Agimtuod Dagiti Agtutubo

Apay a Rumbeng a Maseknanak iti Salun-atko?

Tsekam ✔ ti tunggal kayatmo a ragpaten.

◯ Kumuttongak

◯ Sumayaat ti kudilko

◯ Agbalinak a nagangganaygay

◯ Agbalinak a nasigsiglat

◯ Maksayan ti pakaringgorak

◯ Kontrolek ti pungtotko

◯ Dumakkel ti kompiansak iti bagik

KAS agtutubo, adda bambanag iti biag a dimo mapili, kas iti no siasino ti agbalin a nagannakmo, kakabsatmo, no sadino ti pagnaedam, ken dadduma pay. Ngem no maipapan iti salun-atmo, naiduman a banag dayta. Ti panagbalinmo a nasalun-at wenno saan ket agdepende iti natawidmo a kasasaad ken iti piliem nga estilo ti panagbiag.a

Nalabit maikunam, ‘Ngem ubingak pay unay tapno pakaseknak ti salun-atko!’ Talaga kadi a kasta? Kitaem ti adda iti ngato a listaan dagiti kalat. Mano ti tsinekam? Mamatika man wenno saan, nakapatpateg ti kinasalun-at tapno maragpatmo ti tunggal maysa kadagita.

“Kasano pay nga agbiagak no bin-ig a whole wheat, low-fat, ken sugar-free ti kankanek!” kuna ti 17 anyos a ni Amber.b Ipapantayon a kasta met ti mariknam ngem dika madanagan. Saan a kasapulan nga agbalinka a panatiko maipapan iti kinasalun-at, isardengmo ti mangan kadagiti nasam-it, wenno linawas nga ag-jogging-ka iti nawatiwat. Imbes ketdi, mabalin nga adda laeng sumagmamano a nasken a balbaliwam tapno sumayaat ti itsuram, panagriknam, ken magapuanam. Kitaentayo ti inaramid ti dadduma nga agtutubo.

Manganka iti Umiso—Sumayaat ti Itsuram!

Isingasing ti Biblia a mangantayo iti kalkalainganna. “Dika . . . agbalin a rawet,” kuna ti Proverbio 23:20. (Contemporary English Version) Saan a kaskarina a suroten dayta a balakad.

● “Kas iti dadduma nga agtutubo, kasla diak mabmabsog. Kuna pay ketdin dagiti nagannakko a lussok ti buksitko!”—Andrew, 15.

● “Gapu ta diak aktual a makita ti dakes nga epekto kaniak ita ti dadduma a kankanek, kasla saan met unay a delikado dagita.”—Danielle, 19.

Nasken kadi nga ad-adda nga agteppelka no maipapan iti taraon? Adtoy ti sumagmamano a nakatulong iti dadduma nga agtutubo.

Sumardengka no nabsogkan. “Bilbilangek idi ti calorie dagiti kanek,” kuna ti 19 anyos a ni Julia, “ngem ita, sumardengak lattan a mangan no nabsogakon.”

Liklikam dagiti saan a nasustansia. “Idi insardengkon ti uminum iti softdrink,” kuna ti 21 anyos a ni Peter, “limmag-anak iti 5 a kilo iti las-ud ti makabulan laeng!”

Baliwam dagiti di nasayaat nga ugalim iti pannangan. “Ikagumaak a diakon paminduaen ti mangala iti taraon no naibusen ti adda iti pingganko,” kuna ti 19 ti tawenna a ni Erin.

Tapno Agballigika: Dika aglangan a mangan! Ta no mabisinanka, masobraamto manen ti mangan.

Sansanem ti Agehersisio —Sumayaat ti Riknam!

Kuna ti Biblia: “Adda maited ti panangwatwat iti bagi.” (1 Timoteo 4:8, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Ngem adu nga agtutubo ti masadut nga agehersisio.

● “Idi haiskulak, nagadu ti saan a makapasa iti klasemi a physical education idinto ta dayta ti kalakaan malaksid iti pannangan!”—Richard, 21.

● “Kuna ti dadduma nga apay pay la nga agkaling-etanka ken agbannogka iti katataray iti kainitan no mabalin met a makapaginkukunaka a kasta ti ar-aramidem bayat nga agay-ayamka iti video game.”—Ruth, 22.

Para kenka, talaga kadi a makabannog ti panagehersisio? No wen, kitaem ti tallo a magunggonam no regular nga agehersisioka.

#1. Pumigsa ti resistensiam. “Sangkaibaga ni tatangko a no diak iwayaan ti agehersisio, agsakitak ken ad-adda a diakton maaramid ti dadduma pay a banag,” kuna ti 19 anyos a ni Rachel.

#2. Makatulong tapno mangiruar ti utekmo kadagiti kemikal a mangparelaks kenka. “Dakkel a tulong ti panagtaray no adu ti pampanunotek,” kuna ti 16 anyos a ni Emily. “Lumag-an ngamin ti panagriknak ken mabang-aranak.”

#3. Maparagsaknaka. “Diak kayat nga addaak la iti balay,” kuna ti 22 anyos a ni Ruth, “isu a karaman kadagiti ehersisiok ti panagbisikleta, panaglangoy, hiking, ken snowboarding.”

Tapno Agballigika: Mangyeskediulka iti uray 20 a minuto laeng mamitlo kada lawas nga aramidem ti pagaayatmo nga ehersisio.

Maturogka iti Umdas—Gumanaygayka!

Kuna ti Biblia: “Nasaysayaat ti sangarakem nga inana ngem iti dua a rakem a napinget a panagtrabaho ken panangkamkamat iti angin.” (Eclesiastes 4:6) No kurang ti turogmo, saan a nasayaat ti panagtrabahom!

● “No kurang ti turogko, aglaladutak nga agtrabaho. Marigatanak a mangipamaysa iti isipko iti ar-aramidek!”—Rachel, 19.

● “Alas dos pay laeng ti malem ngem nabambannogakon isu a makaturturogak uray kaimasan ti tungtongan!”—Kristine, 19.

Kurang kadi ti turogmo? Dagitoy ti inaramid ti dadduma nga agtutubo.

Sapaem ti maturog. “Ikagkagumaak ti maturog a nasapa,” kuna ti 18 anyos a ni Catherine.

Limitaram ti makiinnestoria. “No dadduma, nakarabrabiin nga umawag wenno agteks dagiti gagayyemko,” kuna ni Richard nga agtawen iti 21, “ngem ammokon no kasano a gupden ti saritaan tapno nasapaak a maturog.”

Dimo baliwbaliwan. “Ikagkagumaak itan ti maturog ken bumangon iti isu met la nga oras iti kada aldaw,” kuna ti 20 anyos a ni Jennifer.

Tapno Agballigika: Pagreggetam ti maturog iti 8-10 nga oras kada rabii.

Ania kadagiti tallo a naisalaysay iti daytoy nga artikulo ti nasken a pakaseknam iti biagmo?

◯ taraon ◯ ehersisio ◯ turog

Isuratmo iti baba ti aramidem a makatulong kenka iti dayta a banag.

․․․․․

Adu ti magunggonam no mangaramidka iti uray sumagmamano laeng a simple a pamay-an tapno maaywanam ti bagim. Laglagipem a makatulong kenka ti kinasalun-at tapno sumayaat ti itsuram, panagriknam, ken magapuanam. Saan a kas iti dadduma a banag iti biag, ti salun-atmo ket nakadepende kenka. Kas iti kinuna ti 19 anyos a ni Erin, “ti salun-atmo ket nakadepende iti maymaysa a tao—sika a mismo.”

Ad-adu pay nga artikulo ti masarakan iti serye a “Young People Ask” iti Web site a www.watchtower.org/ype

[Footnotes]

UTOBEM DAGITOY

● Kasano a ti panangaywanmo iti salun-atmo apektaranna ti panagkompiansam iti bagim?

● Kasanoka nga agbalin a nainkalintegan no maipapan iti salun-atmo?—Filipos 4:5.

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 13]

TI MAKUNA DAGITI KAPATADAM

“Ti bagi ti tao ket kas iti lugan—makaammo ti makinkua a mangmantener iti dayta. Isu a kayatak ti agehersisio.”

“No adda kaduam nga agehersisio, ganadoka ta dimo kayat a maupay kenka ti kaduam.”

“Nagmayat ti riknak no agehersisioak. Sumaysayaaten ti itsurak gapu iti dayta isu a dumakdakkel ti panagtalekko iti bagik!”

[Dagiti Ladawan]

Ethan

Briana

Emily

[Kahon iti panid 14]

‘BINALIWAK TI ESTILO TI PANAGBIAGKO’

“Idi innem ti tawenko, medio nalukmegak. Kalpasanna, in-inut a simmansan ti sagpaminsan a panagmerienda! Awan met ngarud pulos ti ehersisiok ta diak kayat dayta. Idi tin-edyerakon, naamirisko a sobran ti kinalukmegko, a diak pulos kayat a mapasamak. Masuronak unay iti itsurak! Sagpaminsan a pinadasko ti agpakuttong babaen kadagiti espesial a dieta, ngem agsubli met latta ti kinalukmegko. Isu nga idi agtawenakon iti 15, kayatkon nga ipaypayso ti agpakuttong iti umiso a pamay-an—iti wagas a mamantenerko iti unos ti panagbiagko. Gimmatangak iti libro maipapan iti umiso a nutrision ken panagehersisio, sa inyaplikarko dagita. Determinadoak a di sumuko uray no sagpaminsan a maupayak wenno diak maaramidan dagita. Epektibo gayam! Iti makatawen laeng, 25 a kilo ti naksay iti dagsenko. Dua tawenen a namantenerko ti timbangko. Impagarupko no awanen ti namnamak a kumuttong! Panagkunak ket saan laeng a ti dietak ti makagapu a nagballigiak. Binaliwak pay ti estilo ti panagbiagko. Idi naamirisko nga apektaran dayta ti intero a biagko, nakasagana ken masindadaanakon a mangaramid kadagiti kasapulan a panagbalbaliw.”—Catherine, 18.

[Ladawan iti panid 14]

Ti salun-atmo ket kas iti lugan—madadael no dimo manteneren a naimbag