Dagiti Nagaget a Labandero ti Abidjan

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY CÔTE D’IVOIRE

AGDALDALIASATKAMI nga agpalaud manipud Abidjan, Côte d’Ivoire, a maragragsakan gapu kadagiti buya ken uni iti daytoy okupado a siudad ti West Africa, idi adda naisangsangayan a buya a pagammuan a nangatrakar iti atensionmi. Iti nakalawlawa a karuotan, rinibu a namaris a lupot ti naibilag. Apay nga adda ti kasta a makaatrakar a buya? Maragsakan dagiti lumugar a gagayyemmi a mangilawlawag no apay. Gapuanan dayta dagiti fanico.

Dagiti fanico ket grupo dagiti nagaget a labandero. Manipud iti isisingising agingga iti ilelennek ti init, ginasut a lallaki ken sumagmamano a naandur a babbai ti mangmangged babaen ti manomano a panaglabada iti Banco River. Ti naganda ket kombinasion ti Dyula, wenno Jula, a sasao a fani, a kayatna a sawen “tela” wenno “lupot,” ken ko, a kayatna a sawen “labaan.” Gapuna, ti Dyula a sao a fanico kayatna a sawen “daydiay para laba.”

Ti Trabaho ti Labandero

Maysa nga aldaw, sinapsapami a pinasiar dagiti fanico iti pagtrabahuanda tapno maammuanmi ti ad-adu pay maipapan iti makapainteres a panggedanda. Katibuk ti trabaho idi masangpetanmi ida! Iti medio nalibeg a Banco River, makitam ti adu a dadakkel a pilid a nakabilan iti batbato. Iti sibay ti tunggal pilid, adda maysa a labandero a nakatakder iti paset ti karayan a pagattumeng agingga pagatsiket ti kaadalemna. Makumikom dagiti labandero a mangsabsabon, mangmalmalo, ken manges-eskoba iti lablabaanda iti rabaw dagita a pilid.

Makapainteres ta sakbay a sumingising ti init, agbalaybalayen ti maysa a fanico tapno agkolekta iti labaanna iti aldaw. Ti pagtaengan ti dadduma kadagiti ilablabaanna ket tallo a kilometro ti kaadayoda manipud iti paglabaanna. Ikaritonna amin a labaanna wenno balkutenna dagita sana susuonen. Apaman a makasangpet ti fanico iti Banco River, sangsangkamaysa a makablaawan iti adu a lenguahe, yantangay dagiti fanico nga aglablaba ditoy ket naggapuda iti adu a paset ti Africa. Adun a tawen nga agnanaed ditoy ti dadduma kadakuada, kas ken Mr. Brama, maysa a nabaneg a labandero nga agtawen itan iti nasurok nga 60. Malaksid iti tallo nga aldaw iti tinawen, inaldaw nga adda trabaho ditoy.

Nadagsen a trabaho ti manomano a panaglaba. Maysa a labandero ti binuyami a nangidisso iti labaanna, a makapakonsumision ti kaaduna no iti ordinario nga agtagibalay. Winarwarna ti balkut sana saggaysa nga inyuper dagiti lupot. Simmaganad, nagusar iti maysa a dakkel a bareta ti sabon a naaramid iti lana ti palma. Idi aglabutab ti danum, minalona a saggaysa dagiti lupot iti rabaw ti maysa a bato. No dadduma, agusar iti eskoba tapno maikkat ti mansa. Mano ti bayad iti panagpalaba? Pito a sentimo (U.S.) wenno agarup 3.50 a pisos para iti maysa a bado ken nalabit 14 a sentimo wenno agarup 7 a pisos para iti maysa a kubrekama. Dayta ti makagapu a masapul a kaaduen dagiti fanico ti labaanda tapno maisakadda ti panagbiagda.

No makitayo ti nagadu a labaanda, nalabit a mayimtuodyo, ‘Kasano ngata a malagipda no makinkukua iti maysa a lupot?’ Impagarupmi no ti pamay-anda ket umasping iti pamay-an ti maysa a grupo dagiti labandero idiay India nga addaan iti sistema ti panagmarka nga isuda laeng ti makaawat. Naiduma unay ti pamay-an dagiti fanico iti pamay-an dagiti labandero iti India ngem kaskasdi nga epektibo met dayta.

Ti nalaing a giyami inkagumaanna nga ilawlawag ti sistema dagiti fanico. Umuna iti amin, no kolektaen ti labandero dagiti labaanna, laglagipenna ti pammagi ti tunggal kameng dayta a pamilia tapno ammona no siasino ti makinkukua iti maysa a lupot. Saanna a markaan dagiti lupot. Kalpasanna, pagmaymaysaenna nga isiglot dagiti lupot a naggapu iti maysa a pamilia—nga usarenna, kas pagarigan, ti makannigid a manggas, makannawan a manggas, kuelio, wenno ti salikad. No labaanna dagita, kanayon nga agannad tapno saan a mailaok iti sabali ti lupot a kukua ti maysa a pamilia. Ngem gapu ta mapampanunotmi pay latta ti kinarigat ti pananglagip iti akinkukua iti luplupot, sinaludsodanmi ti maysa a fanico no addan napukawna a lupot wenno napadasannan nga ilaok iti sabali ti lupot ti maysa a nagpalaba. Nasdaaw iti saludsodmi. Nabatad nga ipakitana laeng nga, ‘Awan. Saan a pulos a mapukawan ti fanico iti uray maysa a lupot!’

Kaskarina kadi ti mapan aglaba iti Banco River? Saan! Adda nainget a pagannurotan. Tapno agbalin a fanico, ti maysa ket tallo a bulan a sanayen ti maysa nga aduanen iti kapadasan. Kabayatan dayta a maadalna ti naisangsangayan a pamay-an ti pananglagip iti akinkukua iti luplupot. No mapaay iti dayta, agsapul laengen iti sabali a trabaho. Ngem no nalaing, agbayad ti baro a fanico iti bassit a kantidad ket maipaayan iti bukodna a paglabaan a pilid nga addaan batbato, a saan a mabalin nga usaren ti siasinoman.

Sabon a Naaramid iti Lana ti Palma

Nakapatpateg ti sabon iti trabaho ti labandero. Isu a ti agdadamo ket masanay met iti umiso a panagusar iti sabon a naaramid iti lana ti palma. Adda tallo a kita ti sabon a maus-usar, a mailasin babaen kadagiti kolorda. Ti puraw ken duyaw a sabon ket paglaba kadagiti saan unay a narugit a lupot, ket ti nangisit a sabon ti paglaba kadagiti namureng unay a lupot. Nangisit ti kolor dayta a sabon gapu iti lana ti palma, nga isu ti kangrunaan a ramenna. Yantangay agus-usar ti tunggal fanico iti di kumurang a sangapulo a bareta ti sabon iti inaldaw, kanayon nga abastuan ida dagiti agar-aramid iti sabon.

Pinasiarmi dagiti simple a pasilidad a pagaramidan iti sabon. Masarakan dagitoy iti sikigan ti turod nga asideg iti paglabaan. Ti nadagsen a negosio a panagaramid iti sabon ket mangrugi iti alas sais ti agsapa. Dagiti trabahador ket nakagatangen kadagiti materiales iti tiendaan—nagbalay a lana ti palma, potassium hydroxide, asin, tubbog ti guayabano, lana ti niog, ken mantekilia ti kakaw. Amin dagitoy ket nalaka a marunaw. Mamimpinsan nga ipaburekda dagitoy a ramen iti maysa a dakkel a bariles a maisaang iti paglutuan a masungrodan iti kayo. Kalpasan a maluto dagiti ramen ti sabon iti agarup innem nga oras, ibuyatda dagita kadagiti metal a bandehado ken malukong ket urayenda a tumangken. Sumagmamano nga oras kalpasanna, iwaenda ti sabon tapno agbalin a dadakkel a bareta.

Kalpasanna, ti para aramid iti sabon susuonenna ti batia a napno kadagiti bareta ti sabon sa sumalog manipud sikigan ti turod nga agturong kadagiti fanico. Kasano a maipanna dagiti sabon kadagiti labandero no okupadoda nga aglablaba iti karayan? Sumalog iti danum a pagatsiket ti kaunegna, idissona ti batiana iti danum, sana ited dagiti sabon iti siasinoman nga agkasapulan.

Ti Panagngudo ti Agmalem a Trabaho

No nakalaban ti fanico, alaenna dagiti linabaanna sa ipanna iti asideg a sikigan ti turod sana ibilag dagitoy a naintar iti karuotan wenno ibalaybayna dagitoy iti sadinoman a disso. Dayta ti buya a damo a nakaatrakaranmi. Dayta metten ti kanito a mabalinen a makainana biit ti nagaget a labandero iti trabahona. No mumalemen ken namagan ti amin a lupot, siaannad a kupinenna dagita, a nalabit plansaenna ti dadduma kadagitoy babaen ti plansa a pinapudot ti uging. Kalpasanna, reppetenna dagiti amin a nadalus ken naplansan a lupot sana itulod dagita kadagiti akinkukua.

Idi damo a makitami ti nainta-intar a naibilag a luplupot, awan ti pamalatpatanmi no kasano ti kaadu ti trabaho a nairaman iti dayta. Isu a maragsakankami unay a nangpasiar kadagiti fanico ti Abidjan ta maawatan ken maapresiarmi itan ti trabaho ti amin a manomano a labandero ken labandera iti intero a lubong.

[Mapa iti panid 10]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

CÔTE D’VOIRE

[Ladawan iti panid 12]

Maysa a para aramid iti sabon nga aglaklako iti binarbareta a sabon

[Picture Credit Line iti panid 10]

PhotriMicroStock™/C. Cecil