No Apay a Mamatikami iti Namarsua

Maamiris ti adu nga eksperto iti nadumaduma a tay-ak ti siensia a nainsiriban ti pannakadisenio ti nakaparsuaan. Para kadakuada, saan a nainkalintegan ti panamati a naiparna laeng ti kasta unay a kinakomplikado ti biag ditoy daga. Gapuna, adu a sientista ken managsukimat ti mamati nga adda Namarsua.

Nagbalinen a Saksi ni Jehova ti dadduma kadakuada. Nakombinsirda a ti Dios nga isursuro ti Biblia ti Diseniador ken Nangaramid iti pisikal nga uniberso. Apay a nagtenganda ti kasta a konklusion? Kinasarita ti Agriingkayo! ti dadduma kadakuada. Mabalin nga interesadoka kadagiti naibagada.a

“Dagiti Di Matukod a Kinakomplikado ti Biag”

◼ WOLF-EKKEHARD LÖNNIG

ABABA A PAKASARITAANNA: Iti napalabas a 28 a tawen, adda nasientipikuan a naaramidak maipapan iti matawid a panagbalbaliw ti pakabuklan dagiti gene ti mulmula. Iti 21 kadagita a tawen, nagtrabahoak iti Max Planck Institute for Plant Breeding Research, idiay Cologne, Alemania. Dandani tallopulo a tawen metten nga agserserbiak kas maysa a panglakayen iti kongregasion Kristiano dagiti Saksi ni Jehova.

Gapu iti panagsukimatko iti genetics (maipatawid a kalidad) a naibasar iti panagpaliiw ken eksperimento, agraman ti panagadalko kadagiti biolohikal a suheto kas iti physiology (panagandar ti bagi dagiti sibibiag a parsua) ken morphology (pakabuklan ti nadumaduma a parsua), naamirisko ti nagadu ken masansan a di matukod a kinakomplikado ti biag. Idi inadalko dagitoy a topiko, pimmigsa ti panamatik nga adda la ketdi masirib a nangparsua iti biag, uray iti kasisimplean a kita ti biag.

Ammo dagiti sientista a komplikado ti biag. Ngem kaaduanna, dagitoy makapainteres a kinapudno ket ilawlawagda iti wagas a mangitandudo iti ebolusion. Ngem para kaniak, mapaneknekan a palso dagiti argumento kontra iti panamarsua nga isalaysay ti Biblia no maipasidong dayta iti nasientipikuan a panangusig. Adun a dekada nga inusigko dagita nga argumento. Kalpasan ti napasnek a panagadalko kadagiti sibibiag a banag ken ti panangutobko iti wagas ti kasla naan-anay a pannakaibagay dagiti linteg a mangtartarawidwid iti uniberso tapno tumaud ti biag ditoy daga, kapilitan a patiek nga adda Namarsua.

“Amin a Banag a Napaliiwko, Adda Panggepda”

◼ BYRON LEON MEADOWS

ABABA A PAKASARITAANNA: Agnanaedak iti Estados Unidos ken agtartrabahoak iti National Aeronautics and Space Administration iti tay-ak ti laser physics. Maysaak ita kadagiti mangparparang-ay iti teknolohia tapno sumayaat ti panangsiput iti klima ti intero a daga, paniempo, ken dadduma pay a mapaspasamak kadagiti planeta. Maysaak a panglakayen iti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova iti Kilmarnock a paset ti Virginia.

Iti panagsukimatko, masansan nga usarek dagiti prinsipio ti physics (nasientipikuan a panangadal kadagiti puersa kas iti pudot, lawag, uni, presion, grabidad, ken elektrisidad). Ikagkagumaak a tarusan no kasano ken no apay a mapaspasamak ti sumagmamano a banag. Iti tay-ak nga ad-adalek, makitak ti nalawag nga ebidensia nga adda panggep ti amin a banag a mapalpaliiwko. Para kaniak, nasientipikuan ken nainkalintegan a patien a ti Dios ti kaunaan a nangpaadda iti amin a banag iti nakaparsuaan. Saan a mabalusingsing dagiti linteg iti nakaparsuaan isu a masapul a patiek a dagita ket inaramid ti maysa a Manangyurnos, ti Namarsua.

No agdadata daytoy a konklusion, apay ngarud a nagadu a sientista ti mamati iti ebolusion? Saan ngata a naimpluensiaan dagiti ebolusionista kadagiti bukodda nga opinion sakbay pay a maiparang dagiti natibker nga ebidensia? Kasta ti kaaduan nga ar-aramiden dagiti sientista. Ngem ti panangpaliiw, nupay makakombinsir, dina patalgedan a husto ti maysa a panirigan. Kas pagarigan, ti maysa a tao nga agsuksukimat iti laser physics mabalin nga ipapilitna a ti lawag ket kayarigan ti allon, a kaasping ti agallo-allon nga uni, agsipud ta ti lawag ket masansan nga agtignay a kas iti allon. Nupay kasta, saan nga umdas ti konklusionna ta ipasimudaag met ti ebidensia a ti lawag ket agtignay a kas iti grupo dagiti partikulo, a pagaammotayo kas dagiti photon. Umasping iti dayta, dagidiay mangipapilit a pudno ti ebolusion ibasbasarda dagiti paniriganda iti kapaset laeng ti ebidensia. Dagiti bukodda a panirigan ti nangimpluensia iti panangmatmatda iti ebidensia.

Masdaawak ta patien ti uray asinoman a pudno ti teoria ti ebolusion idinto ta agsusupiat dagiti mismo nga “eksperto” iti ebolusion no kasano ti pagarupenda a pannakapasamak dayta. Kas pagarigan, patiem kadi a husto ti matematika no imbaga ti sumagmamano nga eksperto a ti 2 ken 2 ket agdagup iti 4, idinto ta ibagbaga ti dadduma nga eksperto nga agdagup dayta iti 3 wenno posible pay ketdi nga 6? No akseptaren laeng ti siensia ti mabalin a mapaneknekan, maeksamen, ken mapaadu, saan ngarud a nasientipikuan a kinapudno ti teoria nga amin a biag ket nagtaud iti maymaysa nga inapo babaen iti proseso ti panagbalbaliw.

“Ti Maysa a Banag ket Saan a Mabalin nga Agtaud iti Awan”

◼ KENNETH LLOYD TANAKA

ABABA A PAKASARITAANNA: Maysaak a geologo (mangad-adal iti estruktura, rabaw, ken nagtaudan ti daga) ken agtartrabahoak iti U.S. Geological Survey iti Flagstaff, Arizona. Dandani tallopulo a tawenen a makipaspasetak iti nasientipikuan a panagsukimat iti nadumaduma a tay-ak ti geolohia, agraman ti panangadal iti estruktura, rabaw, ken nagtaudan dagiti planeta. Naipablaaken kadagiti pagiwarnak nga aprobado ti siensia ti adu kadagiti insuratko nga artikulo maipapan iti panagsukimatko ken inaramidko a mapa ti Mars. Kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova, agarup 70 nga oras iti kada bulan ti busbusbosek a mangiparegta iti panagbasa iti Biblia.

Naisuroak idi a patiek ti ebolusion. Nupay kasta, diak patien a ti aglaplapusanan nga enerhia a kasapulan tapno mabukel ti uniberso ket timmaud nga awan ti mannakabalin a Namarsua. Ti maysa a banag ket saan a mabalin nga agtaud iti awan. Iti Biblia, nakasarakak met iti natibker nga argumento a mangpaneknek nga adda Namarsua. Dayta a libro ket mangted iti nagadu a pagarigan dagiti nasientipikuan a kinapudno iti tay-ak a paglaingak. Ti maysa kadagita ket ti kinapudno a nagtimbukel ti sukog ti daga ken nakabitin iti “awan.” (Job 26:7; Isaias 40:22) Nabayagen a naisurat iti Biblia dagitoy a kinapudno sakbay pay a napaneknekan a husto babaen ti panagsukimat ti tao.

Panunotem ti wagas ti pannakaaramidtayo. Addaantayo iti sentido, pannakaammo maipapan iti bagitayo, masirib a kapanunotan, abilidad a makikomunikar, ken rikna. Kangrunaanna, agayattayo, apresiarentayo dagiti agayat kadatayo, ken ipakitatayo ti panagayattayo. Ti ebolusion dina mailawlawag no kasano a timmaud dagitoy nakaskasdaaw a kalidad ti tao.

Saludsodam ti bagim, ‘Pudno ken nainkalintegan kadi dagiti nagtaudan ti impormasion a nausar a mangsuporta iti ebolusion?’ Kurang, komplikado, ken makariro ti rekord ti geolohia. Babaen ti panagusar kadagiti nasientipikuan a pamay-an iti laboratorio, saan a napaneknekan dagiti ebolusionista ti adu a teoriada maipapan kadagiti proseso ti ebolusion. Ket nupay ti kaaduan a sientista ti agus-usar iti adu a pamay-an ti naimbag a panagsukimat tapno makagun-odda iti impormasion, masansan nga agpaimpluensiada kadagiti agimbubukodan a motiboda no ibuksilanda dagiti nasukimatda. Agdinamag nga itantandudo dagiti sientista dagiti bukodda a kapanunotan no nalibeg ti impormasion wenno maikontra dayta iti kapanunotanda. Ad-adda nga iyalikakada dagiti propesionda ken ikabkabilanganda ti kapanunotanda.

Kas maysa a sientista ken agad-adal iti Biblia, ti intero a kinapudno ti birbirokek, a maitunos iti amin a natakuatan ken napaliiwen tapno magun-odak ti kauumisuan a pannakaawat. Para kaniak, nainkalintegan unay a mamatiak iti Namarsua.

“Ti Nalawag a Disenio a Makita iti Selula”

◼ PAULA KINCHELOE

ABABA A PAKASARITAANNA: Addan sumagmamano a tawen a kapadasak kas managsukimat iti cell ken molecular biology (tay-ak ti biolohia a manganag iti selula, ken molekula), ken microbiology (panangusig kadagiti nagbabassit a sibibiag a banag ken ti epekto dagitoy iti tattao). Agtartrabahoak iti Emory University, ditoy Atlanta, Georgia, Estados Unidos. Agtartrabahoak met kas maysa a di masusuelduan a mannursuro iti Biblia kadagiti umili a Ruso ti pagsasaoda.

Kas paset ti panagadalko iti biolohia, uppat a tawen nga impamaysak nga inadal ti selula ken dagiti pasetna. Bayat nga umad-adu ti naadalko maipapan iti DNA, RNA, protina, ken dagiti panagandar ti metabolismo, ad-adda a nasdaawak gapu iti kinakomplikado, kinaurnos, ken kinaeksaktoda. Ket nupay ap-apresiarek a nagadun ti naadal ti tao maipapan iti selula, lallalo pay a nasdaawak agsipud ta nagadu pay ti mabalintay nga adalen. Ti nalawag a disenio a makita iti selula ti maysa a pamatiak nga adda Dios.

Gapu iti panagadalko iti Biblia, naammuak no asino ti Namarsua—nga isu ni Jehova a Dios. Kombinsidoak a saan laeng a masirib a Diseniador no di ket naasi ken naayat met nga Ama a maseknan kaniak. Ilawlawag ti Biblia ti panggep ti biag ken mangipapaay iti namnama a naragsak a masanguanan.

Dagiti ubbing idiay eskuelaan a masursuruan iti ebolusion mabalin nga agpangaduada no ania ti patienda. Mariribukanda. No mamatida iti Dios, masuot ti pammatida. Ngem madaeranda dayta a pakasuotan no la ket ta sukimatenda ti adu a nakaskasdaaw a banag iti nakaparsuaan nga adda iti aglawlawtayo. Makatulong met no itultuloyda a paaduen ti pannakaammoda maipapan iti Namarsua ken kadagiti galadna. Inaramidko a mismo dagita isu a makunak a husto ti salaysay ti Biblia maipapan iti panamarsua ken saan a maikontra iti pudno a siensia.

“Ti Naisangsangayan a Kinasimple Dagiti Linteg”

◼ ENRIQUE HERNÁNDEZ LEMUS

ABABA A PAKASARITAANNA: Maysaak nga amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Maysaak met a theoretical physicist (managsukimat iti physics a mangus-usar kadagiti modelo ken pangkaaduan a kapanunotan a nainaig iti matematika imbes a babaen iti panageksperimento) ken agtartrabahoak iti National University of Mexico. Ti agdama a trabahok ket nainaig iti panangbirok iti posible a mangilawlawag iti relasion ti pudot ken dadduma a kita ti enerhia agpaay iti mapaspasamak a napartak ken di makontrol a panaginnaddayo dagiti nagririmmuok a bituen, maysa a proseso ti iyaadu ti bituen. Inadalko metten ti kinakomplikado ti panagkakanaig dagiti DNA.

Talaga a komplikado unay ti biag isu a saan a mabalin a naiparna laeng ti itataudna. Kas pagarigan, panunotem ti nagadu nga impormasion a linaon ti molekula a DNA. Kurang a 1 iti 9 a trilion ti posibilidad ti naiparna nga itataud ti maysa a chromosome, isu nga imposible a mapasamak dayta. Panagkunak minamaag met ti panamati a dagiti puersa nga awanan sirib kabaelanda ti mangpataud iti saan la a maymaysa a chromosome no di ket ti amin a nakaskasdaaw a kinakomplikado a masarakan kadagiti sibibiag a parsua.

Kanayonanna, no adalek ti komplikado unay a maaramidan ti banag, manipud kadagiti nagbabassit agingga iti garaw dagiti nagdadakkelan nga ulep iti law-ang, masdaawak iti naisangsangayan a kinasimple dagiti linteg a mangtartarawidwid iti panaggarawda. Para kaniak, dagitoy a linteg ti mangipasimudaag a saan laeng a pinarsua ida ti Kalaingan a Matematiko no di ket dagita met ti mangipabigbig nga inaramid ida ti Kalaingan nga Artist.

Masansan a maklaat dagiti tattao no ibagak a maysaak kadagiti Saksi ni Jehova. No dadduma, damagenda no kasano a mamatiak nga adda Dios. Natural laeng ti reaksionda agsipud ta kaaduan a relihion dida parparegtaen dagiti pasurotda nga agkiddaw kadagiti ebidensia iti isursuroda wenno dida sukimaten dagiti patpatienda. Nupay kasta, iparparegta ti Biblia nga usarentayo ti ‘pannakabalintayo nga agpanunot.’ (Proverbio 3:21) Amin dagiti ebidensia maipapan iti nainsiriban a pannakadisenio ti nakaparsuaan, agraman ti ebidensia nga ipapaay ti Biblia ti pamatiak a saan laeng nga adda Dios no di ket dengdenggenna met dagiti kararagtayo.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 22]

Mars iti likudan: Impaay ti USGS Astrogeology Research Program, http://astrogeology.usgs.gov