Krismas​—Nakristianuan Aya?

TI KRISMAS ket nasaknap nga aw-awaten dagiti ig-iglesia iti intero a lubong kas maysa a Nakristianuan a selebrasion. Dayta ti al-alagaden dagiti ginasgasut a milion a tattao.

Nupay kasta, pudno kadi a Nakristianuan? Dayta kadi ket nagtaud iti Dios? Impasdek kadi ni Jesu-Kristo wenno dagiti ad-adalanna ti selebrasion? Ti kadi Disiembre 25 ti petsa ti pannakaiyanak ni Jesus? Ket adda kadi pategna ti panangselebrar wenno saan a panangselebrar ti maysa a tao iti dayta?

Ti Kadi Krismas Nagtaud iti Dios?

No maipapan iti nagtaudan ti Krismas ken ti aldaw iti pannakaipasngay ni Kristo, paliiwenyo ti sumaganad a komento manipud kadagiti relihiuso ken historikal a gubuayan:

“Ti Krismas ket saan a nairaman kadagiti immuna a pipiesta ti Iglesia.”​—The Catholic Encyclopedia.

“Ti immuna a pannakadakamat iti pannakaselebrar ti Krismas napasamak idi A.D. 336 iti maysa nga immuna a kalendario a Romano.”​—The World Book Encyclopedia.

“Ti pannakaalagad ti Krismas ket saan a babaen iti nadiosan a pannakaituding, wenno dayta man ket nagtaud iti B[aro] a T[ulag]. Ti aldaw ti pannakaipasngay ni Kristo ket saan a naammuan manipud iti B. T., wenno, kinapudnona, manipud iti aniaman a sabali a gubuayan. Dagiti amma iti immuna a tallo a siglo saanda a saritaen ti aniaman a naisangsangayan a panangalagad iti natividad.”​—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, ni McClintock ken Strong.

“Nupay no kasla di mailawlawag, ti petsa ti pannakaipasngay ni Kristo ket saan a naammuan. Saan nga ipamatmat ti Ebanghelio uray ti aldaw wenno bulan.”​—New Catholic Encyclopedia.

No ti Krismas ket napateg kadagiti Kristiano, saan kadi a dinakamat koma ni Jesus wenno dagiti adalanna dayta? Kasta met, ibaga ti Biblia kadatayo: “Isuamin a Kasuratan impaltiing ti Dios ken pakagunggonaan . . . tapno ti tao ti Dios naan-anay koma ket masursuruan a naimbag iti isuamin nga aramid a nasayaat.” (2 Timoteo 3:16, 17) No ti Krismas nagtaud iti Dios, saan koma kadi aya a pinaltiingan ti Dios dagiti mannurat iti Biblia a mangisao iti banag maipapan iti dayta tapno dagiti Kristiano “naan-anay koma a masursuruan kadagiti isuamin nga aramid a nasayaat”?

Saan nga ikankano ti Biblia ti Krismas agsipud ta dayta ket saan a Nakristianuan a doktrina wenno aramid. Dayta saan a nagtaud iti Dios. Kas kunaen ti Daily News iti Sri Lanka: “Nakapatpateg a mapaliiw nga awan ti masarakan iti uray sadinoman iti Baro a Tulag a naisangsangayan nga aldaw a maawagan Krismas a naituding a panangselebrar iti pannakaipasngay ni Kristo. . . . Ti Krismas ket nagtaud iti tao. Ti Krismas ket saan a paset iti Biblia.”

Naipasngay Kadi ni Jesus iti Disiembre 25

No maipapan iti petsa a Disiembre 25 a naipaay a petsa ti pannakaipasngay ni Jesus, awan ti pammaneknek a mangipamatmat a dayta ket umiso. Ti pammaneknek maisupadi ti ipakitana.

Ti libro a Celebrations, ni Robert J. Myers, mabasa: “Ti salaysay ti Biblia iti pannakaipasngay ni Jesus saan a naglaon iti mangipamatmat iti petsa ti pannakapasamak dayta. Nupay kasta, ti padamag ni Lucas [Lucas 2:8] a dagiti pastor ‘addada kadagiti away, nga agbambantay kadagiti arbanda iti rabii’ isingasingna a ni Jesus mabalin a naipasngay iti kalgaw wenno iti nasapa nga otonio. Agsipud ta ti Disiembre ket nalamiis ken natutudo idiay Judea, mabalin nga iyapon dagiti pastor dagiti arbanda iti rabii.”

Iti Daily Life in the Time of Jesus, ni Henri Daniel-Rops, umasping ti naibaga kadatayo: “Dagiti arban . . . pinalabasda ti kalam-ekna a nakalinong; ket manipud laeng iti daytoy mabalin a makita a ti nakairuaman a petsa ti Krismas, iti kalam-ekna, mabalin a saan nga umiso, agsipud ta ti Ebanghelio kunaenna a dagiti pastor ket addada kadagiti away.”

Ti The Encyclopedia Americana kunaenna maipapan ti Disiembre 25: “Daytoy a petsa saan a naituding iti Laud agingga iti tengnga iti maika-4 a siglo ken iti Daya agingga iti agarup maysa a siglo kalpasanna.” Gapuna, ni Jesus saan a naipasngay iti dayta a petsa. Ket saanna nga inautorisaran ti selebrasion iti Krismas; saan met nga inautorisaran dagiti adalanna wenno dagiti mannurat iti Biblia.

Sadino ti Nagtaudan Dayta?

Sadino, ngarud, ti nagtaudan ti Krismas? Maipapan iti daytoy, adda ti kaaduan a panagtutunos. Kunaen ti U.S. Catholic: “Imposible ti panangisina ti Krismas manipud kadagiti pagano a nagtaudanna.” Kunana pay: “Ti pagay-ayat dagiti Roma a piesta isu ti Saturnalia, isu a mangrugi iti Disiembre 17 ken agpatingga iti ‘pannakaipasngay ti di maparmek nga init’ (Natalis solis invicti) iti Disiembre 25. Idi maikadua a kakapat iti maikapat a siglo, dagiti nasirib nga opisiales iti iglesia iti Roma inkeddengda a ti Disiembre 25 mabalin a nagsayaatan nga aldaw a panangselebrar iti pannakaipasngay ti ‘init iti kinalinteg.’ Naipasngay ti Krismas.”

Ti pagano a selebrasion iti Saturnalia napasamak iti winter solstice. Ti sao a “solstice” nagtaud iti dua a Latin a sasao: sol (ti nagan ti dios nga init) ken sistere (agsardeng). Ti winter solstice isu ti tiempo a panagsardengen dagiti ab-baba nga aldaw ket mangrugin nga umatiddog dagitoy. Sigun iti kadaanan a kalendario a Julian, ti aldaw iti winter solstice ket Disiembre 25.

Gapuna, ti The World Book Encyclopedia kunaenna: “Daytoy a selebrasion [Krismas] ket nalabit inimpluensiaan dagiti pagano (di nakristianuan) a pipiesta a naaramid iti dayta a tiempo. Dagiti kadaanan a Romano selebraranda dagiti ngudo ti tawen a selebrasion a mangidayaw ken Saturno, ti diosda iti panagapit; ken ni Mithras [ti init a dios].” Kunaen ti New Catholic Encyclopedia: “Idi Dis. 25, 274, [ti emperador a Romano] a ni Aurelian imperoklamarna ti init a dios a ni [Mithras] a kangrunaan a patron ti imperio . . . Ti Krismas timmaud idi tiempo a ti kulto iti init ket nangnangruna a nabileg idiay Roma.” Ti libro a Celebrations kunaenna: “Ti klero kamaudiananna inyegda ti . . . lubong iti Saturnalia iti Iglesia a mismo.” Ket ti Encyclopædia Britannica kunaenna a ti Disiembre 25 ket naibilang a “kas ti petsa ti pannakaipasngay iti . . . [init] a dios a ni Mithra.”

Kaaduan kadagiti ug-ugali a nainaig iti Krismas​—ti yule log, mistletoe, ti Christmas tree, ti Santa Claus, dagiti aglablabes a panangipaay iti regalo, panagragragsak​—ket nairamutda met iti paganismo. Awan ti pakainaiganda ken Kristo. Kas kunaen ni James Hastings iti Encyclopædia of Religion and Ethics: “Kaaduan kadagiti ug-ugali iti Krismas a naruay itatta . . . ket saan a pudno a Nakristianuan nga ug-ugali, no di ket ug-ugali a pagano isu nga inawat ken pinalubosan ti Iglesia. . . . Ti Saturnalia idiay Roma nangipaay iti paguadan iti kaaduan nga ug-ugali nga ug-ugali a panagragragsak iti panawen ti Krismas. Ti daan a piesta a Romano ket naselebraran idi maika-17-24 iti Disiembre.”

Gapuna no mangngegtayo no dadduma dagiti tattao nga agkuna: ‘Agsublitayo iti pudno a kaipapanan iti Krismas’ wenno, ‘Isubli ni Kristo iti Krismas,’ laglagipenyo a ti orihinal a kaipapanan iti Krismas ket maysa a pagano a selebrasion iti naturalesa, ket ni Kristo awan a pulos idi iti Krismas. Ket no dadduma ti manglais iti panagkomersio iti Krismas, laglagipenyo a ti piesta ken ti panangited ti regalo iti selebrasion ti Saturnalia kaipapananna ti negosio kadagiti negosiante. Gapuna bayat iti rinibribon a tawtawen, ti winter solstice ket nakomersialanen.

Idi 1643, ti Parliamento ti Inglatera pinaritanna pay ti Krismas gapu iti pagano a nalikudanna, ngem kamaudiananna dayta ket naisublin. Idi 1659, dayta ti naparitan met idiay Massachusetts, ngem sadiay met dayta ket naisubli. Ket ipadamag ti U.S. Catholic: “Agsipud ta ti Krismas idiay E.U. . . . inaigna ti Krismas kadagiti pagano nga ug-ugali, saanda a selebraran iti natan-ok a pamay-an ti Krismas agingga idi agtengnga ti maika-19 a siglo.”

Saanna a Padayawan ti Dios ken ni Kristo

Gapuna, dagidiay a mangselebrar iti Krismas saanda a padayawan ti Dios wenno ni Kristo, no di ket padayawanda dagiti pagano a selebrasion ken dagiti pagano a didiosen. Ket babaen ti panangparang-ay kadagiti sarsarita a kas ti Santa Claus, dagitoy parang-ayenda ti kinaulbod. Dayta saanna nga idayaw ni Jesus, a nangisuro a ti Dios masapul a dayawen iti kinapudno. (Juan 4:23, 24) Kinuna ni Jesus: “No agtalinaedkayo koma iti saok, pudno a dakayo ti adalak, ket maammuanyonto ti kinapudno ket ti kinapudno luk-atannakayto.”​—Juan 8:31, 32,

Kunaen met ti Sao ti Dios: “Ta ania ti pakikaduaan ti kinalinteg iti kinakillo? Wenno ania ti pakikaduaan ti silaw ken ti sipnget? Ket ania ti pakikappiaan ni Kristo ken Belial [Satanas]? Wenno ania ti pakaibiangan ti mammati iti saan a mammati?” Ti sungbat kadagitoy a salsaludsod ket dagiti matalek a Kristiano awan ti pakibianganda kadagidiay a bambanag; ta mapukawda ti pabor ti Dios. Ngarud, mamalakad ti Sao ti Dios: “‘Pumanawkayo iti nagtengngaanda, ket suminakayo,’ kuna ni Jehova, ‘ket saanyo a sagiden ti aniaman a di nadalus’; ‘ket siak awatenkayto.’ . . . ‘Ket dakayonto ti annakko a lallaki ken babbai.’”​—2 Corinto 6:14-18.

Ti pudno nga ayat iti Dios ti timmulong kadagiti tattao a lumapsut manipud iti di nadiosan nga ar-aramid a kas ti panangselebrar iti Krismas uray pay no daytoy ket maysa nga emosional a pakaawisan. Saanda a marikna a maparparitanda babaen ti panangilaksidda iti maysa nga aramid a saan a mangidayaw iti Dios ken ni Kristo, nga iti kinapudnona, mangidayaw iti ulbod a didios. Mabigbigda ti Krismas iti umiso a kasasaadna​—maysa a pagano nga okasion a nagpammarang laeng a Nakristianuan​—ket liklikanda dayta.

[Ladawan iti panid 18]

Ti kinapudno a dagiti papastor addada iti ruar iti intero a rabii a kadua dagiti arbanda ket pammaneknek a ni Kristo ket saan a naipasngay iti Disiembre