Ti Panangmatmat ti Biblia

Agtunos Kadi ti Siensia ken Biblia?

“Iti tay-ak ti siensia nga ayanko, nakapatpateg ken nakaragragsak no adda madiskobrek sagpaminsan a baro a banag ket kunaek iti bagik, ‘Kasta gayam ti pinamay-an ti Dios.’”—HENRY SCHAEFER, PROPESOR TI CHEMISTRY.

ADU ti maitulong ti siensia tapno maawatantayo ti nakaparsuaan ken isuronatayo iti kinaurnos, kinaeksakto, ken kinakomplikado dayta. Para iti adu, pammaneknek dagita nga adda Dios a di maartapan ti kinasirib ken pannakabalinna. Kadakuada, saan la a dagiti detalye ti nakaparsuaan ti ipakita ti siensia no di ket ipalgakna pay no kasano nga agpanunot ti Dios.

Adu a pammaneknek ti masarakantayo iti Biblia maipapan iti dayta. Kuna ti Roma 1:20: “Dagiti di makita a kualidad [ti Dios] ket silalawag a makita manipud pannakaparsua ti lubong ken agpatpatuloy, agsipud ta matarusan ida babaen iti bambanag a naaramid, ti mismo nga agnanayon a pannakabalin ken kina-Diosna.” Kuna met ti Salmo 19:1, 2: “Ti langlangit idekdeklarada ti dayag ti Dios; ket maipapan iti aramid ti im-imana ibagbaga ti tangatang. Ti maysa nga aldaw kalpasan ti sabali pay nga aldaw mangyesngaw iti panagsao, ket ti maysa a rabii kalpasan ti sabali pay a rabii mangiparang iti pannakaammo.” Ngem iti laksid dagita a pagsidsiddaawan iti nakaparsuaan, sumagmamano la a banag maipapan iti Namarsua ti ipalgakda.

Ti Limitasion ti Siensia

Adu a kinapudno maipapan iti Dios ti di maammuan ti siensia. Kas pagarigan, kabaelan a deskribiren ti maysa a sientista ti tunggal molekula ti maysa a keyk, ngem mailawlawagna kadi no apay a naaramid dayta ken no siasino ti pagpaayanna? Tapno masungbatan ti kakasta a saludsod—nga ibilang ti kaaduan a napatpateg—masapul ti agdamag iti nangaramid iti dayta.

Umasping iti dayta, insurat ti Austriano a pisiko ken premiado iti Nobel Prize a ni Erwin Schrödinger nga ‘adu nga umiso nga impormasion ti ipapaay ti siensia ngem awan a pulos ti ibagana maipapan iti amin a talaga a napateg kadatayo.’ Kinunana a karaman kadagita ti maipapan iti “Dios ken ti kinaagnanayon.” Kas pagarigan, Dios laeng ti makasungbat kadagiti saludsod a kas iti: Apay nga adda uniberso? Apay a napno ti planetatayo iti biag, agraman intelihente a biag? No talaga a mannakabalin-amin ti Dios, apay nga ipalpalubosna ti kinadakes ken panagsagaba? Ken adda kadi namnama agpaay kadagiti natay?

Nasungbatan kadin ti Dios dagita a saludsod? Wen, kadagiti panid ti Biblia. (2 Timoteo 3:16) Mabalin a mapanunotmo: ‘Ngem kasano a masiertok a ti Biblia ket nagtaud iti Dios?’ Para iti siensia, ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti lubongtayo ket masapul a maitunos iti nasientipikuan a kinapudno, ta saan a kontraen ti Dios ti mismo a bagina. Maitunos kadi ti Biblia iti siensia? Usigem ti sumagmamano a pagarigan.

Immun-una Ngem Siensia

Idi maisursurat ti Biblia, adu ti mamati a nadumaduma a didiosen ti agnanaed iti lubong. Dagita kano—imbes a dagiti linteg ti nakaparsuaan—ti mangkonkontrol iti init, bulan, paniempo, kinabunga, ken dadduma pay. Ngem maisupadi dayta iti patpatien dagiti nagkauna a Hebreo a propeta ti Dios. Siempre, ammoda a kabaelan ni Jehova a Dios a direkta a kontrolen ti sangaparsuaan ken addan dagiti gundaway nga inaramidna dayta. (Josue 10:12-14; 2 Ar -ari 20:9-11) Nupay kasta, kinuna ni John Lennox, a propesor ti matematika idiay University of Oxford, England, a dagidi a propeta ‘didan kasapulan nga isardeng ti mamati a dagita a didiosen ti mangkonkontrol iti uniberso ta sipud pay idi damo didan mamati kadagita a didiosen. Ti makagapu a dida pinati dagita nga an-anito ket ti panamatida iti Maysa a Pudno a Dios, ti Namarsua iti langit ken daga.’

Ania ti naitulong dayta tapno maliklikanda ti an-anito? Ti maysa, impakaammo ti Dios kadakuada nga isu ti mangtartarawidwid iti uniberso babaen kadagiti di agbaliw a linlinteg, wenno paglintegan. Kas pagarigan, nasurok a 3,500 a tawenen ti napalabas, dinamag ni Jehova a Dios iti adipenna a ni Job: “Naammuam aya dagiti paglintegan ti langlangit?” (Job 38:33) Idi maikapito a siglo K.K.P., insurat ni propeta Jeremias ti maipapan kadagiti “paglintegan ti langit ken daga.”—Jeremias 33:25.

Gapuna, amin a nagbiag idi un-unana ken namati iti insurat dagiti propeta iti Biblia ammoda a ti mangkonkontrol iti uniberso ket dagiti linteg a mabalin nga adalen ken tarusan ti tattao, saan a dagiti sarsarita ken naunget a didiosen. Kas resultana, dagidiay managbuteng-Dios a tattao dida nagrukbab kadagiti banag a naparsua, kas iti init, bulan, wenno bitbituen. Dida met nagtaklin kadagita iti inaanito a pamay-an. (Deuteronomio 4:15-19) Naamirisda ketdi a rumbeng nga adalenda dagiti pinarsua ti Dios ta dagita ti mangisuro iti sirib, pannakabalin, ken dadduma pay a galadna.—Salmo 8:3-9; Proverbio 3:19, 20.

Maitunos iti kapanunotan dagiti sientista ita, patien met dagiti nagkauna a Hebreo nga adda nangrugian ti uniberso. “Idi punganay, ti Dios pinarsuana ti langlangit ken ti daga,” kuna ti Genesis 1:1. Impakaammo met ti Dios iti adipenna a ni Job a ti daga ‘agbitbitin iti awan,’ wenno tumtumpaw iti law-ang. (Job 26:7) Ken kamaudiananna, nasurok a 2,500 a tawen ti napalabas, insurat ni propeta Isaias a sirkulo wenno nagtimbukel ti daga.—Isaias 40:22.a

Wen, ti Biblia ket maitunos kadagiti nasientipikuan a kinapudno maipapan iti sangaparsuaan. Kinapudnona, saan la nga agtunos ti siensia ken Biblia—naan-anay nga agtinnulongda. No maysa laeng ti patiem kadagita, agkurang ti pannakaammom maipapan iti Dios.—Salmo 119:105; Isaias 40:26.

[Footnote]

NAPANUNOTMO KADIN?

● Ania ti isuro kadatayo ti sangaparsuaan maipapan iti Dios?—Roma 1:20.

● Ania a kinapudno maipapan iti Dios ti di mailawlawag ti siensia?—2 Timoteo 3:16.

● No maipapan iti panamarsua, apay a saan nga inaanito ti patpatien dagiti nagkauna a propeta ti pudno a Dios?—Jeremias 33:25.

[Blurb iti panid 23]

Ti uniberso ket konkontrolen dagiti di agbaliw a linteg—“dagiti paglintegan ti langit ken daga.”—JEREMIAS 33:25