iti pulida.
Kas pagarigan, kinondenar ni Jehova a Dios dagiti Canaanita gapu kadagiti nagdakes a seksual ken dinedemonio a ritualda. Pinuoranda pay ketdi ti annakda tapno idatonda kadagiti didiosenda! (Deuteronomio 7:5; 18:9-12) Ngem iti dadduma a kasasaad, adda sumagmamano a Canaanita a nangipakita iti pammatida iti Dios ket nagbabawida isu nga inispal ken binendisionan ida ni Jehova. (Josue 9:3, 25-27; Hebreo 11:31) Ti maysa a Canaanita a babai a ni Rahab ket nagbalin pay ketdi nga inapo ti naikari a Mesias a ni JesuKristo.—Mateo 1:5.
Ti Linteg nga inted ti Dios kadagiti Israelita ti mangipakita nga isut’ di mangidumduma. Imbes ketdi, impakitana ti napasnek a pannakaseknanna iti pagimbagan ti amin a tattao. Iti Levitico 19:33, 34, mabasatayo daytoy naasi a bilin ti Dios kadagiti Israelita: ‘Kas pagarigan ti ganggannaet nga agnanaed makipagtaeng kenka kas maysa a ganggannaet iti dagayo, diyo ranggasan. Ti ganggannaet nga agnanaed a makipagtaeng kadakayo kas ganggannaet rebbeng nga agbalin kadakayo a kas iti katutuboyo; ket masapul nga ayatem kas iti bagim, ta nagbalinkayo a ganggannaet nga agnanaed iti daga ti Egipto. Siak ni Jehova a Diosyo.’ Masarakan dagita met la a bilin kadagiti libro nga Exodo ken Deuteronomio. Nabatad a saan nga inkalintegan ni Jehova ti panaggiginnura dagiti di agkakapuli. Inyunay-unayna ti panagkaykaysa ti amin a puli.
Intandudo ni Jesus ti Di Panangidumduma iti Puli
Idi adda ni Jesus ditoy daga, aggiginnura dagiti Judio ken Samaritano. Naminsan, ni Jesus ket pinapanaw dagiti umili iti maysa a purok dagiti Samaritano gapu laeng ta isut’ Judio nga agturturong idi idiay Jerusalem. Ania ngata ti reaksionmo iti dayta a pannakapapanaw? Mabalin nga impakita dagiti adalan ni Jesus ti panangidumduma idi kaaldawanda babaen ti panangdamagda kenkuana: “Apo, kayatmo kadi nga ibagami a ti apuy bumaba manipud langit ket pukawenna ida?” (Lucas 9:51-56) Nagpaimpluensia kadi ni Jesus iti nasakit a nakem dagiti adalanna? Saan. Imbes ketdi, binabalawna ida ken sitatalna a nagdagús iti sabali a purok. Di nagbayag kalpasanna, nangted ni Jesus iti pangngarig maipapan iti naimbag a Samaritano. Sibabatad nga inyilustrar daytoy a saan laeng a ti puli ti maysa a tao ti mamagbalin kenkuana a maysa a kabusor. Kinapudnona, mabalin nga agminarto pay ketdi nga isut’ nakasaysayaat gayam a pada a tao!
Dagiti Di Agkakapuli iti Kongregasion Kristiano
Kabayatan ti ministerio idi ni Jesus ditoy daga, impangpangrunana ti nagaramid iti ad-adalan kadagiti mismo a kailianna. Ngem impatuldona nga agbalinto nga adalanna ti dadduma pay. (Mateo 28:19) Maawat kadi ti tattao iti amin a puli? Wen! Kinuna ni apostol Pedro: “Iti kinapudnona makitak a ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.” (Aramid 10:34, 35) Idi agangay, impaganetget ni apostol Pablo daytoy a kapanunotan babaen ti silalawag a panangibagana a saan a ti puli ti tao ti napateg iti kongregasion Kristiano.—Colosas 3:11.
Masarakan iti libro ti Biblia nga Apocalipsis ti maysa pay a pakakitaan nga awaten ti Dios ti tattao iti amin a puli. Babaen ti impaltiing ti Dios a sirmata, nakita ni apostol Juan ti “maysa a dakkel a bunggoy . . . manipud kadagiti amin a nasion ken kadagiti tribu ken kadagiti ili ken kadagiti pagsasao,” nga insalakan ti Dios. (Apocalipsis 7:9, 10) Daytoy “dakkel a bunggoy” ti agbalinto a pamuon ti baro a natauan a kagimongan. Sadiay nga agtaengto a sitatalna ti amin a tattao iti amin a puli ken agkaykaysada gapu iti panagayatda iti Dios.
Kabayatanna, rumbeng a lapdan dagiti Kristiano ti pagannayasanda a mangukom iti sabsabali gapu ta naiduma ti pulida. Nalinteg ken naayat no matmatantayo dagiti tattao a kas iti panangmatmat ti Dios kadakuada, ken saan laeng a kas kameng dagiti puli. Saan kadi a kasta ti kayatmo? Maitutop ti imbalakad ni Jesus kadatayo: “Amin a bambanag, ngarud, a kayatyo nga aramiden kadakayo dagiti tattao, masapul a kasta met ti aramidenyo kadakuada.” (Mateo 7:12) Makaay-ayo ti agbiag no awan ti panaggiginnura dagiti di agkakapuli. Dayta ti mangpataud iti nataltalna a panunot ken pannakilangen iti sabsabali. Napatpateg pay, dayta ti mangikaykaysa kadatayo iti di mangidumduma a Namarsua kadatayo a ni Jehova a Dios. Anian a makagutugot a rason tapno iwaksitayo ti panaggiginnura dagiti di agkakapuli!