Kapitulo 21

“Saanda a Paset ti Lubong”

1. (a) Aniat’ inkararag ni Jesus a maipaay kadagiti ad-adalanna iti rabii sakbay ti ipapatayna? (b) Apay a ti panagbalin a “saan a paset ti lubong” ti nakapatpateg?

ITI RABII sakbay ti pannakailansana, nagkararag a sipapasnek ni Jesus a maipaay kadagiti ad-adalanna. Gapu ta pagaammona a maikabildanto iti napalalo a panangparigat ni Satanas, kunana ken ni Amana: “Diak dawaten nga ikkatem ida ditoy lubong, no di ket igagam koma ida iti managdakdakes. Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak a saanak a paset ti lubong.” (Juan 17:15, 16) Apay a ti pannakisina iti lubong ti napateg unay? Agsipud ta ni Satanas ti agturayna. Dagidiay paset ida ti lubong ti addada iti sidong ti panangkontrolna. (Juan 14:30; 1 Juan 5:19) Gapu itoy, nasken unay para iti tunggal Kristiano a matarusan no aniat’ kaipapanan ti panagbalin a “saan a paset ti lubong.” Kasano a pudno met dayta ken Jesus?

2. Kadagiti ania a pamay-an a ni Jesus ket “saan a paset ti lubong”?

² Nalawag a saan nga imputputong ni Jesus ti bagina manipud ti dadduma a tattao. Ti ‘saanna a panagbalin a paset ti lubong’ saanna kayat a sawen a kurang ti panagayat kadagiti dadduma. Iti kasunganina ketdi, isut’ napan iti siudan-siudad a nangibagbaga kadakuada ti naimbag a damag maipapan ti Pagarian ti Dios. Pinaimbagna dagiti masakit, insublina ti panagkita dagiti bulsek, pinagungarna dagiti natay, nga inted uray pay ti biagna nga agpaay iti sangatauan. Ngem saanna nga inayat dagiti dakes a kababalin ken dakes nga ar-aramid dagiti tattao a napunno iti espiritu ti lubong. Isut’ namakdaar a maibusor kadagiti imoral a tartarigagay, iti materialistiko a wagas ti panagbiag ken ti inaagum a panangragpat ti personal a kinatan-ok. (Mat. 5:27, 28; 6:19-21; Luc. 12:15-21; 20:46, 47) Imbes a tinuladna ti panagbibiag dagiti tattao a naisina iti Dios, nagna ni Jesus kadagiti daldalan ni Jehova. (Juan 8:28, 29) No maipapan kadagiti napolitikaan a panagsusuppiat ti Roma ken dagiti Judio, ni Jesus, nupay maysa a Judio, ti awan dinasdasiganna.

“Ti Pagariak Saan a Ditoy a Lubong”

3. (a) Ania a pammabasol ti inaramid dagiti papangulo ti relihion a Judio maipapan ken Jesus iti sanguanan ni Pilato, ken apay? (b) Aniat’ mangipakita nga awan interes ni Jesus iti panagbalinna a natauan nga ari?

³ Dagiti relihiuso a papangulo dagiti Judio, nupay kasta, ti nangpabasol ken Jesus a rebrebbaenna kano ti nasional a paginteresanda. Isu ti pinaarestoda ket insangoda ken Poncio Pilato, ti Romano a gobernador. Ti talaga a nangriribuk kadakuada ket ti pannursuro ni Jesus ti nangibutaktak ti kinamanaginsisingpetda. Ngem tapno mapagtignayda ti gobernador, nangaramidda ti akusasion: “Daytoy nasarakanmi a daddadaelenna ti ilimi ket iparitna ti mangted ti buis ken Cesar ket kunkunana nga isu ni Kristo nga ari.” (Luc. 23:2) Ti kinapudnona iti makatawen sakbay daytoy idi tinarigagayan dagiti tattao a pagbalinen nga ari, nagmadi ni Jesus. (Juan 6:15) Ammona nga isut’ agbalinto a nailangitan nga Ari ket ti panawen a panagbalinna nga Ari ti saan pay a dimteng, ket isut’ maitrono, saan a babaen iti demokratiko wenno popular nga aksion, no di ket babaen ken Jehova a Dios.

4. Aniat’ ipanayag dagiti kinapudno maipapan ti kababalin ni Jesus iti “panagbayad ti buis ken ni Cesar”?

⁴ No maipapan met ti panagbayad iti buis, tallo nga aldaw sakbay ti panangarestoda ken Jesus isut’ pinadpadas dagiti Pariseo a pagsawen ti banag a mangpadakes kenkuana iti daytoy a banag. Ngem kas sungbat iti nasikap a saludsodda, simmungbat ni Jesus: “Ipakitaandak ti maysa a denario [maysa a sinsilio a Romano]. Asino ti akinladawan ken naisurat kenkuana?” Idi kunada, “Ni Cesar,” insungbatna: “Itedyo ngarud ken Cesar ti kukua ni Cesar, ket iti Dios ti kukua ti Dios.”​—Luc. 20:20-25.

5. (a) Ania a leksion ti insuro ni Jesus kadagiti adalanna idi isut’ tiliwenda? (b) Kasano nga inlawlawag ni Jesus ken ni Pilato ti rason iti inaramidna?

⁵ Ti napasamak iti kanito a pannakaaresto ni Jesus indemostrana nga isut’ saan a mangkiwkiwkiw ti iyaalsa a maibusor iti Roma, ket saanna met a kayat a kastat’ aramiden dagiti adalanna. Dagiti soldado a Romano agraman dagiti Judio a nakakampilan ken addaan pangpang-or ti immay a nangtiliw ken Jesus. (Juan 18:3, 12; Mar. 14:43) Idi nakitana daytoy, nanguyos ti kampilan ni apostol Pedro ket sinugatanna ti maysa kadagiti lallaki, a piningasanna ti maysa a lapayagna. Ngem tinubngar ni Jesus ni Pedro, a kunkunana: “Ipulangmo ta kampilanmo iti kalubanna, ta isuamin dagiti mangaramat iti kampilan mataydanto iti kampilan.” (Mat. 26:51, 52) Iti sumaganad nga agsapa, iti saklang ni Pilato, inlawlawag ni Jesus ti rason ti panagtignayna, a kunkunana: “Ti pagariak saan a ditoy a lubong. Ta no ditoy a lubong koma ti pagariak, dagiti adipenko makibakalda koma tapno saanak a maiyawat koma kadagiti Judio. Ngem, ita, ti pagariak saan a ditoy.”​—Juan 18:36.

6. Aniat’ nagbanagan dayta a pannakaukom?

⁶ Kalpasan ti panangusig iti ebidensia, inwaragawag ni Pilato nga ‘awan ti basol a nasarakanna kenkuana a pangipulonganda’ a maibusor ken Jesus. Nupay kasta, isut’ timmulok iti panagariwawa dagiti managderraaw ket gapu itoy impailansana ni Jesus.​—Luc. 23:13-15; Juan 19:12-16.

Sinurot Dagiti Adalan ti Panangidaulo ti Apo

7. Kasano nga impakita dagiti immuna a Kristiano a liniklikanda ti espiritu ti lubong ngem inayatda met dagiti tattao?

⁷ Ti rekord ti immuna a Kinakristiano, agpadpada iti Biblia ken kadagiti dadduma pay a liblibro ti historia, ipakpakitada a naawatan dagiti adalan ni Jesus no aniat’ kasapulan ti panagbalin a “saan a paset ti lubong” kadakuada. Nagreggetanda a liniklikan ti espiritu ti lubong. Gapu ta inidianda ti naranggas ken narugit a paglinglingayan ti sirkus ken teatro a Romano, nalalaisda kas gumurgurada kano iti natauan a rasa. Ngem, imbes a gumurgurada kadagiti padada a tattao, impakatda ti bagbagida a mangtulong kadagiti dadduma a magunggonaan manipud kadagiti naayat a probision ti Dios a maipaay iti pannakaisalakan.

8. (a) Agsipud ta “saanda a paset ti lubong,” aniat’ linak-am dagidiay immuna nga ad-adalan? (b) Ngem kasanot’ panangmatmatda kadagiti napolitikaan nga agtuturay ken ti panagbayad ti buis, ken apay?

⁸ Kas met laeng ti Apoda, nagbalinda a puntiria ti nabara a pannakaidadanes, masansan iti im-ima dagiti opisiales ti gobierno a di umiso ti madamdamagda. (Juan 15:18-20) Ngem iti agarup 56 K.P. nagsurat ni apostol Pablo kadagiti padana a Kristiano idiay Roma a nangpatalged ti balakad nga inted ni Jesus. Inggunamgunam ni Pablo kadakuada a “paiturayanda koma kadagiti nangangato a turturay,” dagiti napolitikaan nga agtuturay, “ta awan ti turay no di babaen iti Dios.” Saan a gapu ta ni Jehova ti nangipasdek kadagiti nailubongan a gobgobierno, no di ket agturturayda laeng babaen ti pammalubosna. Inlawlawag ni Pablo a “naisaadda kadagiti bukodda nga akem babaen iti Dios,” agsipud ta nakitana a nasapsapa ken impadtona ti urnos a panagturayda. Dagiti “nangatngato a turturay” ngarud ti mangbukel iti “urnos ti Dios” nga agpaay iti agdama a panawen, agingga a ti mismo a Pagarian ti Dios iti im-ima ni Jesu-Kristo ti agbalinton a kakaisuna a gobierno a mangituray iti daga. Gapuna binagbagaan ni Pablo dagiti Kristiano nga ipakitada ti umiso a panagraem kadagiti nailubongan nga opisiales ken bayadanda dagiti buis a kidkiddawenda.​—Roma 13:1-7; Tito 3:1, 2.

9. (a) Aniat’ saan a liplipatan no agpaspasakop kadagiti “nangangato a turturay”? (b) Kasanot’ panangipakita ti historia a naannad a sinurot dagiti immuna a Kristiano ti ulidan ni Jesus?

⁹ Nupay kasta, saan nga imbaga ni Pablo kadakuada, nga agpaiturayda a naan-anay a saandan nga ikukuenta ti Dios, ti Sao ti Dios ken ti Nakristianuan a konsiensiada. Ammoda a ni Jesus indaydayawna laeng ni Jehova, a nagmadi ni Jesus idi kayat dagiti tattao nga isut’ pagbalinen nga ari ken imbagana ken ni Pedro nga isublina ti kampilan iti kalubanna. Sipapasnek a sinurotda ti panangidaulo ti Apoda. Ti libro nga On the Road to Civilization​—A World History (ni Heckel ken Sigman, pinanid 237, 238) ti nagkuna: “Madi dagiti Kristiano a makiraman kadagiti dadduma nga annongen dagiti umili a Romano. Patien dagiti . . . Kristiano a panagsalungasing iti pammatida no sumrekda iti serbisio militar. Saanda nga umawat kadagiti napolitikaan a saad. Saanda a pagrukbaban ti emperador.”

10. (a) Apay a dagiti Kristiano idiay Jerusalem nagtignayda kas ti inaramidda idi 66 K.P.? (b) Iti ania a pamay-an a daytat’ nangted ti nagpateg a pagwadan?

¹⁰ No maipapan kadagiti suppiat ti politika ken iti militaria idi kaaldawanda, tinaginayon dagiti adalan ni Jesus ti naan-anay a neutralidad. Idi tawen 66 K.P. dagiti Judio iti Romano a probinsia ti Judea ti immalsada a maibusor ken Cesar. Insigida met a linakub dagiti buyot a Romano ti Jerusalem. Aniat’ inaramid dagiti Kristiano iti uneg ti siudad? Nalagipda ti balakad ni Jesus nga agtalinaedda a neutral ken rummuarda iti tengnga dagiti aglalaban a buybuyot. Idi nagsanud iti apagbiit dagiti buyot a Romano, ginundawayan dagiti Kristiano dayta ket nagkamangda idiay ballasiw ti Karayan Jordan kadagiti kabambantayan ti Pella. (Luc. 21:20-24) Iti neutralidadda nagserbida kas matalek a padron wenno pagwadan para kadagiti maud-udi a Kristiano.

Dagiti Neutral a Kristiano iti Panawen ti Panungpalan

11. (a) Iti ania a trabaho a nagtultuloy a kupado dagiti Saksi ni Jehova, ken apay? (b) Maipapan iti ania a neutralda?

¹¹ Ipakpakita kadi ti rekord ti historia nga adda aniaman a grupo iti daytoy “panawen ti panungpalan,” nanipud 1914 K.P., ti nangsurot iti kurso ti Nakristianuan a neutralidad kas panangtulad kadagidiay immuna a Kristiano? Wen, kastat’ inaramid dagiti Saksi ni Jehova. Iti intero a daga nagtultuloyda a kupado iti panangikaskasaba iti Pagarian ti Dios kas ti kakaisuna a pamay-an a pakagun-odan ti talna, irarang-ay ken manayon a ragsak para kadagiti managayat ti kinalinteg iti amin a daga. (Mat. 24:14) Ngem maipapan kadagiti panagsusuppiat dagiti nasnasion, sinalimetmetanda ti naan-anay a neutralidadda.

12. (a) Kasano a ti neutralidad dagiti Saksi ti naisupadi iti ar-aramid dagiti klero? (b) Ti neutralidad iti politika ti aniat’ ramanenna kadagiti Saksi ni Jehova?

¹² Maisupadi iti dayta, napalalo ti pannakaigamer dagiti klero ti Kakristianuan kadagiti napolitikaan nga ar-aramid ti lubong. Iti dadduma a dagdaga aktiboda nga agkamkampania a pabor wenno maibusor kadagiti kandidato. Dadduma kadagiti klero mismo ti agig-iggem ti napolitikaan a saad. Dadduma ti agaramid ti dakkel a panangpilit kadagiti politiko a mangpabor kadagiti programa nga an-anamongan dagiti klero. Kadagiti dadduma a luglugar dagiti “moderado” wenno adda iti tengnga a klero ti nasingedda nga aliado dagiti tattao nga agig-iggem ti turay bayat met a dagiti “progresivo” a papadi ken ministros ti mabalin a mangsupsuportar kadagiti gerilia a mangitartrabaho ti pannakaituangda. Nupay kasta, dagiti Saksi ni Jehova ti saanda a makibibiang iti politika, uray ania a pagilian ti ayanda. Saanda a makibibiang iti ar-aramiden dagiti dadduma maipapan iti ititiponda kadagiti napolitikaan a partido, ti panagkampaniada a maipaay iti saadda wenno ti panagbotos kadagiti eleksion. Ngem, yantangay kuna ni Jesus a dagiti ad-adalanna ket “saanda a paset ti lubong,” dagiti Saksi ni Jehova ti saanda a makipaspaset iti aniaman a napolitikaan nga ar-aramid.

13. Maipapan ti pannakiramramanda iti gubat, aniat’ ipakita dagiti kinapudno kas takder nga innala dagiti Saksi ni Jehova?

¹³ Kas impadto ni Jesus, bayat daytoy “panawen ti panungpalan” dagiti nasnasion ti maulit-ulit ti ipapanda iti paggugubatan, ken uray pay dagiti nagduduma a dasig kadagiti nasnasion ti umalsada a maibusor iti maysa ken maysa. (Mat. 24:3, 6, 7) Ngem iti imatang amin dagitoy, ania a takder ti innala dagiti Saksi ni Jehova? Ti neutralidadda maipapan kadagita a sussusik ti pagaammon iti amin a paset ti lubong. Umasping iti takder nga innala ni Jesu-Kristo ken indemostra iti kamaudiananna dagiti immuna nga ad-adalanna, Ti Pagwanawanan, iti ruarna idi Nobiembre 1, 1939 iti Ingles, ti nagkuna: “Amin nga adda iti dasig ti Apo ti neutralda no maipapan kadagiti nasnasion nga aggugubat, ket isuda ti interamente ken naan-anay nga agpaay iti naindaklan a Teokrata [ni Jehova] ken iti Arina [ni Jesu-Kristo].” Ipakita dagiti kinapudno a dagiti Saksi ni Jehova iti amin a nasnasion ken iti sidong ti amin a sirkumstansia ti agtultuloyda a mangsalsalimetmet iti daytoy a takder. Saanda a pinalubosan a dagiti mamagsisinasina a politika ti lubong ken ti gubgubatna ti mangburak iti internasional a panagkakabsatda kas managdaydayaw ken ni Jehova.​—Isa. 2:3, 4; idiligyo iti 2 Corinto 10:3, 4.

14. (a) Gapu iti neutral a takderda, ania pay ti dadduma a di kayat nga aramiden dagiti Saksi? (b) Kasanot’ panangilawlawagda ti rason iti daytoy?

¹⁴ Ti panangsukimat kadagiti kinapudno ti historia ipakpakitana a saan laeng a nagmadi dagiti Saksi ni Jehova a mangikabil kadagiti uniporme militar ken agibaklay ti armas no di ket, bayat ti napalabas a kagudua siglo wenno nasursurok pay, dida pay kayat nga awaten uray ti serbisio a di makigubat wenno uray aniaman a trabaho kas kasukat ti serbisio militar. Apay? Agsipud ta naadalda ti maipapan kadagiti pagannurotan ti Dios ket kalpasanna nagaramidda iti personal, napasnek a desision. Awan asinoman ti mangibagbaga kadakuada no aniat’ aramidenda. Ken saanda met a makibibiang no aniat’ pilien dagiti dadduma nga aramidenda. Ngem no maawaganda a mangilawlawag iti takderda, impakaammo dagiti Saksi ni Jehova a, kas tattao a nangidatag iti bagbagida iti Dios babaen iti dedikasion, obligadoda a mangusar iti bagbagida iti serbisiona ket saanda itan a maiyawat dagitoy kadagiti naindagaan nga appo nga agtigtignay a maikontra iti panggep ti Dios.​—Roma 6:12-14; 12:1, 2; Mik. 4:3.

15. (a) Gaput’ panangsalimetmetda ti pannakaisinada iti lubong, aniat’ linak-am dagiti Saksi ni Jehova? (b) Uray pay idi a naibaludda, kasano nga isudat’ inwanwan dagiti Nakristianuan a prinsipio?

¹⁵ Ti resultana ket kas ti kinuna ni Jesus: “Gapu ta saankay a paset ti lubong . . . gapuna guraennakay ti lubong.” (Juan 15:19) Adu kadagiti Saksi ni Jehova ti naibalbaludda gapu ta dida kayat a salungasingen ti Nakristianuan a neutralidadda. Dadduma ti nakabkabilda a sirurungsot, uray pay agingga ken patay. Dadduma intultuloyda nga indemostra ti neutralidadda bayat ti pannakaikulongda iti adu a tawtawen. Ti libro a Values and Violence in Auschwitz (ni Anna Pawelczynska, panid 89) ti nagkuna: “Ammo ti isuamin nga awan Saksi ni Jehova [idiay kampo a konsentrasion] ti mangtungpal ti aniaman a bilin a maikontra iti narelihiusuan a pammatina ken riknana wenno aniaman nga aramid a maibusor iti sabali a tao, uray pay no dayta a tao ket mammapatay wenno maysa nga opisial nga SS. Iti kasumbabangirna, aramidenna amin a trabaho, uray pay ti kababangsitan, iti inggat’ kabaelanna, no dayta ket neutral iti moral nga agpaay kenkuana.”

16. (a) Iti ania ti pagmarmartsaanen amin dagiti nasnasion, gapuna aniat’ naannad a likliklikan dagiti Saksi ni Jehova? (b) Ngarud, apay, a ti pannakisina manipud iti lubong ti serioso a banag?

¹⁶ Malaslasin dagiti Saksi ni Jehova nga amin dagiti nasnasion ti agmarmartsadan nga agturturong iti “gubat ti dakkel nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin” idiay Armagedon. Kas nagkaykaysa nga ili, innala dagiti ad-adipen ni Jehova ti takderda iti dasig ti Mesianiko a Pagarian. Gapuna nakaan-annadda a dida ipalubos ti bagida a maimaniobra iti takder a maibusor iti dayta a Pagarian. (Apoc. 16:14, 16; 19:11-21) Apresiarenda unay ti kinaserioso ti sao ni Jesus kadagiti pudno a paspasurotna a “saanda a paset ti lubong.” Ammoda a daytoy daan a lubong ti aglabas iti mabiiten, ket dagidiay laeng pudpudno a mangar-aramid ti pagayatan ti Dios ti agtalinaed iti agnanayon.​—1 Juan 2:15-17.

Repaso a Pagsasaritaan

● Kasanot’ panangipakita ni Jesus no aniat’ ramanen ti panagbalin a “saan a paset ti lubong”?

● Aniat’ mangipamatmat ti kababalin dagiti immuna a Kristiano maipapan iti (1) espiritu ti lubong? (2) nailubongan nga agtuturay ken ti panagbayad kadagiti buis? (3) serbisio militar?

● Kadagiti ania a pamay-an a dagiti Saksi ni Jehova kadagiti moderno a panawen nangteddat’ pammaneknek iti Nakristianuan a neutralidadda?