Dagiti Karkarna a Parsua iti Kabakiran ti Tasmania
NO ALDAW, natalna ken naulimek ti kabakiran. Ngem no rabii, agallangugan dagiti makapaseggar nga aneng-eng, ikkis, ken uni. Pagtataudan dagita? Manipud iti agresibo nga animal a naalas ti naganna—ti Tasmanian devil. Kasla narungsot dagitoy a napipigsa nga animal, nangruna no pagiinnagawanda a kanen ti natay nga animal. Ngem kaaduanna a pangbutbutengda laeng ti naariwawa a panagaangatda.
Nagalistoda a mangibus kadagiti bangkay ti an-animal iti kabakiran. Napigsa ngamin dagiti pangalda ken natadem dagiti ngipenda isu a malamutda ti kudil, tulang, ken ti intero a paset ti natay nga animal. Kinapudnona, iti 30 minuto laeng, kabaelan ti maysa a Tasmanian devil a kanen ti inggat’ 40% ti timbangna—katupag dayta ti panangibus ti maysa a tao iti 25 a kilo ti karne iti maminsan la a pannangan!
Ad-adda a makaay-ayo ti naamo a common wombat. Arimbukelen ken kasla nagmayat nga arakupen. Kas iti amin a marsupial, dagiti kabaian a wombat ket addaan iti pannakabulsa a pangikabilanda iti agsussuso nga urbonda. Ngem saanda a kas iti dadduma a marsupial ta simmango iti likud ti pannakabulsada. Sigurado a ti makagapu ket tapno nadalus latta ti urbonda bayat nga agkalkalida iti abut a pagyananda. Di met pulos agsardeng ti panagdakkel dagiti ngipenda—banag a pagsayaatanda. Dagita ngamin ti pagngetngetda iti aniaman a makasali iti panagabutda iti daga. Nupay kasla nabuntogda, nasiglatda ken laklakaenda ti agpidut iti mulmula sada isubo dagita babaen kadagiti kammauna wenno makinsango a sakada.
Ti sabali pay a karkarna a parsua ket ti platypus. Daytoy a naidumduma ti langana a parsua ket addaan iti sippit ken nagkakamang a saka a kas iti pato, bagi ken burbor a kas iti otter, ken ipus a kas iti beaver. Agitlog a kas iti manok, agabut a kas iti wombat, ken agpasuso a kas iti kabaian nga oso. Di pakasdaawan a ti damo a sientista a nangadal iti platypus impagarupna a sinsinan animal laeng dayta!
Apay a maay-ayatantayo kadagita nga animal? Agsipud ta inaramid ida ti Namarsua kadatayo tapno naragsaktayo. Sigun iti Biblia, kastoy ti imbilin ti Dios iti immuna a pagassawaan: ‘Pagpasakupenyo ti tunggal sibibiag a parsua nga aggargaraw iti rabaw ti daga.’ (Genesis 1:28) Karaman iti dayta a bilin ti Dios ti panangaywan kadagiti animal ken tumatayab kadagiti kabakiran iti daga. No paliiwentayo dagiti kasta nga animal, saan kadi a matignaytayo a mangtungpal iti dayta a bilin ti Dios?
[Kahon/Ladawan iti panid 11]
ITI LINONG DAGITI HIGANTE
No katayag ti pagsasaritaan, manmano a sibibiag a banag ti makaartap iti dadakkel a kayo iti Tasmania. Ti katayagan ket dagiti agsabsabong a mountain ash (Eucalyptus regnans) a kadawyan a dumakkel agingga iti 75 a metro. Ti katayagan kadagita ket 99.6 a metro. Nababbaba la dayta iti 16 a metro ngem iti kayo a redwood idiay California, U.S.A.—ti katayagan a kayo iti lubong.
Ti maysa pay a kayo iti kabakiran ket ti kita ti saleng a maawagan iti Huon pine. No idilig iti gagangay a mountain ash, kagudua laeng ti katayagna ngem mamin-innem a napapaut ti biagna. Sigun iti pattapatta ti dadduma a sientista, makapagbiag dagita a saleng iti nasurok a 3,000 a tawen, isu a karamanda kadagiti kaatiddogan iti biag a kayo ditoy daga. Daytoy a “prinsipe” kadagiti tarikayo ti Tasmania ket espesial unay kadagiti agar-aramid iti muebles ken barangay. Nalaka a tabasen ti dumuyaw a kayona ken addaan iti lana a natural a preserbatibo ken pagpaksiat iti insekto. Uray no ginasuten a tawen a nabaybay-an ti dadduma a trosona a naala iti kabakiran, mabalin pay laeng nga usaren dagita.
[Ladawan iti panid 10]
Tasmanian devil
[Credit Line]
© J & C Sohns/age fotostock
[Ladawan iti panid 11]
Common wombat
[Ladawan iti panid 11]
Platypus
[Picture Credit Lines iti panid 11]
Wombat ken platypus: Tourism Tasmania; higante a kayo: Tourism Tasmania and George Apostolidis