No Naatap ti Balligi
Nasurok la bassit a 20 ti tawenna ngem maysa idin a nalatak a kumakanta ken nakabakbaknang. Manmano laeng ti nakaragpat iti kasta iti nasapa nga edad. Ngem nangrugi nga agparikut ti biagna. Kalpasan ti dua a saan a naballigi a panagassawa, isu ket naipan iti rehabilitasion para kadagiti alkoholiko ken agus-usar iti droga. Nagsasaruno dagiti dimteng a problemana.
NAKALKALDAANG ta gagangayen ti kapadasan daytoy nga agkabannuag a babai; masansan nga agdinamag dagiti nakaay-ay-ay a nagbanagan dagiti nalatak a tattao. Uray iti maipagarup a mas konserbatibo a lubong ti negosio, dagiti agparang a naballigi a tattao masansan a nariribuk met ti biagda. No maipapan kadagiti naballigi a negosiante iti siudad ti New York, impadamag ti maysa a diario: “[Ti] tarigagay a makagun-od iti nagdakkel a ganansia ket nagresulta iti pannakadadael dagiti karera, pannakasinasina dagiti pamilia, ken nasaknap a panagdroga . . . Nupay dadduma a negosiante iti Wall Street mariknada a nakabalballigida gapu kadagiti dadakkel a bonus a maaw-awatda, dadduma ti agsagsagaba iti nakaro a pannakapaay ken leddaang.”
Resulta kadi dayta ti di umiso a pamay-an ti panangbirok ti tao iti kinaragsak ken balligi? Pudno a kasapulantayo ti kuarta tapno agbiagtayo. Ngem masapul kadi a nabaknangtayo tapno makuna a naballigitayo? Ipakita dagiti panagadal a saan nga umiso dayta. Kas pagarigan, ipakita ti panagadal idiay China nga iti nabiit pay, ngimmato iti 250 a porsiento ti promedio ti mateggedan ngem ad-adda met a nagbalin a naladingit ti biag dagiti tattao.
No kasta, agpannuray ti pudno a balligi iti maysa a banag a napatpateg ngem iti sekular a karera ken iti nangina a balay, lugan, wenno relo. Saan ngata nga agpannuray dayta iti kinatao ti maysa, agraman dagiti prinsipio nga an-annurotenna ken ti panggep ti biagna? Mabalin a nautek ken naimpluensia ti maysa a tao ngem nalulok ti panagbiagna, dina ammo ti agayat, ken awanan kadagiti pudno a gagayyem. Wenno nalabit a ti maysa tagtagiragsakenna ti kinatan-ok ken kinabaknang ngem no sukimatenna ti biagna, maisaludsodna, “Ania ti nagunggonak kadagitoy? Ania ti kaipapanan ti biagko?”
Nainkalintegan ngarud a dagiti pudno a naballigi a tattao masapul nga isentroda ti biagda kadagiti napatpateg a banag, agraman dagiti nainsiriban a prinsipio a mangiwanwan kadakuada. Iti kasta, maaddaanda iti talna ti panunot ken panagraem iti bagi, ken magun-odda ti panagraem dagiti dadduma. Matagiragsakda met ti biag nga addaan iti panggep a saan laeng a naisentro iti bagida, ken mangted kadakuada iti pannakapnek. ‘Ania dagita a prinsipio?’ nalabit iyimtuod ti dadduma. ‘Ken ania a panggep?’ Datayo kadi a mismo wenno adda sabali a makaipaay kadagiti sungbat? Dayta ti usigen dagiti sumaganad nga artikulo.
[Kahon iti panid 3]
BALLIKUG A PANANGMATMAT ITI BALLIGI
Sigun kadagiti managsirarak iti tay-ak ti medisina, umad-adu dagiti agtutubo nga atleta nga agus-usar kadagiti posible a makadangran a droga tapno laeng mapasayaatda ti abilidadda iti tay-ak ti ay-ayam. Impadamag ti Education Update iti Internet: “Iti nabiit pay a surbey, naisaludsod kadagiti estudiante iti kolehio: ‘No ammoyo a mangabakkayo wenno maalakayo a miembro ti grupo babaen ti panagusaryo iti steriod ngem agsakitkayo kalpasan ti lima a tawen, aramidenyo latta kadi dayta?,’ dandani amin ti immanamong. Idi nabaliwan ti saludsod iti ‘no ammoyo a mataykayo iti las-ud ti lima a tawen,’ 65 a porsiento ti kaskasdi nga immannugot.”