Talaga Aya a Parikut ti Sobra a Kinalukmeg?
“Kasla epidemia ti sobra a kinalukmeg dagiti agtutubo.”—S. K. Wangnoo, senior consultant endocrinologist, Indraprastha Apollo Hospital, Delhi, India.
KAS ipakita ti immun-unan a komento, adu a pamilia idiay India a kalkalainganna ti panagbiagda ti nangbalbaliwen iti estilo ti panagbiagda a nakaigapuan ti sobra a kinalukmeg dagiti agtutubo. Agsaksaknapen daytoy nga epidemia iti adu a pagilian. Ngamin, manmanon nga agehersisio dagiti tattao ken kanayon a manganda iti naimas ngem di nasustansia a taraon. Kinuna ti maysa nga eksperto maipapan iti panangagas kadagiti agtutubo: “Ti sumaganad a kaputotan [iti Britania] . . . ti kalulukmegan iti pakasaritaan ti sangatauan.” Impadamag ti Guardian Weekly: “Idi, parikut laeng dagiti nataengan ti sobra a kinalukmeg. Ita, ti Britania ket addaan iti kaputotan dagiti agtutubo a ti pannanganda ken ti masansan a nakatugaw nga estilo ti panagbiagda ti pakaigapuan dagiti parikut a napadasan nga immuna ti Estados Unidos. Ti napaut a sobra a kinalukmeg ti pakaigapuan ti panagdiabetes, panagsakit ti puso, ken panagkanserda.”
Kinuna dagiti nagsurat iti libro a Food Fight: “Ti sobra a pannangan sinukatannan ti malnutrision kas ti kangrunaan a pagsakitan ti lubong maigapu iti taraon.” Iti panagsuratna iti The Atlantic Monthly, kinuna ni Don Peck: “Agarup siam a milion nga Americano itan ti mabalin nga ‘agsakit gapu iti sobra a kinalukmegda,’ kayatna a sawen, 45 a kilo wenno nasursurok pay ti sobra a timbangda.” Ti di nasayaat a salun-at a mainaig iti kinalukmeg ti pakaigapuan ti nasapa nga ipapatay ti agarup 300,000 iti makatawen iti dayta a pagilian. “Dayta ti pakaigapuan ti ipapatay a sumaganad iti panagsigarilio.” Kamaudiananna, kinuna ni Peck: “Ti sobra a kinalukmeg mabalin a sukatannanton ti bisin ken dagiti makaakar a sakit kas ti kapeggadan a parikut a mangapektar iti salun-at ti lubong.” No kasta, rumbeng aya a di maikankano ti peggad ti sobra a kinalukmeg? Insurat ni Dr. Walter C. Willett iti libro nga Eat, Drink, and Be Healthy a ti “sobra a timbang ti sumaganad iti panagsigarilio a nakaro a mangapektar iti salun-atmo iti masanguanan.” Ti kangrunaan a sao ditoy isu ti masanguanan a salun-atmo.
Ania ti Makuna a Sobra a Kinalukmeg?
Kaano a maibilang a sobra ti kinalukmeg ti maysa a tao ken saan laeng a basta medio nalukmeg? Kuna ti Mayo Clinic iti Rochester, Minnesota, E.U.A.: “Kaaduanna, sobra ti kinalukmeg ti maysa a tao no sobra ti timbangna gapu iti sobra a taba ti bagina.” Ngem kasano a maibilang a sobra ti timbang ti maysa a tao? Adda dagiti tsart a pagsurotan iti katayag-timbang tapno makita no nalukmeg laeng wenno sobra ti kinalukmeg ti maysa a tao. (Kitaem ti tsart iti panid 5.) Nupay kasta, di ipakita dagitoy dagiti nagdudumaan ti pakabuklan ti bagi. Kuna ti Mayo Clinic: “Ti kaadu ti taba iti bagi imbes a ti timbang, ti nasaysayaat a mangipakita iti kasasaad ti salun-at ti maysa a tao.” Kas pagarigan, mabalin a nadagdagsen ti maysa nga atleta gapu ta ad-adu ti maselna wenno daddadakkel dagiti tulangna. Ania dagiti kangrunaan a pakaigapuan ti kinalukmeg wenno sobra a kinalukmeg? Salaysayen ti sumaganad nga artikulo dayta a saludsod.