PANAGBASOL ITI DARA

No dadduma ti Hebreo a sao maipaay iti “dara” (dam; pangadu a porma, da·mimʹ) tumukoy iti panagbasol gapu iti panangibukbok iti dara ti maysa nga inosente a tao, ket ngarud naipatarus a “panagbasol iti dara.”​—Ex 22:2, Rbi8 ftn; 1Ar 2:37, Rbi8 ftn.

Ti “im-ima nga agibukbukbok iti awanan basol a dara” ket maysan kadagiti nakarimrimon unay a banag ken Jehova nanipud pay idi imkis ti dara ni nalinteg nga Abel manipud iti daga. (Pr 6:16, 17; Ge 4:10; Sal 5:6) Nabayagen nga ammo ti tattao a sagrado ti dara; idi rimmuar ni Noe ken ti pamiliana iti daong napakaammuanda maipapan kadagiti nakas-ang a pagbanagan dagidiay nakabasol iti dara.​—Ge 9:6; 37:21, 22; 42:22.

Idi dimteng ti umiso a tiempo naipakaammon dagiti linteg, a nakaibagaan dagiti krimen a madusa iti ipapatay, ket iti kasta maliklikan ti tunggal maysa ti agaramid iti banag a mangyeg iti rabaw ti bukodna nga ulo iti panagbasol iti dara. Nayetnag ti dadduma pay a linteg kas pangsalaknib tapno maliklikan dagiti umili ti panangibuyat iti awanan basol a dara. Masapul a mapalawlawan ti barandilias ti lantag a pangatepan ti balbalay tapno saan a matnag dagiti tattao. (De 22:8) Ti maysa a tao kasapulan a mangaramid kadagiti pamay-an a pangsaluad tapno saan a makasangdo ti torona iti tattao. (Ex 21:29) No mapapatay ti maysa a mannanakaw bayat ti panagtakawna iti rabii, saan a nagbasol iti dara ti nakapapatay kenkuana; ngem naiduma ti kaso no napapatay iti aldaw. (Ex 22:2, 3) Naipasdek dagiti siudad a pagkamangan tapno masalakniban ti di inggagara a nakapapatay manipud iti manangibales iti dara. (Nu 35:25; De 19:9, 10; Jos 20:2, 3; kitaenyo ti MANANGIBALES ITI DARA.) No saan nga aramiden ni Ezequiel ti annongenna kas managwanawan iti Israel, maiparabaw kenkuana ti dara dagiti umili. (Eze 3:18, 20; 33:6, 8) Ti pannakaammotayo iti daytoy tulongannatayo a mangtarus iti kayat a sawen ni apostol Pablo idi kinunana a saan a nagbasol iti dara.​—Ara 18:6; 20:26.

Agpada nga ilanad ti Biblia dagidiay saan a nagbasol iti dara ken dagidiay nagbasol iti dayta, ket nagsayaat a pammakdaar dagitoy. Ti maysa a pagarigan isu ni Saul, nga adda tiempo a nalisianna ti panagbasol iti dara agsipud ta inidianna ti panangpapatay ken David; ngem idi agangay inyeg ni Saul ti panagbasol iti dara iti intero a sangakabbalayanna idi simamaag a pinapatayna ti sumagmamano kadagiti Gabaonita. (1Sm 19:5, 6; 2Sm 21:1) Adda met sabsabali pay a nakabasol iti dara iti nadumaduma a wagas. (Uk 9:24; 2Sm 1:16; 4:6-12) Iti sabali a bangir, naliklikan ni David ti kasta a panagbasol idi impangagna ti pammakdaar ni Jehova a naipaay kenkuana babaen ken Abigail. (1Sm 25:24-26, 31, 33) Nadadael ti siudad ti Jerusalem idi 607 K.K.P. gapu iti nakaro a panagbasol iti dara. (Eze 22:2-4; 23:37, 45) Saan a mailibak dagiti ulbod a relihioso a panguluen idi kaaldawan ni Jesus a nagbasolda iti dara a kas met laeng kadagiti papanguluen idi tiempo ni Jeremias, agsipud ta agpada a kadagidi a tiempo kasla carmesi ti kinalabaga ti pandilingda gapu iti dara dagidiay matalek ni Jehova. (Jer 2:34; Mt 23:35, 36; 27:24, 25; Lu 11:50, 51) Ti dakkel a “balangkantis” a Babilonia a Dakkel ket nakaro ti panagbasolna iti dara ta naikuna a nabartek iti dara dagiti tattao ni Jehova.​—Apo 17:5, 6; 18:24.

Pudno unay, dagita a nagbasol iti dara ket saanda a maikari nga agbiag iti kagudua ti al-aldawda, kas kinuna ni David. (Sal 55:23) Kas iti inaramid ni David, rumbeng met nga ikararag ti isuamin nga ispalen koma ida ni Jehova agpadpada manipud panagbasol iti dara ken manipud kadagidiay nakabasol iti dara. (Sal 51:14; 59:2; 139:19) Kas impakpakauna ti padto ti Apocalipsis, din agbayag ket dumtengen ti tiempo inton ti maysa a nabileg a koro ti panangidaydayaw agpangatonto ken Jehova agsipud ta nadadaelton dagiti maudi nga elemento ti Babilonia a Dakkel ket agnanayonton a naibalesan ti dara dagitoy amin nga awanan basol.​—Apo 19:1, 2.

Ti Kristiano a Griego a Kasuratan ibalabalana ti tallo a nagduduma a pamay-an a ti maysa a Kristiano ket agbasol iti dara iti sanguanan ti Dios: (1) panagibukbok iti dara, panangpapatay​—karaman iti daytoy ti aktibo wenno di napanayag a panangsuporta kadagiti aramid ti nakabasol iti dara nga organisasion (kas ti Babilonia a Dakkel [Apo 17:6; 18:2, 4] wenno dadduma pay nga organisasion a nagibukbok iti adu nga awanan basol a dara [Apo 16:5, 6; idiligyo ti Isa 26:20, 21]); (2) pannangan wenno iyiinum iti dara iti aniaman a pamay-an (Ara 15:20); ken (3) saan a panangikasaba iti naimbag a damag ti Pagarian, a kaipapananna ti panangipaidam iti linaonna a makaispal-biag nga impormasion​—Ara 18:6; 20:26, 27; idiligyo ti Eze 33:6-8.