Ti Kinapudno Maipapan iti Krismas

NAPATEG kadi kenka ti naespirituan a kinapudno? No wen, nalabit naisalsaludsodmon: (1) Talaga kadi a Disiembre 25 ti pannakaipasngay ni Jesus? (2) Siasino ti “mamasirib a lallaki,” ken talaga kadi a talloda? (3) Ania a kita ti bituen ti nangidalan kadakuada ken Jesus? (4) Ania ti nakainaigan ni Santa Claus ken ni Jesus ken iti pannakayanakna? (5) Ania ti panangmatmat ti Dios iti panagregalo wenno, tapno mas espesipiko, iti panagririnnegalo no Krismas?

Usigentayo ngarud dagitoy a saludsod sigun iti ibagbaga ti Biblia ken kadagiti umiso a salaysay iti historia.

(1) Naipasngay Kadi ni Jesus iti Disiembre 25?

Tradision: Naipasngay kano ni Jesus iti Disiembre 25 ken iti dayta a petsa a maselselebraran ti kasangayna. Kuna ti Encyclopedia of Religion a ti kaipapanan ti “Krismas” ket “‘Misa ni Kristo,’ kayatna a sawen, misa a pangrambak iti pannakaipasngayna.”

Nangrugianna: “Saan a nagtaud iti Biblia ti panangrugi ti pannakarambak ti Disiembre 25,” kuna ti The Christmas Encyclopedia, “no di ket kadagiti pagano a piesta dagiti Romano a maang-angay iti ngudo ti tawen,” agarup iti tiempo ti winter solstice (napapaut ti rabii ngem aldaw) iti Makin-amianan a Hemispero. Karaman kadagita ti piesta ti Saturnalia a pammadayaw ken Saturno a dios ti agrikultura, “ken ti nagtipon a piesta para iti dua a dios-init a da Sol iti Roma ken Mitra iti Persia,” kuna ti isu met la nga ensiklopedia. Agpada a marambakan ti kasangayda iti Disiembre 25 a winter solstice sigun iti Julian a kalendario.

Dagita a piesta dagiti pagano ket nagbalin metten a paset ti panagdaydayaw dagiti “Kristiano” idi tawen 350, idi indeklara ni Pope Julius I ti Disiembre 25 kas kasangay ni Kristo. “In-inut met a nairaman wenno naisukat dayta a selebrasion iti dadduma pay a ritual mainaig iti solstice,” kuna ti Encyclopedia of Religion. “Ad-addan a nausar ti init kas simbolo ti napagungaren a Kristo (a maawagan met iti Sol Invictus), ken ti dati a nagtimbukel a simbolo ti init . . . ket nagbalinen a nagtimbukel a silnag ti lawag iti ngatuen ti ulo dagiti Kristiano a sasanto.”

Ti kuna ti Biblia: Saan a dinakamat ti Biblia ti petsa ti pannakayanak ni Jesus. Ngem siuumiso a makunatayo a saan a nayanak iti Disiembre 25. Apay? Kuna ti Biblia nga idi naipasngay ni Jesus, dagiti pastor ket “aggigian iti ruar” a mangay-aywan kadagiti arbanda iti rabii iti asideg ti Betlehem. (Lucas 2:8) Kadawyan a mangrugi iti Oktubre ti nalamiis ken matutudo a paniempo ket Disiembre ti kalamiisan, a no dadduma agniebe. Dagiti pastor—nangruna kadagiti nalamlamiis ken nangatngato a lugar kas iti aglawlaw ti Betlehem—ipanda dagiti karneroda kadagiti natalged a pagyaponan no rabii.a

Makapainteres ta dagiti nagkauna a Kristiano, nga adu kadakuada ti nakikadkadua ken Jesus bayat ti ministeriona, ket dida pulos rinambakan ti kasangayna iti aniaman a petsa. Ti laeng ipapatayna ti linaglagipda a selebraran kas maitunos iti imbilinna. (Lucas 22:17-20; 1 Corinto 11:23-26) Ngem nalabit adda latta mangyimtuod, ‘Adda kadi pagdaksanna no tuladen dagiti Kristiano ti tradision dagiti pagano?’ Adda, nangruna iti panangmatmat ti Dios. Kinuna ni Jesu-Kristo: “Dagiti pudno a managdaydayaw agdayawdanto iti Ama buyogen ti espiritu ken kinapudno.”—Juan 4:23.

(2) Ti “Mamasirib a Lallaki”—Manoda? Siasinoda?

Tradision: Tallo a “mamasirib a lallaki” nga indalan ti “bituen” manipud iti daya ti maipakpakita nga agregregalo ken Jesus nga adda iti kulluong iti kuadra. No dadduma, karaman met dagiti pastor iti eksena.

Nangrugianna: Malaksid iti ababa a salaysay ti Biblia, “aminen a naisurat maipapan iti Mamasirib a Lallaki ket kangrunaan a nagtaud iti sarsarita,” kuna ti The Christmas Encyclopedia.

Ti kuna ti Biblia: Saan a dinakamat ti Biblia no mano ti “mamasirib a lallaki” a simmarungkar ken Jesus. Nalabit dua, tallo, uppat, wenno ad-adu pay. “Mamasirib a lallaki” ti awag kadakuada iti dadduma a patarus ti Biblia. Ngem magoi ti orihinal a sao a nausar para iti dayta a ti kaipapananna ket astrologo wenno mangkukulam—propesion a “nakarimrimon ken Jehova” sigun iti Biblia. (Deuteronomio 18:10-12) Gapu iti naunday a biaheda manipud iti Daya, didan nadanon ni Jesus iti kuadra. Imbes ketdi, kalpasan ti nalabit sumagmamano a bulan a panagdaliasatda, “simrekda iti balay” nga ayan ni Jesus. Sadiay a nakitada “ti ubing agraman ni Maria nga inana.”—Mateo 2:11.

(3) Ania a Kita ti Bituen ti Nangidalan Kadagiti Astrologo?

Adda pamalatpatan no usigentayo ti nangiturongan kadakuada ti bituen. Umuna, saan nga idiay Betlehem ti direkta a nangituronganna kadagiti lallaki no di ket idiay Jerusalem. Sadiay a naipalapayag ken Ari Herodes ti panagdamdamagda maipapan ken Jesus. Gapuna, “sililimed a pinaayaban ni Herodes dagiti astrologo” a nangibaga kenkuana maipapan iti kappasngay nga “ari dagiti Judio.” Kalpasanna, kinuna ni Herodes: “Inkayo biroken a siaannad ti ubing, ket inton nasarakanyon ipakaammoyo kaniak.” Ngem dakes ti panggepna. Daytoy napannakkel ken naulpit nga ari ket porsegido a mangpapatay ken Jesus.”—Mateo 2:1-8, 16.

Imutektekam ta ti “bituen” inturongna dagiti astrologo nga agpaabagatan agingga idiay Betlehem. Sadiay a “nagsardeng” iti ngatuen ti balay nga ayan ni Jesus.—Mateo 2:9, 10.

Nalawag a saan nga ordinario a bituen dayta! Dagiti anghel ti inusar ti Dios idi impakaammona kadagiti napakumbaba a pastor a nayanaken ni Jesus. Apay koma nga agusar itan ti Dios iti bituen a mangidalan kadagiti pagano nga astrologo—umuna iti kabusor ni Jesus sa iti mismo nga ubing a ni Jesus? Daytoy ngarud ti kakaisuna a nainkalintegan a konklusion: Ti bituen ket makadangran nga instrumento ni Satanas a makabael a mangipakita iti kasta. (2 Tesalonica 2:9, 10) Ti adatna, ti metten dekorasion a maaw-awagan iti bituen ti Betlehem ti kadawyan a mayar-arkos iti tuktok ti Christmas tree.

(4) Ania ti Nakainaigan ni Santa Claus ken ni Jesus ken iti Pannakayanakna?

Tradision: Iti adu a lugar, pagaammo ni Santa Claus kas manangted iti regalo kadagiti ubbing. Masansan nga agsurat dagiti ubbing ken Santa tapno agdawat iti regalo. Sigun iti tradision, dagiti ansisit ti katulonganna a mangisagsagana kadagita iti hedkuarterna idiay North Pole.

Nangrugianna: Sigun iti ammo ti kaaduan, ti sariugma maipapan ken Santa Claus ket nagtaud ken St. Nicholas, Arsobispo ti Myra iti Asia Menor, a Turkey itan. “Naibatay iti sarsarita ti dandani amin a naisurat maipapan ken St. Nicholas,” kuna ti The Christmas Encyclopedia. Ti nagan a “Santa Claus” ket mabalin a nagtaud iti sao a Sinterklaas, ti nabaliwan a porma ti “Saint Nicholas” iti lenguahe a Dutch. Sigun iti historia ken iti Biblia, awan pulos nakainaigan ni Santa Claus ken ni Jesu-Kristo.

Ti kuna ti Biblia: “Ita ta inwaksiyon ti kinaulbod, sawenyo ti kinapudno tunggal maysa kadakayo iti padana a tao.” Dagiti kapamiliatayo ti kasingedan a ‘padatayo a tao.’ (Efeso 4:25) Ibaga pay ti Biblia a rumbeng nga ‘ayatentayo ti kinapudno,’ nga ‘agsaotayo iti kinapudno iti pusotayo.’ (Zacarias 8:19; Salmo 15:2) Pudno, nalabit kasla ang-angaw laeng ti panangibaga kadagiti ubbing a ni Santa ti agregregalo no Krismas. Ngem umiso wenno nainsiriban ngata nga allilawen dagiti ubbing, uray no saan met a dakes ti panggep? Saan kadi a kasla linuluko ti maysa nga okasion a nairanta a mangpadayaw koma ken Jesus ngem mausar a pangallilaw kadagiti ubbing?

(5) Ania ti Panangmatmat ti Dios Maipapan iti Panagregalo ken Panagraragsak no Krismas?

Tradision: Naidumduma ti panagregalo bayat ti Krismas ta kaaduanna a panagsisinnukat dayta iti regalo. Tiempo met dayta ti panagraragsak, panagpapangan, ken panagiinum.

Nangrugianna: Iti nagkauna a Roma, maangay dagiti piesta ti Saturnalia manipud Disiembre 17 agingga iti 24. Kabayatan dagita, adda panagririnnegalo. Naariwawa dagiti balbalay ken kalsada gapu iti panagpapangan, panagbabartek, ken kadagiti saan a maan-anawa a tattao. Kalpasan ti Saturnalia, maselebraran pay ti umuna nga aldaw ti Enero. Kadawyanna nga agpaut met daytoy a piesta iti agarup tallo nga aldaw. Ti Saturnalia ken ti Enero 1 ket posible a napagmaymaysa kas naragsak nga okasion.

Ti kuna ti Biblia: Paset ti pudno a panagdayaw ti rag-o ken kinaparabur. “Agrag-okayo, dakayo a nalinteg; ket agdir-ikayo a sirarag-o,” kuna ti Biblia. (Salmo 32:11) Ti kasta a rag-o ket masansan a nainaig iti kinaparabur. (Proverbio 11:25) “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat,” kinuna ni Jesu-Kristo. (Aramid 20:35) Imbagana pay: “Iyugaliyo ti mangted” wenno kanayon nga aramidenyo dayta.—Lucas 6:38.

Naiduma ti kasta a panangted iti mapilpilit a panangted, a nalabit gapu laeng iti kostumbre. Kuna ti Biblia maipapan iti pudno a kaipapanan ti kinaparabur: “Mangted koma ti tunggal maysa kas agubbog iti pusona. Saan koma a nasakit ti nakemna wenno mapilpilit, ta ayaten ti Dios ti mangted a siraragsak.” (2 Corinto 9:7, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Mangted wenno agregalo dagidiay mangipangpangag kadagita a nagsayaat a prinsipio ti Biblia gapu ta tinignay ida ti naparabur a pusoda, ken aramidenda dayta iti aniaman a kanito. Sigurado a bendisionan ti Dios ti kasta a panangted, ken saan a pulos makapadagsen.

Parparbo!

No sukimatentayo ti Biblia, dandani amin nga aktibidad a nainaig iti Krismas ket nagtaud kadagiti pagano wenno iti di umiso nga interpretasion kadagiti salaysay ti Biblia. Gapuna, dagiti tradision a nainaig iti Krismas ket saan a pudpudno a Nakristianuan. Kasano a timmaud dayta? Sinigsiglo kalpasan ti ipapatay ni Kristo, rimsua ti adu a palso a mannursuro kas impadto ti Biblia. (2 Timoteo 4:3, 4) Dagita nga awanan prinsipio a tattao ket ad-adda nga interesado a mamagbalin iti Kristianidad a makaay-ayo kadagiti pagano imbes nga isuroda ti kinapudno. Isu nga in-inut a rinambakandan dagiti nalatak a narelihiosuan a piesta dagiti pagano ken imbilangda dagita a “Nakristianuan.”

Impakdaar ti Biblia a dagita nga “ulbod a mannursuro . . . gundawayandakayto babaen iti parparbo a sasao. Ngem no maipapan kadakuada, ti pannakaukom manipud idi ugma saan nga agtigtignay a sibabannayat, ket ti pannakadadaelda saan a matmaturog.” (2 Pedro 2:1-3) Ipappapuso dagiti Saksi ni Jehova dagita kas iti panangipapusoda iti intero a Biblia, nga ibilangda kas naisurat a Sao ti Dios. (2 Timoteo 3:16) Gapuna, liklikanda dagiti palso a narelihiosuan a tradision wenno selebrasion. Maikapkapisda kadi iti ragsak gapu iti kasta a panangmatmatda? Saan a pulos! Kas makitatayo iti sumaganad nga artikulo, napaneknekandan manipud iti bukodda a kapadasan a ti kinapudno ket mangwayawaya!

[Footnote]

[Kahon/Ladawan iti panid 8]

NO ANIA TI NAIMULA, ISU MET TI MAAPIT

Adda idi tiempo a dagiti panguluen ti simbaan ket “sipipinget a nangbusor iti aniaman a pinapagano a banag,” kuna ti libro a Christmas Customs and Traditions—Their History and Significance. Ngem idi agangay, mas interesadodan nga agpaadu iti miembro imbes nga isuroda ti kinapudno. Gapuna, in-inut a pinalubosandan dagita a pinapagano nga aramid agingga a naan-anay nga inawatdan.

‘Apitem no ania ti immulam,’ kuna ti Biblia. (Galacia 6:7) Kalpasan nga immula dagiti relihion dagiti bin-i ti paganismo, dida ngarud pakasdaawan nga ap-apitendan ti immulada. Nagbalinen a tiempo ti panagbabartek ken aglablabes a panagraragsak dagiti selebrasion a mangpadayaw kano iti pannakaipasngay ni Jesus. Ad-addan nga araken ti tattao dagiti mall imbes a dagiti simbaan. Dagiti pamilia ket mailumlomen iti utang gapu iti panaggatangda kadagiti regalo. Saanen a mapaggidiat dagiti ubbing no ania ti agpayso ken ti sarsarita laeng, no siasino ni Santa Claus ken no siasino ni Jesu-Kristo. Nainkalintegan laeng ngarud nga imbaga ti Dios: “Isardengyo a sagiden ti di nadalus a banag.”—2 Corinto 6:17.

[Dagiti Ladawan iti panid 7]

Kas iti nagkauna a piesta ti Saturnalia, ti Krismas ket tiempo ti panagraragsak, panagpapangan, ken panagiinum

[Credit Line]

© Mary Evans Picture Library