Usarem a Nainsiriban ti Kuartam
MASANSAN a maibagbaga a nagtaud iti Biblia ti pagsasao a “Ti kuarta ti ramut ti amin a kinadakes.” Ngem ti talaga nga ibagbaga ti Biblia ket: “Ti panagayat iti kuarta isu ti pagtaudan ti amin a kita ti kinadakes.” (1 Timoteo 6:10, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Pudno nga adda tattao a nakapatanoren iti panagayatda iti kuarta ken ipangpangrunadan ti agpabaknang. Adda met dagidiay adipenen ti kuarta isu a sagsagabaendan dagiti nakas-ang nga imbungana. Ngem makatulong ti kuarta no umiso ti panangusartayo iti dayta. Bigbigen ti Biblia a “ti kuarta solbarenna ti adu a problema.”—Eclesiastes 10:19, Holy Bible—Easy-to-Read Version.
Nupay ti Biblia ket saan a libro maipapan iti kuarta, naglaon dayta iti praktikal a balakad a makatulong kenka tapno nainsiriban ti panangusarmo iti kuarta. Ti sumaganad a lima nga addang ti kadawyan nga isingasing dagiti mamalbalakad maipapan iti kuarta, ket mayataday dagita kadagiti prinsipio a nabayagen a nailanad iti Biblia.
Agurnongka. Ipakita ti Biblia a naisuro kadagiti nagkauna nga Israelita ti kinapateg ti panagurnong. Naibilin kadakuada a kada tawen, mangilatangda iti apagkapullo (wenno 10 a porsiento) nga usarenda para laeng iti itatabunoda kadagiti piesta ti nasionda. (Deuteronomio 14:22-27) Umasping iti dayta, pinaregta ni apostol Pablo dagiti nagkauna a Kristiano a linawas a mangilasinda iti kuarta tapno inton agangay, adda maitedda a kontribusion a pangtulong kadagiti nakurapay a kapammatianda. (1 Corinto 16:1, 2) Ti panagurnong ket iparparegta ti kaaduan a mamalbalakad maipapan iti kuarta. Pagbalinem a prioridad ti panagurnong. Apaman a maawatmo ti sueldom wenno mateggedam, ti gatad a rantam nga urnongen ket ibangkom wenno idulinmo iti natalged a lugar. Makatulong dayta tapno saanka a masulisog a manggasto kadagita.
Agbadyetka. Daytoy laeng ti praktikal a pamay-an tapno masiputam, makontrolmo, ken makissayam ti panaggastom. No nasayaat ti panagbadyetmo, ammom ti pappapanan ti kuartam, ken makatulong dayta tapno maragpatmo dagiti pinansial a kalatmo. Ammuem no mano ti mateggedam ken saanmo a gastuen amin dayta. Ammuem met ti nagdumaan ti talaga a kasapulam ken dagiti kayatmo laeng. Maitunos iti dayta, nainsiriban nga indagadag ni Jesus kadagiti dumdumngeg idi kenkuana a ‘pattapattaenda ti magastos’ sakbay a rugianda ti aniaman a proyekto. (Lucas 14:28) Ibalbalakad ti Biblia a liklikantayo ti di nesesita a panagutang.—Proverbio 22:7.
Agplanoka. Usigem a naimbag dagiti kasapulam iti masanguanan. Kas pagarigan, no planom ti gumatang iti balay wenno apartment, mabalin nga adda pagsayaatanna ti umutang iti gatad a kalkalainganna ti interesna. Umasping iti dayta, mabalin nga ikeddeng ti maysa nga ulo ti pamilia a tinnagan ti nadumaduma a kita ti insurance tapno maprotektaranna dagiti ay-ayatenna iti biag no bilang ta isu ket matay, agsakit, wenno mabaldado. Ti panangusig kadagiti kasapulam iti masanguanan ket mabalin met a ramanenna ti panagplano para iti tiempo ti panagretiro wenno iti tiempo a dikan makapagtrabaho. Ipalagip kadatayo ti Proverbio 21:5 a “dagiti gakat daydiay nasaet sigurado a mangipaay iti pagsayaatan.”
Agsursuroka. Parang-ayem ti bagim babaen ti panagsursurom kadagiti paglaingan ken saluadam ti pisikal ken emosional a salun-atmo. Pagimbagamto dagita iti masanguanan. Iyugalim ti kanayon nga agsursuro. Matmatan ti Biblia a napateg ti “praktikal a kinasirib ken ti pannakabael nga agpanunot,” ket idagadagna nga itultuloytayo a parang-ayen dagita.—Proverbio 3:21, 22; Eclesiastes 10:10.
Agbalinka a Balanse. Kanayon koma nga umiso ti panangmatmatmo iti kuarta. Sigun iti adu a surbey, naragragsak dagidiay maseknan nga ad-adda kadagiti tattao ngem iti kuarta. Adda dagiti nangitulok nga agari ti kinaagum kadakuada. Kasano? Nupay umdasen ti kangrunaan a kasapulanda, ikagkagumaanda pay laeng ti agpabaknang. Ngem malaksid iti taraon, kawes, ken pagtaengan, ania kadi pay a talaga ti kasapulan ti tao? Di pakasdaawan a kastoy pay ti kinuna ti nangisurat iti Biblia a nadakamat iti rugi daytoy nga artikulo: “No adda pagtaraon ken pagkawestayo, mapnektayon kadagitoy a banag.” (1 Timoteo 6:8) No kanayontayo a kontento, ditay mapatanor ti panagayat iti kuarta ken maliklikantay ti amin a problema a kakuykuyog dayta.
Talaga a ti panagayat iti kuarta ti ramut ti adu a kita ti kinadakes. No ipalubosmo, agbalin nga apom ti kuarta. Ngem no usarem a nainsiriban, nawayaka a manggun-od kadagiti napatpateg iti biag, kas iti nasinged a relasion kadagiti kapamiliam, gagayyemmo, ken iti Dios. Kaskasdi nga iti daytoy a lubong, kasla imposible a ditay pulos masikoran maipapan iti kuarta. Ti kadi kuarta ket kankanayon lattan a pakaigapuan ti panagsikor? Adda kadi tiempo a mapukawton ti kinapanglaw? Masungbatan dagita a saludsod iti pangserra nga artikulo iti daytoy a serye.
[Blurb iti panid 5]
Ammuem no mano ti mateggedam ken saanmo a gastuen amin dayta
[Blurb iti panid 5]
Ammuem ti nagdumaan ti talaga a kasapulam ken dagiti kayatmo laeng
[Blurb iti panid 6]
Malaksid iti taraon, kawes, ken pagtaengan, ania kadi pay a talaga ti kasapulan ti tao?
[Kahon/Ladawan iti panid 7]
SURUAM DAGITI ANNAKMO NGA USARENDA A NAINSIRIBAN TI KUARTA
Gapu ta adu a nataengan ti agproblema ita iti kuarta, iparparegta dagiti eksperto kadagiti nagannak a bayat nga ubbing pay ti annakda, suruanda idan maipapan iti kuarta. No damagem iti kaaduan nga ubbing no naggapuan ti kuarta, nalabit a “ni Tatang” wenno “iti banko” ti isungbatda. No maisurom iti annakmo ti pateg ti kuarta-no kasano a pagdumaen dagiti kasapulan manipud kadagiti kayat laeng, no kasano ti aginut ken agurnong, ken no ania ti nainsiriban a pangusaranda iti kuarta—matulongam ida a mangliklik iti saem ti mailumlom iti utang ken ti panangadipen ti kuarta. Adtoy ti sumagmamano a singasing.
1. Agbalinka a mapagwadan. Ad-adda a tuladen ti annakmo ti ar-aramidem ngem iti ibagbagam.
2. Limitaram ti magasto. Pagsasaritaanyo no aginggat’ mano laeng ti mabalinyo a gastuen. Sursuruem ti agkedked ket paypaysuem dayta.
3. Palubosam ida a mangikeddeng no pangusaranda iti kuartada. No makaawatda iti allowance wenno agsueldoda, ikkam ida iti sumagmamano a pagannurotan. Kalpasanna, palubosam ida a mangikeddeng no pangusaranda iti kuartada.
4. Suruam ida a mangiranud. Iparegtam iti annakmo nga iranudda iti sabsabali ti ik-ikutanda ken regular a mangilasinda iti gatad nga usarenda iti panagdayawda iti Dios.