Plato

KALPASAN a napasiarna dagiti pagilian iti aglawlaw ti Mediteraneo ken nakiraman iti politika ti Siracusa a siudad ti Grecia iti Sicilia, nagsubli ni Plato iti Atenas a nangipasdekanna iti Academy—ti masansan a matukoy a kaunaan nga unibersidad iti Europa. Nagbalin dayta a nakapatpateg a sentro ti panagsirarak iti pilosopia ken matematika.

APAY A RUMBENG A PAGINTERESAM?

Nagpigsa ti impluensia dagiti pannursuro ni Plato iti narelihiosuan a patpatien ti minilion a tattao agraman kadagiti agkunkuna a Kristiano a kaaduan kadakuada ket di umiso ti pagarupda a naibatay dagita iti Biblia. Ti kangrunaan kadagiti pannursurona ket ti kapanunotan nga addaan ti tao iti imortal a kararua nga agtalinaed a sibibiag uray no natayen ti bagi.

Interesado unay ni Plato iti biag kalpasan ti ipapatay. Kuna ti libro a Body and Soul in Ancient Philosophy a “ti di ipapatay ti kararua ket maysa kadagiti paborito a topiko ni Plato.” Kombinsido unay a “sibibiag latta ti kararua uray no natayen ti bagi tapno umawat iti gunggona wenno pannusa” iti sabali a biag, depende iti kabibiag idi dayta a tao ditoy daga.a

KASANO A SIMMAKNAP DAGITI PANNURSURO NI PLATO?

Napigsa ti impluensia ti Academy ni Plato bayat ti 900 a tawen a kaadda dayta, manipud 387 B.C.E. agingga iti 529 C.E. Limmatak dagiti ideya ni Plato kadagiti lugar a sakup ti Grecia ken Roma. Inawat dayta ti Judio a pilosopo a ni Philo ti Alexandria agraman ti adu a lider ti relihion iti Kakristianuan. Kas resultana, dagiti doktrina dagiti pagano agraman ti di ipapatay ti kararua ket in-nut a nagbalin a paset ti pannursuro ti Judaismo ken Kristianidad.

“Amin a Nakristianuan a doktrina ket naimpluensiaan, uray kaskasano, iti agdama idi a pilosopia dagiti Griego, kangrunaanna dagiti pannursuro ni Plato,” kuna ti The Anchor Bible Dictionary, “ngem dadduma a masisirib a Kristiano . . . ket maitutop a maawagan iti Kristiano a Platonista.” Idiligmo ti kuna dagitoy a reperensia.

Ti kinuna ni Plato: “[No mataytayo,] ti intero a pakabuklantayo, nga aw-awagantayo nga imortal a kararua, ket mapan dumatag iti dadduma a didiosen, . . . maysa a pagtungpalan a situtured a sanguen dagiti nasingpet ngem kabuteng unay dagiti managdakdakes.”—Plato—Laws, Book XII.

Ti kuna ti Biblia: Ti kararua ket ti tao a mismo wenno ti biag nga adda kenkuana. Kararua uray dagiti animal. No matay, awan ti sumina a kararuana.b Usigem dagiti sumaganad a teksto:

• “Ti umuna a tao a ni Adan nagbalin a kararua a sibibiag.”—1 Corinto 15:45.

• “Kinuna ti Dios: ‘Ti daga pataudenna koma dagiti sibibiag a kararua sigun kadagiti kakikitada, naamo nga animal ken aggargaraw nga animal ken atap nga animal iti daga.’”—Genesis 1:24.

• “Matay koma ti kararuak.”—Numeros 23:10.

• “Ti kararua nga agbasbasol—dayta a mismo matayto.”—Ezequiel 18:4.

Nalawag a saan nga isursuro ti Biblia a ti kararua ket sibibiag latta no matay ti pisikal a bagi. Isu nga isaludsodmo iti bagim, ‘Ti kadi patpatiek ket naibatay iti Biblia wenno iti pilosopia ni Plato?’