Resibo a Mangpasingked iti Salaysay ti Biblia

◼ Idi dekada 1870, adda 5.5 a sentimetro ti kaakabana a tapi a damili a nakabakab iti asideg ti agdama a Baghdad, Iraq. Idi 2007, ni Michael Jursa, maysa a propesor iti University of Vienna, idiay Austria, nakitana dayta a tapi bayat ti panagsirarakna iti British Museum. Naala ti atensionna iti nagan a Nebo-sarsechim (Nabu-sharrussu-ukin, ti Babilonio a katupag ti naganna), maysa nga opisial idiay Babilonia a nadakamat iti Jeremias 39:3.a

Ni Nebo-sarsechim ket maysa kadagiti komandante ni Ari Nabucodonosor idi nadadael ti Jerusalem idi 607 K.K.P., ken sigun iti tapi, isu “ti kangrunaan nga opisial.” Kanayonanna, ti titulo a kangrunaan nga opisial ket agpaay laeng iti maysa a tao iti aniaman a panawen. Dayta ti nabileg a mangpasingked a ni Sarsechim ket isu met laeng daydiay nadakamat iti Biblia.

Sigun iti tapi, adda balitok nga impan ni Nebo-sarsechim iti templo ni Marduk, wenno Merodac, ti kangrunaan a dios ti Babilonia, a nadakamat met laeng iti Biblia. (Jeremias 50:2) Napetsaan ti resibo iti maika-10 a tawen, maika-11 a bulan, ken maika-18 nga aldaw ti panagturay ni Nabucodonosor. Ngem ti naipan a balitok ket awan pakainaiganna iti pannakasamsam ti Jerusalem, a napasamak sumagmamano a tawen kalpasanna. (2 Ar-ari 25:8-10, 13-15) Nupay kasta, “nakaskasdaaw ti pannakasarak iti kasta a tapi, a nakaisuratan ti nagan ti maysa a tao a nadakamat iti Biblia, a kanayon nga agbaybayad iti templo ti Babilonia ken adda pay eksakto a petsana,” kinuna ni Propesor Jursa. Kas maysa kadagiti maibilang a kangrunaan a takuat ti moderno nga arkeolohia a mainaig iti Biblia, ti tapi ket “pammasingked iti kapanunotan a naibatay iti kinapudno dagiti salaysay a masarakan kadagiti libro ti Daan a Tulag,” kuna ti diario a Telegraph idiay Britania.

Ngem saan nga agpannuray iti arkeolohia ti kinaumiso ti Biblia. Nabilbileg a pammasingked dagiti mismo a salaysay ti Biblia, nangnangruna kadagiti padtona. (2 Pedro 1:21) Kas pagarigan, nasurok a 100 a tawen a nasaksakbay nga impadto ni Jehova a Dios babaen ken propeta Isaias nga amin a gameng ti Jerusalem ket “maipanto idiay Babilonia.” (Isaias 39:6, 7) Impadtona pay babaen ken propeta Jeremias: “Itedkonto amin dagiti naipempen a banag daytoy a siudad [ti Jerusalem] . . . iti ima dagiti kabusorda. Ket pudno unay a samsamendanto ida ken alaenda ida . . . idiay Babilonia.”—Jeremias 20:4, 5.

Ni Nebo-sarsechim ti maysa kadagita a kabusor isu a nakitana met ti pannakatungpal ti padto ti Biblia. Kinapudnona, ammona man wenno saan, nakiraman a mismo iti pannakatungpal dayta a padto.

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 11]

Copyright The Trustees of the British Museum