No Kasano a Daeran Dagiti Parikut iti Trapik
BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ESPANIA
IPAPANMO a sinapsapam ti nagrubbuat a mapan iti doktor a nakitulagam. Ngem saanmo nga inkabilangan ti parikut iti trapik. Bayat ti nabuntog a taray ti luganmo gapu iti nakaro a trapik, mangrugin ken kumarkaron ti panagdukotmo. Kamaudiananna, nakadanonka met laeng iti klinika ti doktor ngem naladawka iti kagudua nga oras.
Ti trapik ti maysa kadagiti kangrunaan a makapaupay iti biag iti siudad, nangruna ti nagkaro a trapik a mangbangbangen kadagiti kalsada ken mangsabsabidong iti angin. Makapaupay ta awan ti pangnamnamaan a marisut daytoy inaldaw a pakarigatan ti minilion a taga-siudad.
Maipapan iti Estados Unidos, kastoy ti impadamag ti Texas Transportation Institute: “Kimmaro ti trapik kadagiti kalsada iti amin a siudad uray kasano pay ti kalawa dagita.” Innayon ti report nga awan la ngamin a talaga dagiti umdas a solusion a maaramidan dagiti autoridad tapno marisut ti dumakdakkel a parikut dagiti biahero iti siudad. Kasta met laeng ti kasasaad iti intero a lubong. Itay nabiit, sumagmamano a ribu a motorista idiay China ti nagsagaba iti nakaro a trapik a sumagmamano nga aldaw a narisut dagiti polis. Idiay Mexico City, mabalin a nasurok nga uppat nga oras ti panagbiahe iti 20 a kilometro iti sentro ti siudad—napapaut ngem no pagnaen iti gagangay a kapartak.
Nalaka nga ammuen no apay a nakaro ti trapik kadagiti kalsada iti siudad. Agtultuloy a dumakdakkel dagiti siudad, ket agarup kaguduan iti populasion ti lubong ti agnanaed kadagiti siudad. Bayat a dumakdakkel dagiti siudad, umad-adu met dagiti lugan. Kastoy ti kinuna ti maysa a mannurat ti magasin: “Nagadu a tattao ti addaan iti lugan, ket kayatda a manehuen dagita iti isu met la a natrapik a lugar.”
No Apay a Narigat a Risuten Dagiti Parikut iti Trapik
Gapu iti panagpannuray ti tattao iti de motor a lugan, masapul a sanguenda dagiti parikut ti panagadu dagita. Ad-adu itan ti lugan iti Los Angeles a siudad iti Estados Unidos ngem iti populasionna nga agarup uppat a milion! Mabalin a saan pay a kasta ti kasasaad iti dadduma a siudad, ngem manmano laeng a siudad ti saan unay a maapektaran iti umad-adu a lugan. “Dagiti lugan ket saan a nairaman kadagiti plano idi naaramid dagiti siudad,” kuna ni Carlos Guzmán, presidente ti Urban Commission ti Madrid. Dagiti nagkauna a siudad nga akikid dagiti kalsadada ti kakaruan a maapektaran, ngem uray kadagiti moderno a kadakkelan a siudad iti pagilian, nagbiit a kumaro ti trapik kadagiti kalsada, nangruna kadagiti oras ti panagapura iti agsapa ken rabii. “Kaaduanna nga iti agmalem, nakaron ti trapik kadagiti dadakkel a siudad, ket kumarkaro dayta,” kuna ni Dr. Jean-Paul Rodrigue iti reportna nga “Urban Transport Problems.”
Yantangay adayo a naparpartak ti panaglako kadagiti lugan ngem iti panagaramid dagiti gobierno kadagiti kalsada, ti napartak nga iyaadu dagiti lugan ket mabalin a mangyeg iti parikut uray iti kalsada a nakasaysayaat ti sistemana. Inlawlawag ti libro a Stuck in Traffic—Coping With Peak-Hour Traffic Congestion nga “inton agangay, ti panangaramid kadagiti baro a kalsada wenno ti panangpalawa kadagiti agdama a kalsada dinanto pulos pabassiten ti kinakaro ti trapik iti oras ti panagapura.”
Tumaud met ti trapik no awan ti umdas a pagparadaan. Iti aniaman nga oras, adu a lugan kadagiti kalsada ti siudad ti mabalin nga agrikusrikus gapu laeng iti panagsapulda iti pagparadaan. Napattapatta a ti polusion iti angin a patauden ti trapik—kangrunaanna kadagiti siudad—ti makagapu iti ipapatay ti agarup 400,000 a tattao iti kada tawen. Sigun iti maysa a report, nakaro unay ti polusion iti angin idiay Milan, Italia, ta uray la a ti maysa nga aldaw a pannakalang-ab iti angin kadagiti kalsada ti siudad ket katupagna ti panagsusop iti 15 a sigarilio.
Siempre, dakkel met a banag dagiti masayang nga oras ken ti rigat dagiti drayber gapu iti nakaro a trapik. Narigat nga ammuen ti kakaro ti emosional a pannakaparigat, ngem napattapatta iti maysa a panagadal iti Estados Unidos nga aggatad iti agarup 70 a bilion a doliar iti kada tawen ti napukaw iti ekonomia gapu kadagiti trapik iti 75 a kadakkelan a siudad iti pagilian. Adda kadi dagiti pamuspusan tapno sumayaat ti kasasaad?
Dadduma a Solusion a Mangkissay iti Parikut
Addan dagiti dakkel a pamuspusan nga inaramid ti nadumaduma a siudad. Idiay Singapore, a maysa kadagiti nagpupuniponan dagiti lugan iti lubong, malimlimitaran ti bilang ti lugan a mabalin a magatang. Dagiti nalatak a siudad, agraman ti adu a siudad idiay Italia, naan-anay nga imparitda dagiti lugan iti sentro ti siudad bayat ti kaaduan nga oras iti aldaw.
Ti maysa a solusion nga insingasing ti dadduma a siudad ket ti panagbayad dagiti drayber tapno makastrekda iti sentro ti siudad. Idiay London, dayta a pamuspusan ti nangpasayaat iti trapiko iti 30 a porsiento, ket dadduma a siudad ti agparang a kayatda a suroten ti kasta a pamuspusan. Kadagiti lugar a kas iti Mexico City, Mexico, adda laeng aldaw a mapalubosan dagiti lugan a sumrek iti sentro, sigun iti rehistrado a numero ti plaka ti lugan.
Dakkel metten ti nagasto dagiti autoridad iti siudad iti pannakapabaro dagiti sistema ti transportasion para iti publiko, panangpasayaat kadagiti haywey, ken panagaramid kadagiti kalsada a lumasat iti beddeng ti siudad. Agus-usarda kadagiti sistema ti kompiuter tapno makontrol dagiti silaw ti trapiko ken mangalerto kadagiti polis nga agtignayda a dagus no adda parikut iti trapik gapu iti aksidente. Dagiti benneg (lane) ti kalsada a nairanta para kadagiti bus ken kadagiti lugan nga agbaliw ti direksionda sigun iti kasasaad iti trapiko ket mangpaannayas met iti trapik. Ngem ti balligi ket kangrunaanna nga agpannuray latta iti kooperasion dagiti umili.
Ania ti Mabalinmo nga Aramiden kas Indibidual?
Kinuna ni Jesu-Kristo a rumbeng nga “aramidenyo kadagiti sabsabali ti kayatyo nga aramidenda kadakayo.” (Mateo 7:12, Today’s English Version) Makatulong daytoy nainsiriban a balakad tapno makissayan ti dadduma kadagiti kakaruan a parikut iti trapik. Iti sabali a bangir, no ti personal a pakabang-aran laeng ti panunoten ti tunggal maysa, matungday uray dagiti kasayaatan a plano. Adtoy ti sumagmamano a singasing a tumulong kenka tapno mapagballigiam ti nakaro a trapik iti siudad.
No asideg laeng ti papanam, ti pannagna wenno panagbisikleta ti mabalin a kasayaatan a solusion. Iti adu a kasasaad, naparpartak, nalaklaka, ken ad-adda a makapasalun-at ti pannagna wenno panagbisikleta. No adayo ti papanam, mabalin a ti kasayaatan ket agluganka iti pangpubliko a transportasion. Adu a siudad ti mangikagkagumaan a mangpasayaat iti serbisio dagiti bus, subway, ken tren tapno maguyugoy dagiti tattao a di mangusar kadagiti luganda. Mabalin a basbassit met ti magastostayo no dagitoy ti pagluganantayo. Uray pay kasapulan nga agmanehoka nga agturong iti terminal wenno estasion ti tren, posible a makastrekka iti sentro ti siudad babaen ti pangpubliko a lugan.
No masapul nga usarem ti luganmo, kitaem no posible a mailuganmo ti dadduma. Dayta ti maysa kadagiti kaepektibuan a pamay-an tapno saan unay a kumaro ti trapik bayat ti oras ti panagapura. Iti Estados Unidos, 88 a porsiento kadagiti inaldaw nga agbiahe agpapan agawid ti agus-usar kadagiti luganda, ket agarup dua a kakatlo kadakuada ti agmaymaysa iti luganda. Kuna ti Stuck in Traffic a no dakkel a porsiento kadagiti tattao ti makombinsir a makiluganda laengen nga agturong iti trabaho, “makissayan iti dakkel ti kakaro ti pannakaladaw ken nakaro a trapik bayat dagiti oras nga adu unay dagiti motorista.” Kanayonanna, iti adu a lugar, adda dagiti espesial a benneg ti kalsada a naituding a lumasatan dagiti behikulo a dua wenno ad-adu ti nakalugan. Di mapalubosan a lumasat iti dayta dagiti behikulo a maysa laeng ti nakalugan.
No mabalin, agbiaheka sakbay wenno kalpasan ti oras a nakaro ti trapik. Dayta ti mangpalaka iti bambanag para kenka ken iti dadduma a motorista. No umiso met ti panagparadam, saan a makalapped ti luganmo iti naannayas a taray dagiti lugan. Siempre, uray no nagsayaat dagiti plano, saanna nga ipanamnama a maliklikan ti pannakatrapik. Iti kasta a kasasaad, dakkel ti maitulong ti umiso a kababalin tapno saanka unay a maupay.—Kitaem ti kahon iti ngato.
Nalawag ngarud a no agnanaedka iti dakkel a siudad, masapul a mairuamka iti nakaro a trapik. Ngem no agtignayka a simamanakem ken raemem ken an-anusam ti dadduma a drayber, masursurom a daeran dagiti parikut iti trapik.
[Kahoh/Ladawan iti panid 23]
Panagtalinaed a Kalmado no nakaro ti Trapik
Ni Jaime, maysa a drayber ti taksi idiay Madrid, Espania, nasurok a 30 a tawenen nga an-anusanna ti nakaro a trapik. Kastoy ti pamay-anna tapno agtalinaed a kalmado uray no nakaro ti trapik:
◼ Mangitugotak iti basaek ta no nakaro unay ti trapik, saanak unay a maupay.
◼ No nabuntog ti taray dagiti lugan, denggek dagiti damag iti radio ti lugan wenno ti maysa a recording a mainaig iti Biblia. Babaen dayta, adda sabali a pakaiturongan ti panunotko imbes a ti trapik.
◼ Kaaduanna, diak pulos agbusina, agsipud ta masinga laeng ti sabsabali ken awan ti maitulongna. Babaen ti panangipakitak iti panagraemko kadagiti padak a drayber, maliklikak ti agdukot ken matulongak met ti sabsabali a mangaramid iti kasta.
◼ Ikagkagumaak ti agbalin a kalmado no adda dagiti maranaak a managpungpungtot a drayber, ken adaywak ida. Adayo a nasaysayaat ti agan-anus.
◼ Nupay ikagkagumaak ti agsapul kadagiti sabali a ruta, ipakpakaunak kadagiti pasaherok a mabalin a maladawda no dadduma gapu iti nakaro a trapik. Narigat ti agbalin a managsapsapa no agbiaheka iti siudad.