Rebbeng Kadi a Selebraranyo ti Krismas?

TAPNO maiyilustrar iti pagaspingan ken pagdumaan ti Makindaya ken Makinlaud a wagas ti panangselebrar ti Krismas, ti impormasion a naiparang ditoy ket agparang iti langa ti dua a sursurat iti nagbaetan ti maysa a mannurat a Hapones ken ti gayyemna idiay Inglatera. Ti impormasion ti makatulongto kadakayo a mangsungbat iti saludsod: Rebbeng aya a selebrarak ti Krismas?

Ingungotek a David,

Ar-aramidenda manen. Dagiti aglaklako ti mangiturturong kadagiti tattao kas kadagiti kangrunaan a papadi. Ni Santa Claus isu ti mangidadaulo ti seremonia. Dagiti Christmas tree ti agserserbi kas simbolo ti selebrasion. Ken dagiti datdaton a kankanen ken abalbalay ti Krismas maididiayada. Dagiti aglaklako ti mangisaksaknap ti relihion iti Krismas idiay Japan. Ti misionda ti pudno a nakabalballigi kadagiti naglabas a tallo wenno uppat a dekada. Maysa a nagdakkelan a bilang dagiti Hapones ti nakumberte iti daytoy a “relihion”​—uray no agpaay laeng iti dua nga aldaw iti kada tawen!

Daytoy ti makapakellaat kaniak. Masansan a pagpampanunotek no apay a nagadu a Hapones, a kangrunaanna ket di-Kristiano, ket selselebraranda met ti maysa a “Nakristianuan” a ngilin. Kaano ti panangrugi dagiti Hapones a nangselebrar ti Krismas iti kasta a kasaknap? Ania ti adda iti likudan amin daytoy?

Idi sapsapulek ti namunganayan ti Krismas a Hapones, nasarakak daytoy makapainteres nga estoria. Ni Sōseki Natsume, maysa a nalatak a mannurat idi panawen ni Meiji (1868-1912), ti nangipatulod ti maysa a tarheta ti Krismas manipud Inglatera ken ni Shiki Masaoka, maysa a nalatak a bumiberso, a mangisalsalaysay iti makakayaw a buya iti Krismas idiay Londres iti panagpatingga ti tawen 1900. Pinutar pay ni Shiki ti maysa a haiku, ti kaababaan a porma ti daniw a Hapones maipapan iti maysa a bassit a kapilia iti Aldaw ti Krismas. Kaawatan, ti Krismas ket maysa pay la idi a baro a kapadasan iti panagbaliw ti siglo idiay Japan. Gapuna, kaano nga eksakto ti panangselebrar dagiti Hapones iti immuna a Krismasda?

Mabalin nga interesadoka a makaammo a dadduma kadagiti autoridad kunada a naselebraran ti Krismas iti maysa nga eskuelaan dagiti babbai idiay Ginza nga immun-una idi maikawalo a tawen ni Meiji (1875). Kaskasdi “ti ugali a panangselebrar iti Krismas saan a pudpudno a nangrugi a nasalimetmetan idiay Japan agingga idi 1945,” kuna ti The Christian Century. Daytat’ idi nakita dagiti Hapones dagiti pamilia dagiti soldado ken misionero a mangselselebrar ti Krismas. Kalpasan ti pannakaabakda iti Gubat Sangalubongan II ken napataud iti naespirituan a kinakawaw, dagiti Hapones nga en heneral kasapulanda ti maysa a banag a mangparagsak kadakuada.

Ti Krismas ti nangpennek iti dayta a pagkasapulan. Kas ti maripiripyo, awan sinayang dagiti managlako a panawen ti panangusar kadagiti dekorasion ti Krismas a mangparang-ay iti paglakuanda iti panagngudo ti tawen. Dagiti dekorasion ti Krismas ti “nagbalin a kas maysa a mahika a nangallukoy kadagiti managgatang,” kuna ti maysa a kolumnista ti pagiwarnakan, a ni Kimpei Shiba. “Daytoy,” innayonna, “ket gapu ta dagitoy nga arkos ti makaatrakar ken nangpataud iti kinaragsak.”

Ngem, David, agsipud ta agtataengka dita Inglatera mabalin a dika ammo a dagiti Hapones addaanda met ti ugali nga agsisinnukat kadagiti regalo iti panagpatingga iti tawen nabayagen sakbay a dimteng dagiti regregalo iti Krismas. Masansan a ti Disiembre ti maysa a bendision kadagiti babassit a managtagilako. Dagiti tattao nga addaan kadagiti napupuskol a pitaka manipud iti panagpatingga ti tawen a bonusda rummuarda nga aggasto. “Daytoy a kasasaad [iti Krismas],” nupay kasta, “ti nangikabil kadagiti tattao iti naragsak, managgasto a rikna ken maallukoyda a gumatang iti ad-adu nga osei-bo [sagsagut iti panagpatingga ti tawen] ngem ti gagangay a panangaramidda iti dayta, gapuna ti ugali a panangusar kadagiti dekorasion ti Krismas ti nagtultuloy,” inlawlawag ni Mr. Shiba.

Itatta, dagiti department store ken dagiti babassit a managtagilako nakiramandan iti adda a nalatak nga aramid tapno magun-odan ti kasayaatan iti “espiritu ti Krismas” a kasla nagsayaat unay. Dagiti agar-aramid ti abalbalay ken dagiti panaderia pinunteriada met daytoy a kasasaad tapno gundawayan dayta a panawen. Iti Disiembre, ti paglakuan idiay Kiddy Land, ti kadadakkelan a paglakuan iti abalbalay idiay Japan, ti mamimpat a daras a nangatngato ngem kadagiti dadduma a bulan. Napattapatta a 5 ingganat’ 10 porsiento amin dagiti kankanen a maar-aramid idiay Japan iti kada tawen ti makunkuna a “kankanen ti Krismas.”

Nasukalak a dadduma kadagiti tattao makarurodda a ti komersialismo isu ti mangiturturay iti buya ti Krismas idiay Japan. Kas pangarigan, inadaw ti The Daily Yomiuri ti maysa nga Americano a nabayagen nga agtataeng idiay Japan: “Dagiti Hapones ti ngangngani tinuladda aminen dagiti panangallukoy iti Krismas ngem agpapan pay kasta ti espiritu ti panawen ket awan ditoy.” Isut’ agsasao maipapan iti narelihiusuan a paset ti Krismas.

Daytoy ti nangtignay kaniak a kitaen ti narelihiusuan a paset ti Krismas. Kuna dagiti mannakimisa a ti Krismas (Disiembre 25) isu ti pannakaiyanak ni Kristo. Anian ti pannakakellaatko a makakita idiay Encyclopedia of Japanese Religions a di maipasdek a naiyanak ni Jesus iti Disiembre 25! Kuna ti enciclopedia: “Nupay ti aktual a petsa ti panagkasangay ni Jesus ket saan a pagaammo, ti Krismas ti maselselebraran iti Disiembre 25 nangrugi iti agarup maikatlo a siglo . . . Daytoy a petsa ti agtinnag ngangngani iti aldaw ti winter solstice, ket sinandian dayta ti piesta sakbay ti panawen Kristiano a pannakaiyanak manen ti Init.” Pannakaiyanak manen ti init? Kunak la no dayta ti panagkasangay ni Jesus. Bueno, kasano a marambakan dagiti napasnek a Kristiano ti piesta a namunganay iti napaganuan a selebrasion ti winter solstice? Daytat’ saan a panagkasangay ni Jesus no di ket ti piesta ti pannakaiyanak manen ti init. Kasano a mababalaw dagiti relihiuso a taga Laud dagiti Hapones kas awan prinsipiona iti panangselebrarda iti “Kristiano” a ngilin idinto nga isuda a mismo kangrunaanna addaanda iti isu met laeng a panangrambak?

Gapuna, David, apresiarek no sungbatam dagitoy a salsaludsodko, agsipud ta makariribukda unay.

Toy gayyemmo,

Ichiro

Ingungotek nga Ichiro,

Pagyamanan unay iti suratmo a mangiladladawan ti panangrambak ti Krismas iti pagilianyo. Makapainteres unay para kadakami a taga Laud a maammuan no kasano ti panangselselebrar dagiti tattao iti Daya iti maysa a ngilin ti taga Laud.

No siak ti agprangka, naan-anay a nainkalintegan ti panagkunam a ti Krismas ket maysa a pagano a ngilin. Ngangngani aniaman a libro a pagreperensiaan ti mangibaga kenka a ti piesta ti Krismas ti namunganay iti pagano a selebrasion ti Saturnalia, ti piesta a Romano nga agpaay iti diosda iti agrikultura a ni Saturno.

Wen, kas ti panangiramanyo a Hapones iti Krismas iti kulturayo a Budhista ken Shintoista, dagiti relrelihion ti Kakristianuan inserrekda met dagiti pagano a pipiesta kadagiti “Nakristianuan” a tradisionda. Kaipapananna a daytat’ mabalin nga ad-adda pay a kinamanagbasol agsipud ta bayat a selselebraran dagiti Hapones ti Krismas kas maysa a ganggannaet a piesta, dagiti mannakimisa an-annurotenda ti pagano a selebrasion ti Saturnalia kas maysa a “Nakristianuan” a Krismas.

Kinapudnona, adda idi panawen ditoy Inglatera idi a ti nailubongan ken narelihiusuan a selebrasion ti Krismas ti naiparit kas maysa a pagano nga aramid. Daytat’ idi inturayan dagiti Puritano ti Inglatera. Idiay Massachusetts Bay Colony iti Norte America, dagiti Puritano a nangpanaw ti Inglatera gapu iti pammatida ti nangiparit met iti Krismas ken adda panagmulta a maipaay ti panagragragsak bayat iti daytoy a tiempo.

Ngem ti kunak rebbeng a maammuam ti panangmatmat ti Biblia iti panangilaok ti Kinakristiano kadagiti pagano a relihion. “Saankay a makikadua iti sangol dagiti saan a mammati.” Daytat’ ingunamgunam ni apostol Pablo idiay 2 Corinto 6:14-16. Kalpasanna idiay bersikulo 17 isut’ nagadaw manipud libro ni Isaias (52:11, maipaay a reperensiam): “‘Gapuna pumanawkayo iti nagtengngaanda, ket suminakayo,’ kuna ni Jehova, ‘ket saanyo a sagiden ti aniaman a di nadalus.’”

Kasanotay a maisina ti bagbagitayo manipud kadagiti di mammati bayat a selselebrarantayo pay laeng ti piesta a namunganay kadagiti pagano a relihion? Daytoy a saludsod ti nangtignay kadagiti adu a napasnek a Kristiano a mangpanaw iti tradisionda a mangselselebrar iti Krismas. (Mabalin a makapainteres kenka a lukatam ti mismo a Bibliam idiay Mateo 15:3-6 ket basaem dagiti sasao ni Jesus a nailanad sadiay.) Kaskasdi adu pay dagiti rason iti panangidian kadagita a selebrasion.

No ti Disiembre 25 ket saan nga isu ti panagkasangay ni Jesus, ti panangselebrar iti dayta a petsa kas ti panagkasangayna kaipapananna ti panagul-ulbod. Kas kinunam iti suratmo, kasano a ti Kristiano nga agayat iti kinapudno ken nabilin nga agbalin a napudno ket itag-ayna ti kinaulbod? (Efeso 4:25) Manipud iti petsa a mismo aginggana iti estoria ti Santa Claus, ti Krismas ket napekpek iti kinaulbod. Dagiti Kristiano, nupay kasta, ti nabilin idiay Apocalipsis 22:15 a “tunggal maysa nga agayat ken agaramid iti ulbod” ket agtungpaldanto nga awanan ti nadiosan a bendision ti biag nga agnanayon.

Ngarud, apay a dagiti makunkuna a Kristiano iti Laud selselebraranda ti Krismas? Maysa kadagiti rason isu ti komersialismo, kas met laeng iti pagilianyo. Adda nabasak maipapan iti maysa a ministro a Baptist idiay Estados Unidos nga inyasugna: “No koma ti nakomersialan a paset ti maikkat nga interamente, kaaduan kadagiti tattao mariknada a saanda a napasaran ti Krismas. Ngem ti narelihiusuan a paset ti mabalin a maikkat nga interamente ket ti kaaduan a bilang dagiti tattao dida madlaw iti pagdumaanna.” Dagitoy a sasao ti agaplikar met uray ditoy Inglatera.

Makapainteres, imparangarang ti Biblia ti nasinged a panagsinggalut ti komersialismo ken ti aw-awaganna a “Babilonia a Dakkel.” Kalpasan ti panangiladawanna ti pannakarba daytoy a “Babilonia a Dakkel,” ti Biblia (idiay Apocalipsis 18:2, 11-19) kunana: “Ket dagiti agtagtagilako ditoy daga isu ti sangsangitan ken dungdung-awanda, ta awan ti gumatangen iti tagtagilakoda . . . Dagiti agtagtagilako kadagitoy a bambanag, a bimmaknangda gapu kenkuana, agtatakderdanto iti adayo gapu iti butengda iti tuokna nga agsangsangit ken agdungdung-awda.”

Mailasinyo aya ti “Babilonia a Dakkel”? Bueno, asino ti nangted “kadagiti agtagtagilako ditoy daga” ditoy Inglatera ken dita Japan kadagiti dakkel a pagganansiaan babaen ti panangisaksaknap kadagiti ulbod a sursuro maipapan iti Krismas? Saan kadi a dagiti relrelihion ti Kakristianuan? Wen, naammuak manipud panagad-adalko a ti “Babilonia a Dakkel” taktakderanna ti sangalubongan nga imperio dagiti ulbod a relihion, agraman ti Kakristianuan.

Aniat’ kunam a rebbeng nga aramidentayo? Ti salaysay ti Biblia iti “Babilonia a Dakkel” ti nakatulong kaniak a nangikeddeng no aniat’ rebbengko nga aramiden. Ingunamgunam ti Aposalipsis 18:4: “Rummuarkay kenkuana, O tattaok, tapno dikay mairaman kadagiti basbasolna, ken tapno saanyo nga awaten dagiti saplitna.”

Ti ‘iruruar kenkuana,’ kayatna a sawen, ti panangpanaw iti relihion a mangitantandudo ti kinaulbod, kaipapananna ti desidido a panagtignay iti biangtayo. Saan a nalaka ti isisina manipud iti amin kadagiti ug-ugali a naigamer iti Krismas. Ti Krismas ket maysa a sosial ken kasta met maysa a narelihiusuan a ngilin ditoy. Masapul a maaddaanak iti naan-anay a tured nga agbalin a naidumduma manipud kadagiti sabsabali. Dagiti sasao a nasarakak idiay Proverbio 29:25 ti nagbalin a makatulong unay: “Ti panagbuteng iti tao mangyeg iti silo, ngem ti agkammatalek ken ni Jehova natalgedto.”

Nakitak dagitoy a punto babaen iti tulong dagiti Saksi ni Jehova. Rinibo a tattao ditoy Inglatera ti nangalan iti isu met laeng a takder ket ‘rimmuarda iti Babilonia a Dakkel’ agraman amin dagiti ulbod a narelihiusuan nga ar-aramidda, agraman ti panangselebrar ti Krismas. Ngem saanna kayat a sawen a ditay padpadayawan ni Jesu-Kristo. Isu ti padpadayawanmi, saan a babaen iti panangipakita iti “espiritu ti Krismas” a maminsan laeng iti kada tawen, no di ket babaen ti panangiparangarang iti kas ken Kristo nga espiritu iti intero a makatawen.

Toy napasnek a gayyemmo,

David

(Kitaenyo ti Efeso 4:20-24; Filipos 2:1-6; Colosas 3:1-14 a maipaay iti kas ken Kristo nga espiritu nga isut’ suksukayanda.​—Editor.)

[Blurb iti panid 4]

Dagiti agtagtagilako kaslada kadagiti nangato a papadi. Ni Santa Claus isu ti mangidadaulo ti seremonia

[Blurb iti panid 5]

Dagiti agtagtagilako us-usarenda ti Krismas a mangipangato kadagiti mapaglakuan iti ngudo ti tawen

[Blurb iti panid 5]

Daytoy ti nangtignay kaniak a kumita iti narelihiusuan a paset ti Krismas

[Blurb iti panid 6]

“Gapuna rummuarkay kenkuana . . . ket dikay sagiden dagiti di nadalus”

[Blurb iti panid 6]

“Dagiti agdaldaliasat nga agtagtagilako ditoy daga isu ti sangsangitan ken dungdung-awanda”

[Blurb iti panid 7]

“Ti panagbuteng iti tao mangyeg iti silo, ngem ti agkammatalek ken ni Jehova natalgedto”