CESAREA FILIPOS

[Cesarea ni Felipe].

Ili nga adda iti gubuayan ti dandanum ti Karayan Jordan, irepresentar ita ti bassit a purok ti Banyas. Napalalo ti natural a kinapintas ti nagsaadanna ta adda dayta iti kangato a 350 m (1,150 pie) iti ngatuen ti patar ti baybay. Ti tallo a sikigan ti purok ket kinubong ti bambantay, a ti nabungon iti niebe nga alimpatok ti Bantay Hermon nakadadaeg ti kinangatona iti amianan a daya, idinto ta iti laud agsaknap ti nabarusbos a berde a tanap a padpadanuman ti maysa kadagiti kangrunaan a gubuayan ti Jordan nga agub-ubbog iti gukayab iti asideg.

Daytoy nga ili ti nakapasamakan ti bakal iti nagbaetan ti Egipto ken dagiti naballigi a puersa ni Antiochus III (a Dakkel) (a. 200 K.K.P.). Pagaammo idi kas Paneas, napanaganan a kasta bilang pammadayaw iti pagano a dios a ni Pan, maysa a didiosen ti kinabunga, a napagdaydayawan sadiay. Idi tawen 20 K.K.P., ni Cesar Augusto intedna ti Paneas ken Herodes a Dakkel, a nangbangon iti maysa a templo a puraw a marmol iti dayta a disso idi agangay, ket indedikarna ken Augusto. Iti naud-udi a tiempo, ti anak ni Herodes, ni Felipe a tetrarka, pinalawa ken pinapintasna ti siudad kas pammadayaw ken Tiberio Cesar. Idin, napanaganan dayta iti Cesarea ket, tapno iduma iti kuala a siudad a kasta met laeng ti naganna, naawagan iti Cesarea Filipos. Kaskasdi nga idi agangay, ti siudad pinalawa manen ken inarkosan ni Herodes Agripa II, ket ti naganna nasukatan iti Neronias, nupay napardas ti pannakaisardeng ti pannakausar daytoy a nagan kalpasan ti ipapatay ni Nero. Isalaysay ni Josephus a, kalpasan ti pannakadadael ti Jerusalem idi 70 K.P., nangangay sadiay ni Heneral Tito kadagiti pasken a nainaig kadagiti gladiador, nga inaramatna dagiti kautibo a Judio kas biktima. (The Jewish War, VII, 23, 24 [ii, 1]) Iti panaglabas ti tiempo, ti nagan ti siudad nagsubli iti kadaanan a naganna a Paneas, ket iti Arabiko (a saan nga agar-aramat iti “p”) nagbalin daytoy kas Banyas.

Iti dalan nga agturong “kadagiti purok ti Cesarea Filipos” a ni Jesus sinaludsodanna dagiti adalanna: “Siasino ti Anak ti tao sigun iti panagkuna dagiti tattao?” Nangpataud daytoy iti nabagas a panagsasarita maipapan iti dakkel a bato a pundasion ti kongregasion Kristiano ken iti pannakausar dagiti tulbek ti Pagarian ti langlangit.​—Mr 8:27; Mt 16:13-20.