Protektaram ti Bagim iti Sakit

ADU a nagkauna a siudad ti maprotprotektaran idi babaen kadagiti dadakkel a pader. Uray bassit la a paset ti pader ti madadael ti maysa a kabusor, delikadon ti intero a siudad. Ti bagim ket kasla napaderan a siudad. Nakadepende unay ti salun-atmo iti panangaywanmo kadagiti pangdepensam. Kitaem ti lima a mabalin a paggapuan ti sakit ken no ania dagiti kasayaatan a mabalin a pangdepensam.

1 DANUM

PANGTA: Direkta a sumrek dagiti mikrobio iti bagim babaen iti narugit a danum.

PANGDEPENSAM: Ti kasayaatan a pangdepensam ket ti panangprotektar iti suplayyo iti danum manipud iti rugit. No ipagarupmo wenno ammom a narugitan ti suplayyo iti danum, dalusam ti danum iti balayyo tapno natalged nga usaren.a Ikabilmo dagiti mainum a danum iti maserraan a pagkargaan. No mangalaka iti danum, agusarka iti nadalus a tako wenno usarem ti gripo ti pagkargaan. Dimo isawsawsaw dagiti imam iti suplay ti nadalus a danum. No posible, agyanka iti komunidad a sumursurot iti umiso a panangipatakder iti kasilias tapno saan a marugitan ti suplay ti danum iti lugaryo.

2 TARAON

PANGTA: Mabalin nga adda mikrobio kadagiti taraonmo.

PANGDEPENSAM: Mabalin nga aglanglanga a presko ken nasustansia ti kontaminado a makan. Isu nga iyugalim a bugguan a naimbag ti amin a prutas ken nateng. Siguraduem a nadalus dagiti alikamen iti kosina, pagidissuan, ken imam no agisagana wenno agidasarka iti makan. Adda dagiti makan a masapul a lutuen a naimbag tapno matay dagiti delikado a mikrobio. Agannad kadagiti makan a sabalin ti kolor, angot, wenno ramanna. Seniales dagita nga agur-uray kenkan ti armada dagiti mikrobio. Ikabilmo koma a dagus iti refrigerator dagiti natedda a makan. No masakitka, dika agisagsagana iti makan para iti dadduma.b

3 INSEKTO

PANGTA: Adda dagiti insekto a makayakar kenka kadagiti delikado a mikroorganismo nga adda iti bagida.

PANGDEPENSAM: No aktibo dagiti insekto a makayakar iti sakit, dika rumrummuar iti balayyo wenno mangisuotka iti proteksion kas iti pantalon ken atiddog ti manggasna a bado tapno basbassit ti posibilidadna a makagatka. No maturogka, agusarka iti pangabug iti insekto ken moskitero a naikkan iti insektisidio. Ikkaten dagiti danum kadagiti pagkargaan a mabalin a pagitlogan dagiti lamok.c

4 ANIMAL

PANGTA: Dagiti mikrobio nga adda kadagiti animal ket saan a makadangran kadakuada ngem mabalin a delikado iti salun-atmo. Mabalin nga agsakitka no makagat wenno makaramutannaka ti maysa nga animal, wenno masagidmo ti takkina.

PANGDEPENSAM: Dadduma ti saan a mangiserrek kadagiti tarakenda iti uneg ti balayda tapno basbassit ti gundaway a masagidda. Sabonam ti imam no iniggamam ti tarakenmo, ken dimo pulos ig-iggaman dagiti atap nga animal. No nakagat wenno nakaramutanka, dalusam a naimbag ti sugat ken agpadoktorka.d

5 TATTAO

PANGTA: Dadduma a mikrobio ti mabalin a makastrek iti bagim no adda naguyek wenno nagbaen. Mabalin nga agwarasda pay babaen iti pannakasagid ti kudil kas no makiinnarakup wenno makialamanoka. Dagiti mikroorganismo a naggapu iti sabali a tao ket mabalin nga adda laeng kadagiti serradura, pagkaptan, telepono, remote control, wenno iskrin ken keyboard ti kompiuter.

PANGDEPENSAM: Dika bumulbulod wenno agipabpabulod iti personal a bambanag kas iti pagibarbas, sipilio, wenno tualia. Dimo ig-iggaman dagiti pluido manipud iti bagi ti animal wenno tao, a pakairamanan ti dara ken bambanag nga adda darana. Ken dimo tagibassiten ti pagsayaatan ti kanayon a panagbuggo a naimbag. Mabalin a dayta ti kaepektibuan a pamay-an tapno saan nga agwaras ti sakit.

Agingga a posible, dika rumrummuar iti balayyo no agsakitka. Inrekomenda ti U.S. Centers for Disease Control and Prevention nga aguyek wenno agbaenka iti tisyu wenno manggas ti badom, saan nga iti imam.

Kuna ti nagkauna a pagsasao: “Nasaldet [wenno, masirib] daydiay nakakita iti didigra ket rugianna ti aglemmeng.” (Proverbio 22:3) Pudno la unay dagita a sasao ta adu ita ti posible a makapapatay a sakit! Isu nga ammuem ti maipapan kadagita babaen ti panagkonsultam iti health center iti lugaryo, ken iyugalim ti kinamanagdaldalus tapno mailemmengam ti didigra. Papigsaem dagiti pangdepensam tapno makissayan ti posibilidad nga agsakitka!