Kapitulo 11—Pannakailasat Agturong ti Baro a Daga
“Agtalawkayo iti Tengnga ti Babilonia”
1. (a) Kasano ti pannakaammotayo no ania a kita ti panagdayaw ti makaay-ayo iti Dios? (b) Parparegtaennatayo ti Dios nga agtalaw manipud iti ania?
ADUN a tattao ti nagakar-akar manipud iti maysa a relihion a napan iti sabali, nga agsapsapul kadagiti makapnek a sungbat kadagiti salsaludsodda maipapan iti biag. Makasarakda kadagiti pagpapadaan iti pammati ken ar-aramid, kasta met kadagiti pagdudumaan. Ngem babaen laeng iti panangusar iti Sao ti Dios a mismo kas giya a ti asinoman makasigurado no ania kadagitoy a sungbat ti pudno ken no ania nga ar-aramid ti pudno a makaay-ayo iti Dios. Babaen iti Biblia, ti Namarsua iyam-ammona kadatayo ti bagina ken ti panggepna. Ibutaktakna met iti imatangtayo dagiti ramut iti ulbod a panagdayaw. Iti panangaramidna iti kasta, pakdaarannatayo a maibusor iti deskribirenna a kas ti “Babilonia a Dakkel” ket paregtaennatayo a “rummuar” iti tengngana. Impangagyon aya dayta a pakdaar?—Apocalipsis 18:4, 21; Jeremias 51:6.
2. Ania ti “Dakkel a Babilonia”?
2 Ania ti “Babilonia a Dakkel”? No matmatan a sangsangkamaysa, amin a relihion a mangitantandudo kadagiti kababalin, pammati wenno ar-aramid a ti namunganayanda isu ti relihion iti kadaanan a Babilonia ti mangbukel iti Babilonia a Dakkel. Dagiti kababalin a pakailasinanna ngarud ti maikeddeng babaen ti panangusig iti namunganayan ken relihion iti kadaanan a Babilonia a mismo.
3. (a) Kasano a nangrugi ti kadaanan a Babilonia, ket ania nga espiritu ti imparegta ti namunganay kenkuana? (b) Kadagiti ania a pamay-an a maiparangarang dayta nga espiritu kadagiti relrelihion itatta?
3 Iti nasuroken a maysa a siglo kalpasan ti Layus idi kaldawan ni Noe, ti siudad iti Babel (a kamaudiananna naawagan Babilonia) naibangon iti aglawlaw ti maysa a torre—maysa a proyekto a nalawag nga indauluan ni Nimrod. Daytoy a Nimrod ti nangtignay kadagiti kakaduana ti maysa nga espiritu iti iyaalsa a maibusor ken ni Jehova ken ti tarigagay a mangsapul iti kinalatak a maipaay kadagiti bagbagida met laeng. (Genesis 10:9, 10; 11:1-9) Mapaliiwyo kadi dayta nga espiritu ita—ti di panangikankano iti Sao ti Dios, uray pay iti biang dagidiay nga agkunkuna a relihiuso, ken ti panangusar iti relihion a mangawis iti atension iti bagi met laeng wenno tapno makagun-od iti kinalatak?
4. Kasano a ti Binababilonia a relihion dinadaelna ti kinapudno maipapan iti Dios a mismo?
4 Dagiti tinallo a didios nalatakda kadagiti relrelihion idiay Babilonia. Adda ti tallo a didios a buklen da Anu, Bel ken Ea; ti sabali iramanna ni Sin, Shamash ken Ishtar. Mainayon pay, dagiti ladladawan ti nangpunno kadagiti luglugar a pagdayawan iti Babilonia. Amin daytoy ti mangisiasi iti atension iti kinapudno nga adda laeng maymaysa a pudno a Dios, a Jehova ti naganna. (Deuteronomio 4:39; Juan 17:3) Dagiti kualidad ken kababalin dagiti didiosda, agraman ti panangusar iti awan-biagna a ladladawan, ti nangted kadagiti adu a tattao iti di umiso a panangmatmat iti Namarsua.—Jeremias 10:10, 14; 50:1, 38; 1 Corinto 10:14, 19-22.
5. (a) Kasano a ti Binababilonia a pammati maipapan iti ipapatay ti pudno nga arkos iti kinaulbod ni Satanas ken ni Eva? (b) Iti ania a dadduma pay a sursuro ti nagturongan daytoy?
5 Dagiti taga Babilonia patienda a ti ipapatay ket maysa laeng a dalan a mapan iti sabali a kita iti biag, ngem daytoy ket maikontra iti imbaga ti Dios kadagiti immuna a nagannaktayo. Dagiti Griego a pilosopo pinalawada daytoy a kapanunotan, a kunaenda a dagiti tattao addaanda iti saan a matay a kararua. Ti immuna a panangulbod ti Diablo isu ti panagkunana a no agsalungasing ni Adan ken Eva iti Dios, ‘saan a pudno a mataydanto’ iti lasag. Itan maibagbagan kadagiti tattao a ti agbiag nga agnanayo isu ti makin-uneg a paset ti bagida a saanda a makita. Daytoy nga ulbod a sursuro ti nangiturong iti panamati iti impierno nga apuy, purgatorio, panagdayaw kadagiti inapo ken adu pay.—Genesis 3:1-5; Eclesiastes 9:5, 10; Ezequiel 18:4.
6. (a) Ania pay a dadduma nga ar-aramid a gagangay ita ti namunganay iti relihion ti Babilonia? (b) Kasano kaserioso daytoy?
6 Ti relihion iti Babilonia iramanna met ti ar-aramid iti astrolohia, bagbaglan, magic ken panagpadpadles, isu a pangsapulan dagiti tattao iti sobrenatural a panangiwanwan a mabalin nga usarenda a mangpabaknang kadagiti bagbagida met laeng ken mangtengngel kadagiti dadduma. (Daniel 2:27; Ezequiel 21:21) Anian a gagangay ita dagitoy nga ar-aramid, nupay no napakdaaranda amin a maibusor iti dayta idiay Biblia! Babaen ti panagaramid kadakuada, dagiti tattao ti direkta a nagpaituray iti kadagiti demonio nga espiritu, a nangipaay iti naranggas a supapak kadagiti parabur nga ipaayda.—Deuteronomio 18:10-12; Isaias 8:19; Aramid 16:16; Apocalipsis 18:21, 23.
7. Ania a pammaneknek ti makitayo a ti Babilonia a Dakkel (a) nakikamalala kadagiti napolitikaan nga agtuturay? (b) addaan ti dakkel a kinabaknang? (c) ti makimbiang iti panangibukbok iti dara?
7 Iti ad-adda pay a panangilasin iti Babilonia a Dakkel, saritaen ti Biblia ti pannakikamalalana kadagiti napolitikaan nga agtuturay, ti kinabaknangna ken ti responsabilidadna iti panangibukbok iti dara, agraman dagiti pudno nga ad-adipen ti Dios. (Apocalipsis 17:1-6; 18:24) Ti rekord dagiti relrelihion iti lubong kadagitoy a pamay-an ket nasaknap a naammuanen.
KASANO KADAKKEL TI PANAGAYATYO ITI KINAPUDNO?
8. Asino ti pudno a dios ti Babilonia a Dakkel?
8 No ti maysa a tao kameng iti aniaman a paset iti Dakkel a Babilonia, makiraman kadagiti selebrasionna wenno tuladenna dagiti daldalanna, siasino ngarud ti maidaydayaw? Pudno a saan a ni Jehova. Imbes ketdi, ti kasta a tao, ngarud, ti agrukrukbab “iti dios iti sistema daytoy a bambanag,” daydiay nangbulsek iti is-isip ti sangatauan.—2 Corinto 4:4.
9. Kasano a posible ti panangallilaw ni Satanas kadagiti adu a tattao a relihiuso?
9 Ngem kasano a posible para kadagiti adu unay a tattao a maallilawda iti kastoy a pamay-an? Sumungbat ti Biblia a dagitoy nagbalinda a biktima iti panangallilaw ni Satanas “agsipud ta dida inayat ti kinapudno.” (2 Tesalonica 2:9-12) Daytoy dinatay koma kellaaten. Mano a tattao ti ammoyo a kankanayon nga agsao iti pudno—idiay pagtaengan, iti negosio, no maipasango kadakuada ti bukodda a biddut? No maipakita no ania ti kunaen ti Biblia, ti kinapudno a Sao ti Dios, mano ti situtulok a mangbaybay-a iti dati a pammatida wenno ug-ugalida, uray pay ti panangbalbaliw iti estilo ti panagbiagda, tapno itunos iti dayta? Situtulokkayo aya?
10. (a) Dagiti ania a kita ti tattao ti sapsapulen ni Jehova? (b) Kasano a maipakitatayo a datayo dayta a kita ti tao?
10 Sapsapulen ni Jehova dagiti tattao nga addaan iti kasta a panagayat iti kinapudno. Isu a mismo “ti Dios iti kinapudno.” (Salmo 31:5) Ti sursuro iti Saona saan nga ar-arapaap laeng. Dagitoy ket kinapudno. Iti maysa a babai idiay Samaria, kinuna ni Jesus: “Dagiti pudno nga agdaydayaw agdaydayawdanto iti Ama iti espiritu ken iti kinapudno, ta ni Ama sapulenna dagiti kakasta nga agdaydayaw kenkuana. Ti Dios maysa nga Espiritu, ket dagiti agdaydayaw kenkuana, masapul nga agdaydayawda iti espiritu ken kinapudno.” (Juan 4:23, 24) Dayta kadi ti kita ti tao a kayatyonto a pagbalinan?
PROBISION TI DIOS NGA AGPAAY A PAKAWAYAWAYAAN
11. (a) Ania ti naipadto idiay Isaias 49:8, 9? (b) Kaano ti immuna a kaitungpalan dayta? (c) Apay a makapainteres dayta kadatayo?
11 Tapno maipaayantayo ti pannakaiwanwan, nabayagen a ni Jehova impairekordna iti Biblia ti maysa a kari iti pannakawayawaya manipud iti manangilupitlupit a panangtengngel iti Babilonia. Daytat’ natungpal idi ni Ciro a Dakkel winayawayaanna dagiti Judio, agraman dagiti di-Israelitas a Netineo, tapno makasublida idiay Jerusalem ket bangonenda manen ti templo ni Jehova. Ngem saan laeng a dayta. Ti napasamak idi itudona ti ad-adda pay a pannakawayawaya babaen iti Dakdakkel a Ciro, ni Apo Jesu-Kristo. Ti panangsurottayo iti panangiturongna salaknibannatayo a maibusor iti panangallilaw dagiti tattao nga agsapsapul laeng iti panangitan-ok kadagiti bagbagida. Ken Jesus a nangnangruna nga agaplikar ti padto a kunkunana: “Kastoy ti kuna ni Jehova: ‘Iti pannawen a maitutop sinungbatanda, ken iti aldaw ti pannakaisalakan binadanganka; ket igagakanto, ken itedkanto a maipaay a tulag kadagiti tattao, a mamangon iti daga, ken mamagtawid kadagiti nalangalang a tawid, a kunaem kadagiti adda a nabalud, “Rummuarkayo!” kadagiti adda iti kinasipnget, “Agparangkayo!”’” (Isaias 49:8, 9) Kasano a natungpal daytoy ken Jesus?
12. (a) Kasano a dayta a padto natungpal ken Jesus? (Lucas 4:16-18) (b) Ania a pammaregta ti adda maipapan iti daytoy nga agpaay kadatayo?
12 Sinungbatan ni Jehova dagiti karkararag ni Jesus. Pudno a timmulong ket sinalaknibanna ti Anakna bayat a situtured nga imbutaktak ni Jesus ti relihiuso a kinaulbod ken impakaammona ‘ti kinapudno a mangwayawaya kadagiti tattao.’ (Juan 8:32) Nupay adda ti panangikagumaan ni Satanas a mangdadael ken Jesus, intalimeng ni Jehova ti Anakna agingga a naturpos ti trabahona ditoy daga. Kalpasanna pinagungarna ni Jesus iti immortal a biag idiay langit, tapno ituloy sadiay ti trabahona a panangwayawaya. Isut’ inted ti Dios kas maysa a “tulag,” wenno prenda, tapno addanto ti pannakawayawaya dagiti tattao manipud iti pannakaadipen iti Babilonia a Dakkel. No kasano a sigurado nga addan ti napagungar ken naipadayag a ni Jesu-Kristo idiay langit, kasta met sigurado a dagiti nasingpet-panagpuspusona a tattao maisalakandanto manipud iti relihiuso a kinasipnget iti Babilonia a Dakkel. Magunggonaankayto aya manipud iti dayta a panangwayawaya?
13. Nanipud 36 K.P. a nagtultuloyen, kasano a pinaneknekan ni Jesus nga isu “ti silaw dagiti nasnasion”?
13 Maipapan iti kasaknap iti panangwayawaya, impadto ni Jehova: “Itedkanto met a silaw kadagiti Gentil, tapno makapagbalinka a pangisalakanko agingga iti ungto ti daga.” (Isaias 49:6) Gapuna, idi 36 K.P. dagiti Gentil, wenno tattao kadagiti di-Judio a nasnasion nangrugi a maiserrekda iti kongregasion dagiti naespirituan nga Israel. Ti pannakainayon dagiti Gentil iti napulotan-espiritu a kongregasion Kristiano, nupay kasta, saan nga isu ti naan-anay a kasaknap ti pagserbian ni Jesus kas “silaw dagiti nasnasion.”
14. (a) Kadagiti siasino manipud “kadagiti nasnasion” a ni Jesus maysa a silaw? (b) Ania a grupo a pimmanaw iti kadaanan a Babilonia ti inladawan dagitoy? (c) Ania dagiti naespirituan a bendision a tagtagiragsakendan, kas kaitungpalan iti Isaias 49:10?
14 Ammo ni Jesus nga urnongennanto met dagiti “sabsabali a karnero” isu a mangtagiragsakto iti agnanayon a biag ditoy daga. (Juan 10:16) Dagitoy ti inladawan dagiti di-Israelita a Netineo ken dagiti annak dagiti ad-adipen ni Salomon isu a kimmuyog kadagiti Judio idi 537 K.K.P. idi iruruarda manipud Babilonia. (Esdras 2:1, 43-58) Addan ti dakkel a bunggoy kadagitoy moderno a tiempo a nangipangag iti “iruruar” manipud Babilonia a Dakkel. Dagitoy tagtagiragsakendan ti makabang-ar a naespirituan a bendision a naipadto idiay Isaias 49:10: “Saandanto a mabisinan ken mawaw, saanto met a kabilen ida ti pudot ken init. Ta Daydiay adda kaasina kadakuada iturongna ida, iti met denna ti ubbog ti danum ti pangidalanannanto kadakuada.” Idiay Apocalipsis 7:9, 16, 17, dagitoy ti siuumiso nga agaplikar iti “dakkel a bunggoy” dagiti “sabsabali a karnero.”
“RUMMUARKAYO KENKUANA, O TATTAOK”
15. Apay nga iparegta ti Biblia dagidiay tattao ti Dios a rummuar manipud Babilonia a Dakkel?
15 Iti maysa a naipaltiing a sirmata ti apostol a ni Juan naipakita no ania ti kaipapanan ti pannakaibanag iti panangukom ti Dios iti Babilonia a Dakkel. Gapu ta sigurado dayta, maysa nga anghel manipud langit, nga agsasao a maipaay iti Dios, ti nangparegta: “Rummuarkayo kenkuana, O tattaok, tapno dikay mairaman kadagiti basbasolna, ken tapno saanyo nga awaten dagiti saplitna. Ta dagiti basbasolna nakagtengda sadi langit, ket ti Dios linagipna dagiti kinadangkesna.”—Apocalipsis 18:4, 5.
16. Ania ti mangipamatmat no naipangagtayon dayta a bilin?
16 Dagiti miembro iti naespirituan nga Israel impangagda dayta a bilin, ket itan parparegtaendan dagiti dadduma a mangaramid met iti kasta. Ammoda a no ti maysa a tao paglalaokenna ti pudno a panagdayaw ken ti ulbod a panagdayaw, dina maay-ayo ti Dios. No adda asinoman a makikadua kadagiti Saksi ni Jehova ngem kaskasdi a dina pay pinugsat ti pannakaisinggalutna iti Babilonia a Dakkel, kasano a maikunana nga isu ket saan a paset dayta? Uray pay no isu ket saan a pulos nga agatender kadagiti narelihiusuan a serbisiona, ngem makiramraman met kadagiti narelihiusuan a ngilin iti lugar ti pagtrabahuanna wenno kadagiti kakabagianna, isu ti kaskasdi a mangsagsagid pay laeng iti banag a di nadalus. (Isaias 52:11) No isut’ makipaset kadagiti tradision iti pamilia a mangiparangarang iti panamati iti immortalidad wenno di ipapatay ti kararua wenno kadagiti naanituan a panagbuteng kadagiti dakes nga espiritu, isut’ makiramraman pay laeng kadagiti basbasolna. Ditay mabalin ti agalla-alla wenno agduadua ti pakinakemna. No patientayo a ni Jehova ti pudno a Dios, ngarud masapul nga agserbitayo laeng kenkuana.—1 Ar-ari 18:21.
17. (a) Kas naipakita idiay Apocalipsis 14:6, 8, maaw-awis dagiti tattao iti sadinoman a mangaramid iti ania? (b) Tapno madaydayaw ni Jehova iti makaay-ayo a pamay-an, ania a sabali pay a bilin ti masapul a tungpalenda?
17 Kadagiti tattao iti isuamin a nasion ken tribo ken pagsasao ti makaawis nga imbitasion maipapaayen: Makikaduakayo iti panagdayaw ken Jehova, ti kakaisuna a pudno a Dios! (Apocalipsis 14:6, 7) Tapno maaramid ti kasta, masapul a tuladenyo met dagiti ad-adipen ti Dios idi ugma a nangipangag iti bilin nga: “Agtalawkayo iti tengnga ti Babilonia, ket isalakan ti tunggal maysa ti biagna.”—Jeremias 51:6.