GARSETA
[Heb., shaʹchaph].
Maysa kadagiti tumatayab nga agan-anup, kasta met nga agkaan iti agruprupsa a lasag; naiparit a pagtaraon sigun iti linteg ti Dios a naited kadagiti Israelita.—Le 11:13, 16; De 14:12, 15.
Nupay ti King James Version ipatarusna ti Hebreo a nagan daytoy a tumatayab kas “cuckow” (kakok), daytoy a patarus binay-anen ti kaaduan ket anamonganda ti garseta ti baybay (no dadduma maawagan met iti garseta ti Europa). (Kitaenyo ti KAKOK.) Kunaen ti sumagmamano a leksikograpo a ti shaʹchaph ket naadaw iti sao a kaipapananna ti “nakuttong, narapis, wenno nalagpit,” a mabalin a pakadeskribiran ti garseta no ikabilangan ti namsek a langana ken ti pangakikiden a bagina no maidilig kadagiti atiddog ken timmirad a payakna. Ti dadduma patienda a daytoy a Hebreo a nagan a shaʹchaph ket panangtulad iti nasinggit nga ikkis a patauden daytoy kadawyanna a naariwawa a tumatayab. Sigun met kadagiti dadaan a bersion (LXX, Vg), tumukoy daytoy iti garseta iti baybay. Ti Hebreo a termino a shaʹchaph mabalin a tarusan kas kadawyan a termino maipaay iti tumatayab iti baybay a ti sakana umasping iti saka ti pato, ken kaar-arngina ti garseta. Daytoy a grupo ramanenna dagiti pudpudno a garseta, ken dadduma pay a tumatayab a kas iti tern, skimmer, ken skua.
Dagiti garseta, kamkameng ti pamilia a Laridae, kadawyanna a napigsada nga agtayab, ket mainayon iti kinalaingda nga aglangoy, aginana ken maturogda pay ketdi iti danum. Ti garseta pagsinnublatenna nga ipayakpak dagiti payakna, tumayok, agrikusrikus, ket agampayag nga agpababa tapno agpidut iti taraon nga ikan, insekto, ken gistay aniaman a kita ti dalupitpit ken basura (iti kasta agserbi kas makatulong a mananglamut iti basura kadagiti puerto ken sasangladan). Dagiti herring gull (garseta nga agkaan iti ikan) itayabda dagiti tahong ken dadduma pay a kappo ket kalpasanna itinnagda dagita iti batbato tapno maburak ket iti kasta mabalinanda a kanen dagiti linaon dagita. Iti laksid ti nakaro a kinarawetna iti agruprupsa a lasag, naisalsalumina ti kinamanagdaldalus ti garseta.
Ti sumagmamano a kita ti garseta, a pakairamanan ti herring gull (Larus argentatus) ken ti nadumaduma a kita ti nangisit-ulona a garseta (Larus ridibundus), ket masarakan idiay Palestina iti igid ti baybay ti Mediteraneo ken iti aglawlaw ti Baybay ti Galilea. Puraw ti gagangay a marisda, nupay mabalin a nakusnaw a dapul ti bukot ken makinngato a sikigan dagiti payak. Natibker ken kimmawweng bassit ti sippitda. Gagangay nga agnanaedda a pinangpangen, nga agumokda kadagiti parudipad ti rangkis wenno iti igid ti baybay. Nagduduma ti rukod ti bagi ti garseta manipud kadakkel ti maysa nga atap a kalapati agingga iti kaatiddog nga agarup 76 cm (30 pul), ket ti nakaukrad a payakna mabalin a dumanon iti 1.5 m (5 pie) manipud maysa a murdong agingga iti sabali a murdong. Ti garseta ket nakuti ken kasla di mabambannog a tumatayab, ken kabaelanna ti agtultuloy nga agtayab uray iti nakapigpigsa nga angin. Ti naruay ken agsisinnaknib a dutdotna, nga iti maysa a dakkel a garseta 6,544 ti nabilang a kaaduda, pagtalinaedenda a nabara ken namaga ti bagina bayat dagiti napaut a panaginana iti danum.
Ti tern, kameng ti pamilia nga Sternidae, naruay met kadagiti takdang ti Palestina. Nalaglagpit ti bagina ngem iti garseta, saan a mannangan iti agruprupsa a lasag, timminidor ti ipusna, atiddog ken umakikid dagiti payakna, nga ak-akikid ngem kadagiti payak dagiti garseta. Puraw ti kaaduan a tern, nupay kadawyanna a nangisit wenno maris-dapo ti tuktokda. Yantangay babassit nga ikan ti kangrunaan a pagtaraonna, agalindayag ti tern ket kalpasanna sumiag nga agsuek iti danum a ti atiddog, diretso, narapis a sippitna nakapaturong iti baba a mangtukma iti sippayotenna. Kadagiti amin a tumatayab, ti tern ti di maartapan a managakar-akar iti nawatiwat a distansia, a ti arctic tern (Sterna paradisaea) matayabna ti agingga iti 35,400 km (22,000 mi) iti tinawen. Nupay kasta, kaykayat ti sumagmamano a tern dagiti danum iti igid ti baybay kadagiti nabarbara a rehion. Gapu iti napartak a panaggunggunayda ken nakangayngayed a panagtayabda, naawaganda iti sallapingaw iti baybay.
Kas iti falcon ken ibis, ti garseta naibilang a sagrado a tumatayab iti kadaanan nga Egipto.