Dagiti Moral a Pagalagadan a Maikari a Raemen

NAISANGSANGAYAN ti kinatured dagiti nagkauna a Kristiano. Kabayatan dagiti nakaro a panangidadanes iti immuna a tallo a siglo, adu kadakuada ti pinapatay dagiti pagano a Romano gapu iti panagkedkedda nga agdayaw iti emperador. No dadduma, maibangon ti maysa nga altar iti arena. Tapno mawayawayaanda, ti laeng aramiden dagiti Kristiano isu ti panangpuor iti sangkapirit nga insienso kas panangbigbig iti kinadios ti emperador. Nupay kasta, manmano ti nakikompromiso. Kinaykayat ti kaaduan ti matay imbes a paglikudan ti pammatida.

Iti moderno a panawen, kasta met laeng ti takder dagiti Kristiano a Saksi ni Jehova no maipanggep iti panagbalin a neutral iti politika. Kas pagarigan, mapaneknekan kadagiti historikal a rekord ti natibker a takderda iti sango ti Nazismo. Sakbay ken kabayatan ti maikadua a gubat sangalubongan, agarup kakapat kadagiti Saksi nga Aleman ti natay, kaaduanna kadagiti kampo konsentrasion, gapu iti panagtalinaedda a neutral ken panagkedkedda a mangikuna iti “Heil Hitler.” Inkapilitan a naisina dagiti ubbing kadagiti Saksi a dadakkelda. Iti baet ti kasta a panangpilit, nagtalinaed dagiti agtutubo a natibker ken saanda a nagpatulaw kadagiti di-nainkasuratan a sursuro a pinadas dagiti dadduma nga ipilit kadakuada.

Ti Panagsaludo iti Bandera

Saan a dagiti Saksi ni Jehova ti kaaduan a puntiria ti kasta a nasaem a panangidadanes itatta. Nupay kasta, tumaud no dadduma ti di panagkikinnaawatan gapu iti naibatay-konsiensia a pangngeddeng dagiti agtutubo a Saksi a di makiraman kadagiti patriotiko a seremonia, kas iti panagsaludo iti bandera.

Nasursuruan ti annak dagiti Saksi ni Jehova a di pawilan dagiti sabsabali nga agsaludo iti bandera; adda iti tunggal maysa a mangikeddeng iti dayta. Nupay kasta, natibker ti takder dagiti Saksi a mismo: Saanda nga agsaludo iti bandera ti aniaman a nasion. Saan a nairanta daytoy a mangipamatmat iti kinaawan panagraem. Raemenda ti bandera ti aniaman a pagilian a pagnanaedanda, ket ipakpakitada daytoy a panagraem babaen ti panagtulnog kadagiti linteg ti pagilian. Saanda a pulos makiraman iti aniaman nga aramid a maibusor iti gobierno. Kinapudnona, patien dagiti Saksi a dagiti agdama a gobierno ti tao ket “urnos ti Dios” nga impalubosna nga agtalinaed. Isu a bigbigenda nga addada iti sidong ti nadiosan a bilin nga agbayad iti buis ken pagraeman ti kakasta a “nangatngato nga agtuturay.” (Roma 13:​1-7) Maitunos daytoy iti nalatak a sasao ni Kristo: “Itedyo ken Cesar ti kukua ni Cesar​—ngem iti Dios ti kukua ti Dios.”​—Mateo 22:​21, Katoliko a Jerusalem Bible.

‘Ngem, apay ngarud,’ mabalin nga isaludsod ti dadduma, ‘a di raemen dagiti Saksi ni Jehova ti bandera babaen ti panagsaludo iti dayta?’ Agsipud ta ibilangda ti panagsaludo iti bandera a maysa a tignay ti panagdayaw, ket ti laeng Dios ti rumbeng a pagdayawan; gapu iti konsiensia, saanda a mabalin ti agserbi iti asinoman wenno iti aniaman malaksid iti Dios. (Mateo 4:10; Aramid 5:29) Gapuna, apresiarenda no raemen dagiti edukador daytoy a takder ken palubosanda dagiti ubbing a Saksi nga agtignay a mayannurot iti pammatida.

Di pakasdaawan, saan laeng a dagiti Saksi ni Jehova ti mamati a ti panagsaludo iti bandera ket nainaig iti panagdayaw, kas ipakita dagiti sumaganad a komento:

“Dandani relihiuso a namimpinsan ti kasasaad dagiti immuna a bandera. . . . Kasla kanayon a kasapulan ti tulong ti relihion tapno masantipikar ti bandera dagiti nasion.” (Kuami ti italiko.)​—Encyclopædia Britannica.

“Ti bandera, kas iti krus, ket sagrado. . . . Kadagiti linteg ken regulasion mainaig iti kababalin ti tao iti bandera dagiti nasion, naaramat dagiti nabileg, nabagas a sasao, kas iti, ‘Panagserbi iti Bandera,’ . . . ‘Panagdayaw iti Bandera,’ ‘Debosion iti Bandera.’” (Kuami ti italiko.)​—The Encyclopedia Americana.

“Nagkitakit dagiti Kristiano a . . . nagdaton iti kinadios ti [Romano] nga emperador​—a gistay katupag ita ti panagkitakit nga agsaludo iti bandera wenno mangibalikas iti sapata ti kinasungdo.”—Those About to Die (1958), ni Daniel P. Mannix, panid 135.

Ulitenmi, saan a panggep dagiti Saksi ni Jehova a supringen ti aniaman a gobierno wenno dagiti agtuturayna babaen ti saanda a panagsaludo iti bandera. Saanda laeng nga agrukbab wenno agsaludo, kas tignay ti panagdayaw, iti ladawan a mangibagi iti Estado. Ibilangda dayta nga umasping iti takder dagiti tallo nga agtutubo a Hebreo a lallaki idi tiempo ti Biblia a nagkedked nga agruknoy iti sanguanan ti estatua nga imbangon ti ari ti Babilonia a ni Nabucodonosor iti tanap ti Dura. (Daniel, kapitulo 3) Ngarud, nupay agsaludo ken agsapata iti kinasungdo dagiti dadduma, nasursuruan ti annak dagiti Saksi ni Jehova a mangsurot iti konsiensiada a nasanay iti Biblia. Gapuna, siuulimek ken siraraem a liklikanda ti makipaset. Gapu met laeng kadagitoy a rason, saan a makiraman dagiti ubbing a Saksi no makanta wenno matokar dagiti nailian a kanta.

Ti Kalintegan Dagiti Nagannak

Itatta, raemen ti kaaduan a pagilian ti kalintegan dagiti nagannak a mangisuro iti annakda kadagiti narelihiusuan a pannursuro a maitunos iti pammatida. Suportaran dagiti amin a relihion daytoy a kalintegan, kas ipakita ti canon law a maipatpatungpal pay laeng iti Iglesia Katolika: “Tangay isuda ti nangted ti biag kadagiti annakda, adda dagiti nagannak iti sidong ti nainget unay nga obligasion a mangisuro kadakuada, ket adda kalinteganda a mangaramid iti dayta; dayta ti gapuna a rumbeng nga ipangruna dagiti nagannak nga ipaayan dagiti annakda iti Nakristianuan nga edukasion a mayannurot iti doktrina ti Simbaan.”​—Canon 226.

Awanen ti kiddawen pay dagiti Saksi ni Jehova. Kas maseknan a nagannak, ikagkagumaanda nga ipasagepsep dagiti pudno a Nakristianuan a pagalagadan kadagiti annakda ken yukuok kadakuada ti panagayat iti kaarruba ken panagraem iti sanikua dagiti sabsabali. Tarigagayanda a suroten ti balakad nga impaay ni apostol Pablo kadagiti Kristiano idiay Efeso: “Dakayo a nagannak, diyo pagpungtoten dagiti annakyo. Padakkelenyo ketdi ida iti Nakristianuan a pannakadisiplina ken pammagbaga.”​—Efeso 6:​4, Today’s English Version.

Dagiti Sangakabbalayan a Nabingaybingay Gapu iti Relihion

Iti dadduma a pamilia, maysa laeng kadagiti nagannak ti Saksi ni Jehova. Iti kasta a kasasaad, maparegta ti Saksi a naganak a mangbigbig iti kalintegan ti di-Saksi a naganak a mangisuro met kadagiti annak a mayannurot iti narelihiusuan a pammatina. Dagiti annak a maipasango iti agsusupadi a narelihiusuan a kapanunotan manmano a makapasar iti dakes nga epekto, no adda man.a Kinapudnona, adda kadagiti annak no ania a relihion ti surotenda. Natural laeng, saan nga amin nga agtutubo ket umannurot kadagiti narelihiusuan a prinsipio dagiti dadakkelda, Saksi ni Jehova-da man wenno saan.

Ti Kalintegan Dagiti Annak iti Wayawaya ti Konsiensia

Rumbeng a maammuanyo met a dakkel ti panangipateg dagiti Saksi ni Jehova iti konsiensia ti tunggal Kristiano. (Roma, kapitulo 14) Binigbig ti Convention on the Rights of the Child, nga inadaptar ti General Assembly ti Naciones Unidas idi 1989, ti kalintegan ti anak iti “wayawaya ti panunot, konsiensia ken relihion” ken ti kalintegan a “mangyebkas a siwayawaya iti kapanunotanna ken maikonsiderar dayta a kapanunotan iti aniaman a banag wenno pamay-an a mangapektar iti ubing.”

Awan dua nga ubing nga eksakto nga agpada. Gapuna, nainkalintegan a namnamaenyo a nagduduma ti pangngeddeng dagiti agtutubo a Saksi wenno dadduma pay nga estudiante no maipanggep kadagiti aktibidad ken annongen idiay eskuelaan. Agtalekkami nga umanamongkayo met iti prinsipio ti wayawaya ti konsiensia.