Baptisterio—Pammaneknek iti Napukawen a Kostumbre

Baptisterio—Pammaneknek iti Napukawen a Kostumbre

BABAEN ITI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY FRANCIA

“NABAUTISARAN babaen ti pannakaitaneb iti Katedral,” kuna ti paulo ti periodiko idiay Francia idi 2001. Ngem ti ladawan a kakuyog ti artikulo ipakitana ti maysa a kabbaro a nakomberte iti Katolisismo a nakatakder iti dakkel a pagbautisaran a pagattumeng ti danumna ken maysa a Katoliko nga obispo a mangibukbukbok iti danum iti ulo ti agbautisar. Daytoy nga eksena, a maar-aramid iti adu a lugar iti intero a lubong, ipakitana ti kostumbre ti Iglesia Katolika sipud pay idi Maikadua a Konsilio ti Vatican, a mangbautisar kadagiti kabbaro a komberte babaen ti panangibukbok iti danum iti ulo. Ngem tumaud dagiti saludsod: Gapu ta ti kaaduan a Katoliko ket nabuniagan a maladaga babaen ti panangwarsi iti danum iti uloda, ania a kita ti bautismo ti maitunos iti pagtuladan nga impasdek ni Juan a Mammautisar ken dagiti apostol ni Jesus? Kasano ti maiparbeng a pannakabautisar dagiti Kristiano ita? Makatulong ti pakasaritaan dagiti baptisterio tapno masungbatan dagita a saludsod.a

Nangrugian ken Kaipapanan ti Bautismo

Idi un-unana, naan-anay a maitaneb dagiti Kristiano a mabautisaran. Paneknekan dayta ti salaysay ti Biblia maipapan iti Etiope nga opisial a binautisaran ni Felipe. Kalpasan a naammuanna ti kinasiasino ti Kristo, kinuna ti Etiope idi nakakita iti danum: “Ania ti makalapped kaniak a maitaneb?” (Aramid 8:26-39, The Emphatic Diaglott) Ti sao a Griego a nagtaudan ti termino a “maitaneb” ket ba·ptiʹzo, a kaipapananna “irareb,” “itaneb,” a nagtaudan met ti Iloko a sao a “bautisaran.” Tukoyen daytoy ti naan-anay a pannakaitaneb. Naipaganetget daytoy a punto yantangay nayasping ti bautismo iti pannakaitabon. (Roma 6:4; Colosas 2:12) Makapainteres ta adda dagiti Pranses a managipatarus iti Biblia (kas kada Chouraqui ken Pernot) a nangawag ken Juan a Mammautisar kas Juan a Manangitaneb.

Kadagiti umuna a siglo ti Kristianidad, maar-aramid ti panangitaneb iti sadinoman nga adda umdas a danum—karayan, baybay, wenno iti pribado a pagdigusan. Ngem idi immadu dagiti nakomberte, nabangon ti adu a baptisterio kadagiti masakupan ti Roma, manipud idiay Dalmatia agingga idiay Palestina ken manipud idiay Grecia agingga idiay Egipto. Ti maysa kadagiti kadaanan a baptisterio ket nakabakab idiay Siria, kadagiti pantar ti Karayan Eufrates, ken nabangon idi agarup 230 K.P.

Idi opisial a nabigbig ti “Kristiano” a pammati kas maysa a relihion iti Imperio ti Roma idi maikapat a siglo K.P., minilion a tattao ti nagbalin a “Kristiano” ken masapul a mabautisaran. Gapuna, nabangon dagiti baptisterio iti sadinoman. Idi maikanem a siglo, agarup 25 a baptisterio ti naibangon idiay laeng Roma a pakairamanan daydiay adda iti basilika ti St. John Lateran. Idiay Gaul, mabalin nga adda baptisterio iti tunggal masakupan ti kada obispo. Agdagup dayta iti agarup 150 a baptisterio sigun iti maysa a libro. Mabalin a ginasut pay ti adda kadagiti probinsia, kadagiti asideg ti kapilia, sementerio, wenno monasterio.

Arkitektura ken Pagtaudan ti Danum

Masansan a nagtimbukel wenno adu ti sikigan dagiti baptisterio. Mabalin a naisilpo dayta iti maysa a simbaan wenno nabangon kas maysa a patakder a nairanta a pagbautisaran. Ipakita dagiti nakabakab a babassit dagitoy a patakder (kaaduanna, basbassit ngem 200 metro kuadrado) ngem naadornuan kadagiti napintas a poste, marmol, ken namaris a ladladawan, a mangipakita no dadduma kadagiti eksena iti Biblia. Nalinongan pay kadagiti napipintas a bordado a lupot ti dadduma a baptisterio, kas daydiay adda iti Mariana, Corsica. Ti baptisterio tukoyenna met ti mismo a pagitaneban. Mabalin a kuadrado, nagtimbukel, innem ti sikiganna, arinduyog, sinan krus, wenno walo ti sikiganna. Kas ipakita ti kalawa ken kaunegna, nalawag a dagiti nagkauna a baptisterio ket nairanta a pagbautisaran dagiti adulto. Kaaduanna a dadakkel dagitoy tapno umanay ti dua a tao. Kas pagarigan, idiay Lyon, a makintengnga a daya a paset ti Francia, 3.25 metro ti kalawa ti pagitaneban. Adda agdan ti adu a pagitaneban—masansan a pito a tukad—nga agpababa iti danum.

Ti pagtaudan ti danum ti maysa kadagiti kangrunaan a pakaseknan dagiti nangdisenio. Adu a baptisterio ti naibangon iti asideg ti ubbog wenno kadagiti rebba dagiti napudot a pagdigusan, kas daydiay adda iti Nice, iti makin-abagatan a Francia. Masansan nga ipalabasda dagiti danum babaen kadagiti tubo. No dadduma, sakduenda dagiti naurnong a tudo kadagiti asideg a bubon.

Ti St. John Baptistery idiay Poitiers, iti makinlaud a Francia, a nabangon idi agarup 350 K.P., ket maysa a napintas a pagarigan ti “Kristiano” a baptisterio idi maikapat a siglo. Iti uneg ti maysa a rektanggulo a kuarto, a napalikmutan iti sumagmamano a siled, masarakan ti dakkel a pagitaneban a walo ti sikiganna ken tallo ti tukadna. Ti pagitaneban ket 1.41 metro ti kaunegna ken 2.15 metro ti kalawaan a pasetna. Naikonektar daytoy iti kanal a pagayusan ti danum manipud iti asideg nga ubbog.

Maitaneb Wenno Mabukbokan iti Danum?

Maar-aramid kadi ti bautismo babaen ti pannakaitaneb kadagita a baptisterio? Saan, sigun kadagiti dadduma a Katoliko a historiador, ta ibagada a ti panangibukbok iti danum iti ulo ti maan-annurot idi rugrugi ti Iglesia Katolika. Kunada met nga adu a pagitaneban ti awan pay maysa a metro ti kaunegna isu a saan nga umanay a pagitaneban iti adulto. Kuna ti maysa nga ensiklopedia dagiti Katoliko nga idiay Poitiers, “saan a mabasa ti saka ti mangbautisar [a padi] uray adda iti maikatlo a tukad.”

Nupay kasta, uray dagiti kaudian a naipinta a ladawan ti bautismo ipakitana a kaugalian idi ti naan-anay a panangitaneb, a ti danum ket pagattengged wenno pagatbarukong ti agbautisar. (Kitaenyo ti ladawan iti ngato.) Para iti maysa nga adulto a kalkalainganna ti katayagna, posible kadi ti naan-anay a pannakaitaneb uray pagatsiketna ti danum? Ipasimudaag ti maysa a reperensia a mabalin a temporario a masullatan ti pagayusan agingga a posiblen a maitaneb ti nakaparintumeng wenno nakarukob nga agbautisar.b Ni Pierre Jounel, maysa a propesor ti relihion idiay Paris, kunana: Ti agbautisar “pagatsiketna ti danum. Ti padi wenno ti diakono iparabawna ti imana iti agbautisar sana naan-anay nga itaneb.”

Napabassit

Idi agangay, ti simple a seremonia ti bautismo a maar-aramid idi panawen dagiti apostol ket nagbalin a komplikado a ritual, buyogen dagiti nalabor a kawes ken panagwagis, karkararag a mangabug iti dakes nga espiritu, panangbendision iti danum, maulit-ulit a lualo, ken panangpulot. Nagtultuloy a nagsaknap ti panangibukbok iti danum iti ulo. Dadduma kadagiti pagitaneban a baptisterio ti napabassit agingga iti kagudua wenno basbassit pay ngem iti orihinal a kadadakkelda. Kas pagarigan, idiay Cazères, a makin-abagatan a Francia, ti orihinal a 1.13 metro a pagitaneban ti nagbalin laengen a 0.48 metro ti kaunegna idi maikanem a siglo. Kalpasanna, idi agarup maika-12 a siglo, saanen nga an-annuroten ti Romano Katoliko ti panangibukbok iti danum ket nasukatanen iti panangwarwarsi. Sigun ken Pierre Chaunu a kameng ti akademia idiay Francia, maigapu daytoy iti “panagsaknap ti panagbuniag kadagiti maladaga kadagiti pagilian a nalamiis ti paniempona ta saan a mabalin a bukbokan iti nalamiis a danum ti maladaga.”

Daytoy ti makagapu nga ad-adda a bimmabassit dagiti pagitaneban. Iti panangadal iti pakasaritaan ti bautismo, kuna ti historiador a ni Frédéric Buhler: “Ti arkeolohia, dagiti naisurat a dokumento, ladawan ken eskultura, ipakitada no kasano a ti naan-anay a panangitaneb kadagiti adulto a maar-aramid kadagiti umuna a siglo iti panawen Kristiano ket nagbalin laengen a panangwarsi kadagiti maladaga, nupay sagpaminsan latta nga adda dagiti panangibukbok iti danum iti ulo kadagiti adulto ken naan-anay a panangitaneb kadagiti ubing.”

Ita, nasaksaknapen ti panangibukbok iti danum iti ulo dagiti adulto ken daddadakkelen dagiti baptisterio. Maitunos iti kuna ni Buhler nga agbalbalin manen nga uso ti panangitaneb, ti relihion nga Iglesia Katoliko kasta unay ti panangisingasingna iti panagbautisar babaen ti naan-anay a panangitaneb. Makapainteres ta sipud pay idi un-unana, ti Biblia ipatuldona a ti naan-anay a panagitaneb ti umiso a pamay-an ti panagbautisar dagiti Kristiano.

[Footnotes]

a Ti sao a “baptisterio” gagangay a tukoyenna ti maysa a pasdek ti simbaan, wenno paset ti simbaan a pakaaramidan ti seremonia ti bautismo.

b Adu a Saksi ni Jehova iti kaaldawantayo ti nabautisaran babaen ti naan-anay a pannakaitaneb kadagiti babassit a swimming pool wenno bathtub.

[Ladawan iti panid 13]

Ti St. John Baptistery idiay Poitiers, Francia

[Ladawan iti panid 13]

Pannakabangon manen ti maikalima a siglo a baptisterio ti Mariana, iti Corsica

[Credit Line]

[Dagiti Ladawan iti panid 14]

PANNAKAILADAWAN TI BAUTISMO NI KRISTO

Ti Karayan Jordan ket pagatbarukong ni Jesus ken nangyeg dagiti anghel iti tualia a pagpunasna, maikasiam a siglo

[Credit Line]

Ni Jesus iti Karayan Jordan, a pagattengngedna ti danum. Iti makannigidna, adda dua nga anghel a nakaiggem iti lupot ken nakasagana a mangpunas iti bagina, maika-12 a siglo

[Credit Line]