No Kasano a Mataginayon ti Natalged a Panagmaneho
NUPAY matmatan ita ti minilion a tattao a napateg nga ammom ti agmaneho, adda dagiti dakes a nagbanaganna. Napattapatta nga iti intero a lubong, nasurok a 1,200,000 a tattao ti matmatay iti kada tawen gapu kadagiti aksidente iti lugan! Gapuna, saan kadi a makagunggona nga adalen no kasano ti natalged a panagmaneho? Usigentayo ti sumagmamano a praktikal nga addang a mabalintayo nga aramiden.
✔Tingitingem ti Bagim
Sigun iti report ti Australian Journal of Social Issues, ti panangtingiting ti drayber iti bagina ti maysa kadagiti kapatgan nga addang tapno maksayan dagiti posible nga aksidente. Gapuna sakbay nga agmaneho, nasayaat nga isaludsodna iti bagina, ‘Nakakondisionak ngata nga agmaneho?’ Ti nakaro a pannakabannog pabannayatenna ti panunot ken kinaalerto. Sigun iti Land Transportation Office iti Pilipinas, ti panagpungtot, panagdandanag, ken kinagagar ti sumagmamano kadagiti emosion a mangapektar iti panagmaneho ti maysa ken agresulta kadagiti di nainsiriban a desision ken pannakiriri kadagiti pada a drayber.
Masapul met a maikabilangan ti pisikal a kasasaad yantangay ti sumagmamano a sakit wenno pannakadangran mabalin nga apektaranda ti abilidad ti maysa nga agmaneho a sitatalged. No raemen ti drayber ti biag dagiti dadduma, saan nga agmaneho no isu ket nakainum. Adda met dagiti agas a makaapektar iti panagtignay ti drayber. Iti dadduma a kaso, nainsiriban no saan nga agmaneho wenno ipabiangna iti sabali ti panagmaneho.
✔Tingitingem ti Abilidadmo
Bayat nga umad-adu ti lugan, nangnangruna kadagiti napanglaw a pagilian, umad-adu met dagiti kabbaro ken kurang ti kapadasanna a drayber. Gapuna, nasayaat no usigen ti dua a banag a mabalin nga aramiden ti asinoman a drayber tapno maliklikanna ti aksidente.
Agannadka! Agtalinaedka a nasiput kadagiti posible a peggad iti sanguanan ken likudan, ken alertoka koma iti panagmaneho dagiti padam a drayber—agraman kadagiti di umiso a tignayda. Yantangay dakkel ti posibilidad a maidungpar ti lugan no asideg unay iti sarsarunuenna, ti masirib a drayber taginayonenna ti natalged a distansiana kadagiti dadduma a lugan.
Alertoka iti aglawlaw ken kadagiti pakasingaan. Taliawem koma ti aglawlawmo, a saanka laeng nga agdepende kadagiti sarming ti luganmo. Liklikam dagiti pakasingaan bayat nga agmanmanehoka. Dimo paggigiddanen dagiti aramidem—ti panagtelepono wenno panagusar kadagiti alikamen ket makasinga iti panagmaneho.
No nakamotorsikloka: Ibaga ti dadduma nga autoridad nga iti kada kilometro, 37 a daras a dakdakkel ti posibilidadna a matay iti aksidente ti nakamotorsiklo ngem iti nakakotse. Ania dagiti panagannad a mabalinmo nga aramiden? Ti dua a kadakdakamat nga addang ket agaplikar met iti nakamotorsiklo. Kanayonanna, kuna ti Motorcycle Safety Foundation iti Estados Unidos: “Agpadlawka.” Siguraduem a makitadaka dagiti sabsabali. Kanayon koma a nakasilaw ti headlight-mo. Liklikam dagiti lugar a didaka makita ti dadduma a lugan. “Agusarka iti natalged a kawes.” Agusarka iti helmet ken iti narangrang, napuskol, mangprotektar a kawes. “Dobliem ti panagannadmo.” Panunotem a didaka makita dagiti padam a drayber tapno ad-adda nga agannadka.
✔Sukimatem ti Luganmo
Masapul a sipapanunot ti drayber iti kinatalged, ken nakakondision koma ti luganna. Nakakondision met koma dagiti preno agraman ti dadduma pay a paset ti makina. Saan koma a kalbo dagiti pilid ti luganmo tapno saan a nalaka a maigalis. Ti umdas nga angin iti pilid palakaenna ti panagimaniobra ken panagpreno. Kaaduan a lugan ita ti addaan kadagiti seat belt. Awan serserbi dagitoy no saan nga usaren.
Ikabilangam dagiti kasasaad no agmanehoka. Dagiti nabasa a kalsada, ken nangnangruna no adda niebe iti dayta, apektaranna ti kabayag ti panagprenom ken ti panagimaniobram. No agmanehoka iti rabii, masapul a nakakondision dagiti headlight ken nabambannayat koma ti panagpataraymo. Gapu ta ti biag ket sagut ti Dios, maitutop ngarud nga aramidentayo ti amin a kabaelantayo a mangsalaknib iti biagtayo, agraman ti panagsursuro nga agmaneho a sitatalged.
[Kahon/Ladawan iti panid 13]
TAPNO NAINUT ITI GASOLINA
◼ Naannayas nga agmaneho: Nagastar iti gasolina no masansan nga usaren ti siliniador wenno preno.
◼ Iddepen ti makina: Saanen a masapul a pabaraen ti makina ti kaaduan a lugan ita sakbay a patarayen. No nakasardeng ti lugan iti nasurok a kagudua a minuto, nasaysayaat nga iddepen ti makinana.
◼ Taginayonen ti umdas nga angin: Naan-annayas ti taray dagiti pilid no umdas ti anginda ket iti kasta, basbassit ti makonsumo a gasolina.
◼ Taginayonen ti kalkalainganna a kapartak: Ti napartak unay a panagmaneho ket napeggad ken ad-adu ti ibusenna a gasolina.
[Diagram/Ladawan iti panid 11]
❏ Agtalinaedka a nasiput
❏ Usarem ti seat belt-mo
❏ Dimo paggigiddanen dagiti aramidem
❏ Liklikam dagiti pakasingaan
[Diagram/Ladawan iti panid 12]
❏ Alertoka iti aglawlaw
❏ Nakakondision koma dagiti prenom
❏ Umdas nga angin iti pilid
❏ Saan koma a kalbo dagiti pilidmo
❏ Taginayonem ti natalged a distansia
[Diagram/Ladawan iti panid 13]
❏ “Agusarka iti natalged a kawes”
❏ “Agpadlawka”
[Diagram/Ladawan iti panid 13]
❏ Nakakondision koma dagiti headlight