Apendise
Dagiti Saksi ni Jehova—Ti Medikal/Moral a Karit
Naulit a nayimprenta gaput’ pammalubos ti American Medical Association manipud iti The Journal of the American Medical Association (JAMA), Nobiembre 27, 1981, Tomo 246, No. 21, pinanid 2471, 2472. Copyright 1981, American Medical Association. (Naipatarus manipud orihinal.)
Maipasango kadagiti doktor ti naisangsangayan a karit no agasanda dagiti Saksi ni Jehova. Dagiti miembro daytoy a pammati napasnek ti relihiuso a kumbiksionda a di umawat iti puro a dara ti sabali a tao (homologous) wenno darada (autologous), packed RBCs [nalabaga a selulat’ dara], WBCs [puraw a selulat’ dara], wenno platelets. Adut’ mayat a mangusar iti instrumento (basta di nasapsapuan iti dara) a heart-lung, dialysis, wenno umarngi kadagita no agtultuloy la ketdi ti sirkulasion ti dara uray rummuar iti bagi. Dagiti mangngagas dida koma pakadukotan ti pannakaidarumda, ta dagiti Saksi kompletot’ legal nga addangda tapno awan rumsua a daños gaput’ nainsiriban a dida panangawat iti dara. Akseptarenda dagiti sandi a pluido nga awanan dara. Gapu ta usarenda dagitoy ken dadduma pay a naannad a pamay-an, dagiti doktor iyus-usuatda amin a kita dagiti delikado nga operasion kadagiti nataengan ken ubbing a pasiente a Saksi. Timmanor ngarud ti estandarte a panangagas kadagita a pasiente a mayalubog iti prinsipio nga “interamente a persona” ti agasan. (JAMA 1981;246:2471-2472)
MAIPASANGO kadagiti doktor ti dumakdakkel a karit nga isut’ maysa a kangrunaan nga isyu ti salun-at. Adda nasurok a kaguduat’ milion a Saksi ni Jehova iti Estados Unidos a di agpayalison iti dara. Umad-adu ti dagup dagiti Saksi ken dagidiay makitimtimpuyog kadakuada. Nupay iti dati, minatmatan dagiti adu a doktor ken opisial ti ospital a maysa a legal a problema ti di panagpayalison ket innaladat’ pammalubos ti korte tapno ituloyda latta ti kunada a maikanatad iti medisina, ipalgak dagiti kabbaro a medikal a literatura a dakkel ti nagbalbaliwanen ti panangmatmat iti dayta. Mabalin a resulta daytoy ti immadu a kapadasan iti panagopera kadagiti pasiente a nababa unay ti hemoglobinda ken mabalin pay met nga iparangarangnat’ ad-adda a pannakaawatda iti legal a prinsipio a [naawagan] nainsiriban a pammalubos.
Itan, umad-adun ti di emerhensia ken emerhensia nga operasion kadagiti nataengan ken ubbing a Saksi a di mausar ti dara. Di pay nabayag, dagiti representante dagiti Saksi ni Jehova nakimitingda kadagiti siruhano ken opisial dagiti kadadaklan nga ospital ti pagilian. Dagitoy a panagsasarita pinarang-aydat’ panagkakaawatan ket timmulongda a nangrisut kadagiti kuestion maipapan iti panangtáya iti dara [a nagsayasay], panagisulbong [iti organo], ken panangliklik kadagiti medikal/legal a panagdidinnarum.
TAKDER DAGITI SAKSI NO ITI PANANGAGAS
Akseptaren dagiti Saksi ni Jehova ti agas ken operasion. Kinapudnona, pinulpullo kadakuada dagiti doktor, ken siruhano pay. Ngem dagiti Saksi napalalot’ kinarelihiusoda ket patienda, a ti panangyalison iti dara, maiparit kadakuada sigun kadagiti teksto ti Biblia a kas iti: “Ti laeng lasag agraman ti kararuana—ti darana—saanyonto a kanen” (Genesis 9:3-4); “Ibukbuk[monto] ti darana sa[monto] gaburan iti tapuk” (Levitico 17:13-14); ken “[Adayuanyo] . . . ti pannakiabig ken ti nabekkel ken ti dara” (Aramid 15:19-21).1
Nupay dagitoy a bersikulo saan a nailawlawag sigun iti medikal a termino, matmatan ida dagiti Saksi a kas mangiparit iti pannakayalison ti puro a dara, packed RBCs, ken plasma, agraman WBC ken pannakaipakat dagiti platelet. Nupay kasta, ti relihiuso a pannakatarus dagiti Saksi dina absoluto nga iparit ti pannakausar dagiti sangkap kas iti albumin, immune globulin, ken hemophiliac preparation; tunggal Saksi masapul a kednganna a personal no kayatna dagita.2
Mamati dagiti Saksi a no ti dara naikkaten iti bagi masapulen nga ibelleng, gapuna dida kayat a mayalison ti bukodda a dara no immun-una a naipundo dayta. Dida kayat a matáya ti dara bayat ti operasion wenno matibnokan dayta santo maipundo. Nupay kasta, adu a Saksi ti mayat a mangusar ti dialysis ken ti alikamen a heart-lung (a di nasapsapuan iti dara) agraman pannakatáya ti dara no madama ti operasion sa met la dagdagus a maisubli iti bagi a di maguped ti panagayusna (extracorporeal circulation); konsultaren koma ti doktor tunggal pasientena sigun iti idiktar ti konsiensiana.2
Kuna dagiti Saksi a ti Biblia dina komentuan a direktamente ti panangisulbong iti organo; gapuna, indibidual a Saksi ti mangikeddeng no iti kasot’ pannakaisulbong ti cornea, bekkel, wenno dadduma pay a tisyu.
POSIBLE DAGITI DELIKADO NGA OPERASION
Nupay kadarato agkitakit dagiti siruhano a mangagas kadagiti Saksi gapu ta ti takderda iti dara kasla “limitaranna ti kinaepektibo dagiti doktor,” adu a doktor ti mangmatmat itan a maysa la a komplikasion dayta a mangkarit iti laingda. Yantangay dagiti Saksi anamonganda met dagiti sandi a pluido a colloid wenno crystalloid, ti dekoriente a pagiwa, hypotensive anesthesia,3 wenno panangipalamiis (hypothermia), sibaballigi a naipakat dagitoy. Dagiti agdama ken masanguanan a pannakaipakat ti hetastarch,4 pannakayeneksion ti nawadwad nga iron dextran,5,6 ken ti “sonic scalpel”7 manamnama dagitoy ket dida maikontra iti relihion. Kasta met, no ti agdamada a masirsirarak a fluorinated blood substitute (Fluosol-DA) agbanag a natalged ken epektibo,8 di maikontra daytoy iti pammati dagiti Saksi.
Idi 1977, da Ott ken Cooley9 inreportda ti 542 nga operasion iti puso a naangay kadagiti Saksi a di nausar ti dara ket kinunada a daytoy nga operasion nayusuat “a sangkabassit laeng ti risgona.” Kas sungbatna iti kiddawmi, rinepaso ni Cooley ti estadistika dagiti 1,026 nga operasion, a 22% ti ubbing, ket imbagana “a ti peggad ti operasion kadagiti pasiente a Saksi ni Jehova saan a nakarkaro ngem dagiti dadduma.” Umarngi met, impadamag ni Michael E. DeBakey, MD, “nga iti kaaduan a situasion [a nakairamanan dagiti Saksi] ti peggad ti operasion a di nausar ti dara saan a nakarkaro ngem kadagiti pasiente a nausar ti dara” (personal a komunikasion, Marso 1981). Inrekord pay dayta a literatura dagiti naballigi a delikado nga operasion iti pagisbuan10 ken tulang.11 Insurat da G. Dean MacEwen, MD, ken J. Richard Bowen, MD, a “nagballigi kadagiti 20 [a Saksi] nga ubbing” ti pannakaisilpo ti durida (di naipablaak nga impormasion, Agosto 1981). Innayonda: “Ti siruhano masapul a raemenna ti kalintegan ti pasiente nga agkedked iti dara ngem kaskasdi ituloyna ti operasion a mangikalikagum ti kinatalged ti pasientena.”
Inreport ni Herbsman12 ti panagballigi ti operasion, uray kadagidiay agtutubo a “grabe a naadasan ti dara.” Admitirenna nga “adda disbentahe dagiti Saksi no masapul ti dara. Ngem nabatad met nga adda dagiti isanditayo iti dara.” Gapu ta ammona nga adda dagiti siruhano nga agkitakit a mangagas kadagiti Saksi gaput’ “amakda a maidarumda,” kinunana a di umiso a pakadukotan dayta.
DAGITI ASUNTO KEN MENOR DE EDAD
Situtulok dagiti Saksi a mangpirma iti porma ti American Medical Association a dida idarum dagiti doktor ken ospital,13 ket kaaduan a Saksi awit-awitda ti napetsaan, pinirmaan dagiti testigo a Medical Alert card nga insagana dagiti nakonsulta a medikal ken legal nga autoridad. Obligado ti pasiente (wenno ti kondisionna) a mangtungpal kadagitoy a dokumento ket protektaranda dagiti doktor, ta impaulog ni Justice Warren Burger nga “awan pammaneknek” ti darum a nagkamalit’ panangagas no napirmaan ti kasta a katulagan. Maysa pay, kas komentona itoy sigun iti analisis ti “inkapilitan a panangagas ken wayawaya iti relihion,” insurat ni Paris14: “Kinuna ti maysa a komentarista a nanganag iti dayta a literatura, ‘Diak napasingkedan ti kunada a ti doktor ket maidarum . . . iti kriminal nga asunto . . . no dina ipilit ti dara iti pasiente nga agkedked a payalisonan.’ Ti peggad rumsua nga ad-adda a produkto ti nautek nga abogado imbes ket nga agpaypayso a posibilidad.”
Ti pannakaasikaso dagiti ubbing isut’ kakaruan a pagdukotan, a kadarato agtinnag nga asunto a maikontra kadagiti nagannak sigun kadagiti linteg a panangbaybay-a kadagiti ubbing. Ngem dagita nga asunto ket kuestionaran dagiti adu a doktor ken abogado a pamiliar kadagiti kasot’ Saksi, ta mamatida a dagiti nagannak a Saksi ikagumaanda ti umno a pannakaagas dagiti annakda. Gapu ta dida tallikudan dagiti rebbengenda kas nagannak wenno ipabiangda dayta iti hues wenno sabali a partido, idagadag dagiti Saksi a makonsidera koma dagiti relihiuso a prinsipio ti pamiliada. Insurat ni Dr. A. D. Kelly, a dati a Sekretario ti Canadian Medical Association,15 a “dagiti nagannak dagiti menor de edad ken ti kaasitgan a kabagian dagiti pasiente nga awan puotda kalinteganda nga ipatarus ti pagayatan ti pasiente. . . . Diak apresiaren ti bugos a korte a manglukat iti alas 2 TB tapno ikeddengna a rabsuten ti ubing manipud poder ti dadakkelna.”
Nabatad a dagiti nagannak addaandat’ desision no iti pannakaasikaso dagiti annakda, a kas koma no masaranget dagiti potensial ti pagdaksan-pagimbagan ti operasion, radiasion, wenno chemotheraphy. Gapu kadagiti moral a rason a nasnasken ngem ti isyu ti peggad a patauden ti panangyalison,16 dawaten dagiti Saksi a nagannak a mausar koma ti agas a palubosan ti relihionda. Mayalubog daytoy iti doktrinat’ medisina nga “interamente a persona” ti agasan, a di koma liplipatan ti manayon a pannakadangran ti isip ken sosial a biagna a maigaput’ inkapilitan a panangagas a mangsalungasing kadagiti pundamental a doktrina ti pamilia. Masansan, dagiti dadakkel nga ospital ti pagilian nga adda kapadasandan kadagiti Saksi akseptarenda ti pasiente a naggapu kadagiti ospital a dida kayat nga agasan dagiti Saksi, agraman ubbing a pasiente.
KARIT A SANGUEN TI DOKTOR
Nalawag, ti panangasikaso kadagiti Saksi ni Jehova kasla problema a naipasango iti doktor a dedikado a mangsalbar biag ken salun-at babaen iti panangipakat iti amin a laing nga ik-ikutanna. Inadmitir ni Harvey17 sigun iti parupa nga editorial ti serye dagiti artikulo maipapan kadagiti delikado nga operasion kadagiti Saksi a, “Medio madukotanak kadagiti doktrina a mangsinga iti trabahok.” Ngem, innayonna: “Nalabit nalakatay a malipatan a ti panagopera ket kinasigo nga agpannuray iti personal a laing ti indibidual. Dayta a laing mabalin a parang-ayen.”
Nadlaw ni Propesor Bolooki18 ti makapadanag a report a maysa kadagiti kaokupaduan nga emerhensia nga ospital sadi Dade County, Florida, “dida pulos a kayat nga agasan” dagiti Saksi. Inlawlawagna a “kaaduan nga operasion kadagitoy a pasiente ket basbassit ti peggadna ngem ti kadawyan.” Innayonna: “Nupay dagiti siruhano mamatida a dida maaramat ti maysa nga instrumento ti moderno a medisina . . . kumbinsidoak a no operarenda dagitoy a pasiente nagaduntot’ masursuroda.”
Imbes nga ibilangda a problema ti Saksi a pasiente, umad-adun dagiti doktor a mangakseptar iti dayta kas medikal a karit. Gapu ta sinarangetda dayta a karit nakapatanorda ti estandartet’ panangagas kadagitoy a pasiente a dayta ket akseptado kadagiti adu nga ospital ti pagilian. Maigiddato, dagitoy a doktor tamtamingenda ti interamente a paglaingan ti pasiente. Kas napaliiw da Gardner et al19: “Asinot’ magunggonaan no maagasan ti bagi ti pasiente ngem ikompromisona met, sigun kenkuana, ti naespirituan a pannakinaigna iti Dios, a dayta ket agbanagto iti biag nga awan serserbina ken nalabit mas grabe ngem ti mismo nga ipapatay.”
Bigbigen dagiti Saksi, a no iti dasig ti medisina, ti napasnek a kumbiksionda agparang a kanayonan a peggad a mangdegdeg iti pannakaagasda. Ngem, maikanatad met, kaaduanna ket apresiarenda unay ti asikaso a naited kadakuada. Malaksid iti nesesita nga elemento ti napasnek a pammati ken nasged a tarigagay nga agbiag, siraragsakda a makibinnadang kadagiti doktor ken kadagiti agtartrabaho iti ospital. Iti kasta, ti pasiente ken ti doktor agtunosda a mangsaranget itoy naisalsalumina a karit.
DAGITI REPERENSIA
1. Jehovah’s Witnesses and the Question of Blood. Brooklyn, NY, Watchtower Bible and Tract Society, 1977, pp. 1-64.
2. The Watchtower 1978;99 (June 15):29-31.
3. Hypotensive anesthesia facilitates hip surgery, MEDICAL NEWS. JAMA 1978;239:181.
4. Hetastarch (Hespan)—a new plasma expander. Med Lett Drugs Ther 1981;23:16.
5. Hamstra RD, Block MH, Schocket AL:Intravenous iron dextran in clinical medicine. JAMA 1980;243:1726-1731.
6. Lapin R: Major surgery in Jehovah’s Witnesses. Contemp Orthop 1980;2:647-654.
7. Fuerst ML: ‘Sonic scalpel’ spares vessels. Med Trib 1981;22:1,30.
8. Gonzáles ER: The saga of ‘artificial blood’: Fluosol a special boon to Jehovah’s Witnesses. JAMA 1980;243:719-724.
9. Ott DA, Cooley DA: Cardiovascular surgery in Jehovah’s Witnesses. JAMA 1977;238:1256-1258.
10. Roen PR, Velcek F: Extensive urologic surgery without blood transfusion. NY State J Med 1972;72:2524-2527.
11. Nelson CL, Martin K, Lawson N, et al: Total hip replacement without transfusion. Contemp Orthop 1980;2:655-658.
12. Herbsman H: Treating the Jehovah’s Witness. Emerg Med 1980;12:73-76.
13. Medicolegal Forms With Legal Analysis. Chicago, American Medical Association, 1976, p. 83.
14. Paris JJ: Compulsory medical treatment and religious freedom: Whose law shall prevail? Univ San Francisco Law Rev 1975;10:1-35.
15. Kelly AD: Aequanimitas Can Med Assoc J 1967;96:432.
16. Kolins J: Fatalities from blood transfusion. JAMA 1981;245:1120.
17. Harvey JP: A question of craftsmanship. Contemp Orthop 1980;2:629.
18. Bolooki H: Treatment of Jehovah’s Witnesses: Example of good care. Miami Med 1981;51:25-26.
19. Gardner B, Bivona J, Alfonso A, et al: Major surgery in Jehovah’s Witnesses. NY State J Med 1976;76:765-766.