“Kastoy ti Pananglabami Kadagiti Kawesmi . . .”

ITI adu a dagdaga pamiliar dagitoy a sasao kadagiti kaputotan dagiti ubbing a sireregget a nangikanta ken nangisala iti daytoy a rhyme ti maysa a nalatak berso dagiti ubbing. Ngem no ti kapanunotan iti panaglaba dandani di mangparag-o kenka, usigenyo: Kalpasan ti panagsuyatyo wenno panagdigosyo, saan kadi a makarepresko ti panagpunasyo babaen iti nalamuyot, kalablaba a twalia? Saan kadi a marikna ti tao a nadaldalus ken komportable a mangisuot iti nadalus a kawes? Ta, uray pay dagiti ubbing kasla tagiragsakenda ti mangisuot iti kawes a nadalus ken nabanglo—uray iti apagbiit laeng!

Ti panaglaba kadagiti kawestayo ngarud ket napateg iti biagtayo ken pagimbagantayo ngem ti masansan a mabigbigtayo. Nupay kasta, ti pamay-an ti panaglabatayo kadagiti kawestayo mabalin nga agpannuray iti lugar a pagnanaedantayo iti lubong.

Panaglaba nga Awan dagiti Makina a Paglaba

Kadagiti adu a nabaknang a dagdaga, ti sao a “panaglaba” nainaigen a naimbag iti sao a “makina.” Kadagiti napangpanglaw a dagdaga, nupay kasta, ti panaglaba ket masansan a maar-aramid pay laeng babaen iti ima, ket nakaskasdaaw dagiti resultana! Alaenyon, kas pangarigan, dagidiay narigat a dalusan a puraw a kawes. Kadagiti pagilian a napudot, namaga ti klimana, dagiti babbai gundawayanda ti init.

Daytoy a pamay-an ket simple. Maysa a palanggana a napno iti danum ken ti kalalainganna a sabon wenno detergent. Maiyuper dagiti puraw, ket kanawen ti nagaget a labandera ti danum, a gelgelenna ti lupot iti nasabonan a danum. No awan dagiti komersial a pagpapudaw, dadduma ti mangusar iti nabayagen a pagpapudaw, kas iti suka ti niog. Kalpasanna, kalpasan ti apagkanito a panangbalnaw, dagiti nabasa a kawes ti maiyaplag iti kumbiniente a mula wenno alad tapno makulada agingga a pumuraw. Itan, maisublin iti batya tapno mabalnawanen iti mamin-adu ket maibilagen iti napudot a tropikal nga init. Ti resulta? Dagiti puraw rumaniagda a nakapudpudaw nga addaan iti makaay-ayo a kinadalus!

Maysa nga asawa a babai nga agnanaed iti asideg ti karayan wenno waig mabalin a padasenna ti naidumat’ bassit a pamay-an. Umuna mangpili iti napintas a lugar, kas iti igid ti karayan nga agsalog bassit nga agturong iti danum. No napegges ti danum, nupay kasta, naannad ti panangpilina iti natalinaay a saan nga agay-ayus a danum a bassit laeng ti peggad ti panangiyanud ti agos iti kawesna. Adda kadi dakkel a bato iti asideg? Nasayaat. Ti asawa a babai usarenna ti malo a kayo a mangmalo iti nabasa a kawes iti bato. Ti rugit literal a maikkat manipud iti material.

Dagiti Makina a Paglaba—Napalabas ken Agdama

Kadagiti nabaknang a dagdaga dagiti makina a paglaba inikkatnan dagiti panaglaba babaen iti ima. Ngem dagiti makina a paglaba agsublida pay iti tiempo a diyo ipagpagarup. Bayat ti Edad Media idiay Europa, ti baniera ti nalatak a pamay-an iti panaglaba iti kawes agingga a daytat’ nain-inot a sinukatan ti steam boiler. Kamaudiananna, idi maika-19 a siglo, nagparang ti maysa a makina a paglaba a kasla iti moderno-aldaw a katupagna. Idi 1830 maysa nga Ingles a paglabaan inusarna ti agrikrikus a silindro a mangirikusrikus kadagiti kawes iti napudot a nalabutab a danum. Daytoy a kangrunaan a pamay-an nagtalinaed a di nabalbaliwan agingga itoy nga aldaw.

Nupay kasta, ti makina a paglaba saan unay a magustuan. Nasarakan dagiti managusar a makadadael ti lupot ken nadagsen a pusiposen ti ima. Gapuna idi agngudo ti maika-19 a siglo, ti nagbakubakkug a paglabaan, baniera, ken ti pagkiwar a paandaren ti ima isut’ pagpilian dagiti adu nga assawa a babbai.

Ti makina a paglaba, nupay kasta, immadu manen idi nagparang ti damo a paandaren ti koriente a makina. Sangapulo ket dua a tawen kamaudiananna, ti damo nga agitator-type a makina dimteng iti eksena. Nanipud idin, adun a rinang-ayan ken panagbalbaliw ti naaramid kadagiti makina a paglaba. Dadduma a kompania rinugiandan ti nagilako kadagiti tenglen ti kompiuter a makmakina a ti laeng panangitalmeg iti buton ti “mangikeddeng no kasano karugit ti kawesyo ket kalpasanna piliemon ti kayatmo nga usaren a detergent ken ti pamay-an ti pananglabam.”—Popular Science, Hulio 1990.

Dagiti Impormasion iti Panangusar kadagiti Automatiko a Paglaba

Ti kadawyan nga automatiko a paglaba gagangayen kadagiti adu a Makinlaud a pagtaengan. Nupay kasta, ti “automatiko” dina kayat a sawen a daytat’ mausar a din pampanunoten a naimbag. Kas pangarigan, kadagiti paglaba a makinngato ti pagkargaanna, ti di natimbeng a lalabaan mabalin a pagbalinenna ti makinayo a bangking ti panagrikusna, a mangyegyeg iti intero a kuarto a paglabaan. Dagiti napeggad nga suk mabalin a maporma babaen iti panangusar kadagiti pagpapudaw a chlorine nga addaan ammonia. Gapuna surotenyo dagiti kangrunaan a pamay-an ti kinatalged. Dikay igawgaw-at ti imayo iti makina no di naan-anay a nakasardeng. Ikkatenyo iti saksakanna sakbay ti panangpadasyo a mangdalus iti dayta. Ket dikay palubosan dagiti annakyo a mangpaandar iti dayta wenno agay-ayam iti paglabayo.

Ngem kasano a makasiguradokayo nga agballigikayo no adut’ labaanyo? Adtoy ti sumagmamano a kangrunaan a singasing:

◻ Ikkatenyo ti karga ti amin a bulsa, a baliktadenyo ida.

◻ Ukasenyo ti pannakaikulpi dagiti punyos, ket brasen dagiti rugitna.

◻ Siglotenyo dagiti tali ken sash tapno di agtatali.

◻ Iserrayo dagiti amin a zipper, snaps, ken hooks, tapno dida kab-iten dagiti dadduma a lupot.

◻ Ikkatenyo dagiti mantsa sakbay a labaanyo.

◻ Dikay labsen a punnuen. Daytoy agbanag iti nakapuy a pannakalaba, paaduenna ti kunes, pataudenna ti ad-adu a panagsamsam, ken pannakarunot ti kawesyo.

Aminentayo, adu pay laeng ti aglaba iti daan a pamay-an—babaen iti ima. Ngem aglabakayo man babaen iti makina a paglaba a metal, iti agay-ayus a waig, wenno iti mangusar ti kompiuter a pagsidsiddaawan a makina, ti resulta pagbalinenna dagiti bannogyo a makagunggona—nadalus, naraniag a kawes a maipaay kadakayo ken ti pamiliayo, agraman ti pannakapnek iti nasayaat ti pannakaibanagna a trabaho!

[Dagiti Ladawan iti panid 26]

Panaglaba iti igid ti karayan

Panagkulada iti init