Ti Panagkalap Dagiti Tumatayab

ADDA tallo a nasken nga aramiden dagiti mangngalap—tattao man wenno tumatayab: (1) agbirok kadagiti ikan, (2) no kasano nga asitgan dagita, ken (3) no kasano a tiliwen.

Kadawyan kadagiti nagkauna a taga-Egipto a mangngalap ti panagusar iti sabat a pangtudok iti ikan. Ti teknikda ket umasping iti nabayagen a pamay-an ti dadduma a kita ti kannaway sakbay pay a nasursuro dayta dagiti tao.

Ti dapuen a kannaway, a gagangay iti sabangan ti Karayan Nilo idiay Egipto, ket addaan iti natirad a sippit a pangtudokna iti ikan. Mapaggiddanna pay a tudoken ti dua a nagduma nga ikan. Inaldaw a makakaan iti nasurok a media kilo nga ikan. Maikuna a nalalaing nga agkalap ti kannaway ngem iti tao.

Kadawyanna a nakalalaing ti kannaway a mangpaliiw ken mangtudok iti tiliwenna. Agin-inayad a magna iti ababaw a kadanuman wenno basta agtakder a di aggargaraw bayat a nakasaganan ti sippitna. No umas-asidegen ti ikan, kellaat a sippitenna dayta nga uray la iraremna ti ulona. Masansan a naballigi dagiti tumatayab gapu iti kinaanusda.

Panagusar iti Appan

Sigun iti libro a The Life of Birds, dagiti berde ti likudda a kannaway idiay Japan kasla tultuladenda ti tattao a mangpakan iti tinapay kadagiti lames nga adda kadagiti artipisial a dan-aw. Tinapay ti iyappan dagitoy a nalaing a tumatayab tapno mapaasidegda dagiti lames a tukmaanda.

Agappan met iti tinapay dagiti puraw a kannaway idiay Carribbean. Makatiliwda pay iti ikan uray awan ti appanda. Usarenda laeng dagiti duyaw a sakada. Bayat a sitatakderda iti maysa a sakada iti ababaw a kadanuman, ipisawpisawda ti sabali pay a sakada tapno maallukoyda dagiti nausioso nga ikan.

Panagsippayot

Agkalap dagiti tumatayab iti nadumaduma a pamay-an. Dagiti mangngikan a kali (osprey) ket nalaing nga agsippayot iti ikan. Bayat nga agam-ampayagda, agsipsiputda kadagiti ikan nga aglanglangoy iti asideg ti rabaw ti danum. Apaman nga adda makitada, kulpienda dagiti payakda, sisisigo nga agsuekda, sada sippayoten ti ikan babaen iti atitiddog a kukoda. Agkasapulan daytoy iti napigsa a panagkita ken nalaing a panagtantiar.

No dadduma, nakadagdagsen ti ikan a matiliw ti mangngikan nga agila ti Africa. Mabalin a 2.7 a kilo ti kadagsen dayta! Ania ngarud ti aramidenna? Sigun iti kapaliiwan dagiti eksperto iti animal ken nakaparsuaan, ti dadduma ipatakdangda dayta babaen ti panangigaudda iti payakda!

Panagbatok

Agbatok met dagiti gannet ken booby tapno agkalap. Padiretso ti panagsuekda a bumatok. Agkakadua ti babassit a pangen nga agsapul iti grupo dagiti ikan nga aglanglangoy iti asideg ti rabaw ti danum. Gapu ta nasileng dagitoy nga ikan, ti natayengteng nga asul a kolor ti baybay ket agbalin a napusiaw a berde no matannawagan iti tangatang. No makita dayta dagiti gannet ken booby, agsuekdan a bumatok.

Apaman a makakitadan iti grupo dagiti ikan, kasda la pana a sumrek iti danum iti kapegges a 96.56 a kilometro kada oras. Nakapimpintas ti panagbatokda a kunam la no makisalsalipda iti Olimpiada. Inton makita dayta ti dadduma a pangen ti tumatayab, dagus nga umarakda met tapno pagpiestaanda ti adu nga ikan.

Saan a kas kadagiti kannaway, dagiti booby ken gannet dida tudoken dagiti ikan no bumatokda. Gapu iti puersa ti panagsuekda, sumagmamano a pie ti kaadalem ti madanonda. Kalpasanna, bayat ti panaglangoyda nga agpangato, tiliwenda ti ikan sada alimonen a sibubukel.

Nalaing met a bumabatok dagiti tern, ngem as-asidegda iti danum nga agampayag ken agsippayot. Kuna ti Handbook of the Birds of the World nga imbes nga agbatokda a kas kadagiti booby ken gannet, agpannuray dagiti tern iti “kinalaing, kinangayed, ken kinasiglatda nga agtayab.” Agtiliwda iti ikan manipud iti rabaw. Apagbiit ken sagpaminsan la a surotenda ti ikan iti uneg ti danum.

Panagtitinnulong

Kasla naalas ti langa dagiti mangngaput (pelican) gapu iti nagdadakkel a sippitda, ngem naglaingda a tumayab ken agkalap. Gagangay nga agbatok iti ikan dagiti kayumanggi a mangngaput, ken mabalin nga agsipdutda iti ikan kadagiti iket nga isangsang-at dagiti mangngalap. Ngem talaga a nalaing dagiti mangngaput iti ragup a panagkalap.

Kadawyan nga agtitimpuyog dagiti mangngaput. Makapainteres ti panagtitinnulongda nga agkalap. Masansan nga agkakadua nga agdisso iti danum ti sangadosena sada agurnos a sinan-arko. Siiinayad nga aglangoyda bayat nga ab-abugenda ti pangen dagiti ikan iti ababaw a disso. Bayat nga ar-aramidenda dayta, aggigiddanda a mangukrad iti payakda ken iraremda ti uloda sada sul-oyen dagiti ikan iti sippitda.

Siempre, kas kadagiti tattao a mangngalap, masansan met a di agballigi dagiti tumatayab. Ngem nabalballigida nga amang no idilig iti tattao a kakompetensiada.

[Ladawan iti panid 12]

Mangngikan nga agila ti Africa

[Credit Line]

Photolibrary

[Ladawan iti panid 12]

Dapuen a kannaway

[Ladawan iti panid 13]

Dagiti northern gannet

[Ladawan iti panid 13]

Common tern

[Ladawan iti panid 13]

Dagiti Australian pelican